از کارآگاه هلمز تا خاندان هلمز
محمّدصادق رحیمی
نوآوری انگلستان در دست گرفتن ابتکار عمل پس از انقلاب صنعتی، انقلاب فلسفی و انقلاب سیاسی امروز به ایستگاه هنر در قرن ۲۱ رسیده است. تاکید و اهتمام ویژه انگلستان به ساخت فیلم و سریال‌های ژانر تاریخی مسئله پوشیده یا تازه‌ای نیست ولی آنچه امروز قابل توجه است نگاه ویژه به ترکیب هنرمندانه تاریخ، فمینیسم نوین و سیاست اشرافی در قالب ژانر تین‌ایجری یا نوجوانانه است. عصاره دوگانه انولا هلمز را می‌توان چکیده‌ای از انگلستان آرمانی و متناسب با ارزش‌های جهان فعلی معرفی کرد. در واقع شاهد به تصویر کشیدن سوژه‌های تاریخی واقعی در قاب فانتزی‌های نوجوانان امروز هستیم.
این محصول شرکت نتفلیکس که احتمالا قسمت‌های دیگری نیز خواهد داشت، به خوبی ارزش‌های اصلی مد نظر این شرکت بزرگ فیلم‌‌سازی که در دیگر پروژه‌ها نیز پیگیری می‌کند را دنبال می‌کند. استفاده از سیاه‌پوستان آفریقایی‌تبار با هدف ظاهر‌سازی احترام به اقوام و ملیت‌های گوناگون، قهرمان‌‌سازی دختران و زنان در راستای فمینیسم در عین به روزرسانی نسخه‌های جدید فمینیسم که تاکید بیشتری بر ویژگی‌ها و خصایص زنانه مانند ازدواج و نقش مادری دارد، نخبه‌گرایی پیدا و پنهان در رهبران و جنبش‌های سیاسی- اجتماعی با ظاهرگرایی مصنوعی مردمی بودن، همگی از پررنگ‌ترین عناصر پروژه انولا هلمز است.
در این پروژه شاهد نقش‌آفرینی مثبت و تجددگرایانه نوادگان خلف ویکتوریایی انگلستان هستیم. افراد پیشرو و الگو در تجددطلبی و حرکت کشور به سمت برابری و مساوات در انتخابات و نقش‌آفرینی در نظام سیاسی، اعیان و‌اشراف آنگلوساکسون نشان داده می‌شوند و جنبش مردمی را به‌صورتی آرام و ملایم تبدیل به یک جنبش نخبگانی از سمت لردهای انگلستان می‌کند. این رویکرد به دنبال تطهیر اعیان، اشراف، مجلس لردها و در نهایت خاندان سلطنتی انگلستان است. عدم بی‌تفاوتی خانواده متنوع هلمز به سیاست را نیز می‌توان در همین چارچوب ملاحظه و بررسی کرد. مادر خانواده یک اصلاحگر سیاسی فراری است که به دنبال اصلاحات از طریق فشارهای سخت و چریکی بر دولت مرکزی است. مایکرافت یک شخصیت سیاسی رده بالا و با نفوذ در دولت است که همواره به دنبال تامین منافع ملی است. شرلوک یک کارآگاه خصوصی بسیار متبحر است که علی‌رغم تلاش‌هایش برای فاصله‌گیری از سیاست به دلایل گوناگون مجبور به حضور در کنار عوامل حکومتی انگلستان و همکاری کامل با آنان است. و حالا در آخرین پرده از خانواده هلمز شاهد ظهور یک دختر قهرمان با فهم و توانمندی بالا در مسائل و کنشگری سیاسی هستیم که علی‌رغم مشکلات فراوان می‌تواند به موفقیت‌های بزرگی دست پیدا کند. این بررسی به سادگی نشان می‌دهد که تفاوت اصلی خانواده هلمز با دیگر محصولات مشابه در ژانر معمایی و رازآلود، حضور مؤثر در رویدادها و بسترهای سیاسی است.
آنچه مجموعه حاضر را جذاب‌تر کرده است توجه به بستر تاریخی مناسب است که در سال‌های اخیر به خوبی مورد تأکید شرکت‌های فیلم‌‌سازی انگلستان بوده است. انتخاب بستر تاریخی قرن ۱۹ و ۲۰ قطعا بی‌ارتباط با این مطلب نیست که قرن هژمونی انگلستان بر جهان این دوره است که در آن آفتاب در سرزمین‌های بزرگ‌ترین امپراتوری استعمارگر جهان غروب نمی‌کرد. نقش محوری خانواده‌های تأثیر گذار در انگلستان را به خوبی می‌توان در این دوره تاریخی مشاهده کرد که البته این نقش و جایگاه محوری خانواده‌ها تاکنون نیز ادامه دارد که نشان از اهمیت ویژه خون و نژاد در جغرافیای سرزمینی انگلستان دارد. این مسئله وقتی جالب‌تر می‌شود که حتی جوانان تحول خواه و متجدد نیز از همین خاندان‌ها رشد می‌کنند و حاوی این پیام است که حتی تحولات و دگرگونی‌های عمده و اساسی نیز باید در قالب چارچوب‌های حاکم انجام شود.
در نهایت می‌توان گفت انولا هلمز یک نمایش نسبتا موفق از تحول خانواده‌ها و خاندان‌های اصیل و پرنفوذ انگلیسی متناسب با نیازهای روز و تربیت جوانان توانمند و تحول‌آفرین و معتقد به ارزش‌های امروز، است. تاکید فوق‌العاده این مجموعه سراسر انگلیسی را بر مقوله کار جمعی سیاسی و حزبی و ارتباط با شبکه‌های گوناگون اجتماعی را نمی‌توان بی‌ارتباط با آن دانست که انگلستان همواره در قرون گذشته و حال مهد گروه‌ها و تشکل‌های فراماسونری بوده است. مهم‌ترین پیام این مجموعه نیز برای مخاطب اصلی خود یعنی نوجوانان تاکید بر ایجاد شبکه‌های دوستی و هم‌افزایی و دوری از حرکت و جنبش‌های انفرادی در راستای رسیدن به اهداف بزرگ و جهانی است. البته همچنان نگاه‌های غلیظ اومانیستی حاصل از جنبش‌های فمینیستی مشخص است و تمرکز بر افزایش مهارت‌ها و توانمندی‌های فردی است و به وضوح متذکر می‌شود که مسائل و نقش‌های اجتماعی نظیر ازدواج، خانواده و فرزندان به هیچ وجه نباید مانع از رشدهای فردی زنان و مردان مستقل شود. به عبارت دیگر سازندگان اثر سعی در جمع میان نگاه‌های فردگرایانه و منافع کلان کشور در شخصیت‌های آرمانی خود دارند.