بعد از اغتشاشات پاییز 1401 محمد خاتمی با برگزاری جلساتی درخصوص زنان و همچنین ارائه بیانیه‌هایی پیرامون وضعیت کشور و اغتشاشات، چهار شبهه را به مسائل و اقدامات داخلی و خارجی کشور مطرح کرد.

1- خشونت را با خشونت نمی‌توان پاسخ داد

محمد خاتمی پس از حادثه تروریستی شاه‌چراغ در بیانیه‌ای گفت: ضمن محکوم کردن این حرکت پلید و دردآفرین، برای جان باختگان عزیز رحمت واسعه الهی و برای آسیب‌دیدگان، بهبودی از خداوند منان طلب می‌کنم. آنچه در جامعه ما جاری است و می‌توان ریشه‌های آن را از دیرباز جست‌وجو کرد و رو به سوی آزادی و زندگی دارد، درخور توجه است. 

وی در ادامه با تسلیت گفتن به خانواده‌های شهدای حرم شاه‌چراغ شیراز و به کشته‌های زاهدان اظهار داشت: تأکید می‌کنم که خشونت را با خشونت نمی‌توان پاسخ داد، هرچند باید با خشونت‌گران مقابله کرد.

در این اظهارات می‌بینیم که به شهدای حادثه تروریستی شاه‌چراغ و کشته‌های زاهدان ‌اشاره می‌کند. اما این شبهه که خشونت را با خشونت نمی‌توان پاسخ داد چیست؟ این سخن را به دو گروه می‌گوید. یکی شهدای شاه‌چراغ که توسط عوامل خارجی به شهادت رسیدند و توان دفاع از خود را نداشتند. و دیگری به کشته‌های زاهدان که خود به دو دسته تقسیم می‌شود. یکی شهید شدن افرادی از نیروی انتظامی و دیگری اراذل و اوباش و اغتشاش‌گرانی که به پاسگاه زاهدان حمله کردند.

اگر منظور شهدای شاه‌چراغ است که طبق دین اسلام و حتی قوانین کشور ایران و دیگر کشورها باید برخورد سخت، بازدارنده و متناسب با اقدامات افراد بشود. از طرف دیگر اگر منظور اغتشاشگران حمله‌کننده به پاسگاه نیروی انتظامی زاهدان است که زخمی شدند باید گفت که همصدایی با عوامل خارجی و دشمنان این کشور، حاصل ارادت و دوست داشتن این کشور نیست و ریشه‌های آن را باید از جای دیگری جست‌و‌جو کرد.

2- مشکلات اقتصادی دیده نمی‌شود

محمد خاتمی در بخشی از بیانات خود افزود: ندیدن یا انکار وضع بدی که بر مردم تحمیل می‌شود نارضایتی را از بین نمی‌برد و اگر چشم‌اندازی به سوی بهبود اوضاع نباشد نارضایتی همراه با یاس و احیانا به آشوب علیه آنچه هست مبدل می‌شود. نخستین گام اصلاح نه تنها به رسمیت شناختن حق اعتراض بلکه استقبال از آن است. اینکه هر اعتراضی، اغتشاش معرفی شود و برخورد خشن و سخت با آن توجیه شود مشکل را بیشتر می‌کند.

قابل ذکر است مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم دیده می‌شود. این مشکلات و وضع بد اقتصادی توسط رهبر انقلاب اسلامی و رئیس‌جمهوری ذکر شده است.

 بخشی از سخنان رهبر انقلاب در دیدار با مجلس شورای اسلامی: مشکلات اقتصادی که از آن تعبیر کردیم به بیماری، خب عمده‌ترینش تورّم است، کاهش ارزش پول ملّی است، گرانی‌های بی‌منطق است، مشکلات بنگاه‌های تولیدی است، وجود تحریم‌های خارجی است -که نقش این تحریم‌ها را نباید نادیده گرفت- و نتیجه‌ این‌ها هم سختیِ معیشتِ طبقاتِ پایین و متوسّط است. این بیماری‌ها هست، لکن بنیه‌ی کشور قوی است.

البته این دیده شدن و گفته شدن طبق بیان رهبر معظم انقلاب کافی نیست، باید برای حل آنها قدم برداشت. اگر نگاهی به اقدامات انجام شده در کشور‌ انداخته شود قابل مشاهده است. از جمله آنها راه‌اندازی کارخانه‌های تعطیل شده و ورشکسته شده، راه‌اندازی معادن جدید، ایجاد ‌اشتغال و افزایش رشد اقتصادی کشور و.... است. هرچند هنوز مردم در مشکلات متعددی به سر می‌برند ولی حرکتی که دیده می‌شود مثبت و رو به پیشرفت است. 

یکی از مشکلات جدی که در دولت سیزدهم مدیریت شد مسئله برق است. با وجود کاهش دما نسبت به سال‌های اخیر و افزایش مصرف برق در کشور، شاهد کاهش و حتی عدم وجود قطعی برق هستیم.

3- با خواسته‌ها و نیازها با روش خشن مقابله می‌شود

وی در بخشی از بیانیه خود به مناسبت سالروز پیروزی انقلاب اسلامی گفت: به جای توجه منطقی و سنجیده به خواسته‌ها و نیازها با روش خشن و سخت‌افزارانه با آنها مقابله می‌شود.

باید گفت که در وهله اول خواسته منطقی و در وهله دوم اعتراض منطقی، توجه منطقی و سنجیده نیاز دارد. در سطح شهر قابل مشاهده است که معلمان در اعتراض به رتبه‌بندی معلمان رو‌به‌روی مجلس شورای اسلامی تجمع کردند و خشونتی دیده نشد. خواسته منطقی همراه با اعتراض منطقی که منجر به پیگیری رتبه‌بندی معلمان توسط مجلس شد. حتی روزهای تجمع‌های رو به روی ساختمان‌های قوه قضائیه دیده می‌شود که مسائلشان پیگیری می‌شود.

مسئله پاییز 1401 اعتراض نبود، بلکه اغتشاش بود. مقابل اجیرشدگان و‌ اشرار تروریست که با اسلحه، کوکتل مولوتف، نارنجک دستی و... جلو می‌آیند راهی جز برخورد نیروی انتظامی برای برگرداندن امنیت و جلوگیری از خسارت‌های بیشتر نمی‌ماند.

4- دیپلماسی انزواگرا

محمد خاتمی در ادامه بیانیه خود اظهار کرد: تغییر سیاست خارجی از دیپلماسی انزواگرا و ترسان در مواجهه دیپلماتیک با قدرت مخالف خارجی و تبدیل آن به دیپلماسی فعال و شجاع و متکی به حمایت ملّی به منظور رفع تهدیدهای بین‌المللی و ایجاد فرصت برای ملت و کشور و سپردن کار به دست نیروهای توانمند و جهان شناس و دانا و منع نهادهای دیگر از دخالت در آن و اولویت دادن به سیاست تنش‌زدائی و اعلام اینکه سیاست اصلی جمهوری ‌اسلامی ایران صلح و بر پایه عدالت در جهان و امنیت و توسعه و مردم سالاری در منطقه است و با اینکه طرفدار محرومان و مخالف با سرکوب و ترور (اعم از دولتی و غیر‌دولتی) است گفت‌وگو و تعامل با همه جهان را بر هر شیوه دیگر ترجیح می‌دهد.

گویا سفرهای ریاست جمهوری در طول دو سال گذشته که به 12 سفر خارجی رسید قابل مشاهده نیست. این سفرها به کشورهای منطقه و فراتر از آن یعنی کشور ونزوئلا در آمریکای لاتین، چین و نیویورک می‌شود. در سفر به چین ۲۰ سند همکاری در زمینه‌های مدیریت بحران، گردشگری، ارتباطات و فناوری اطلاعات، محیط‌زیست، تجارت بین‌المللی، مالکیت معنوی، کشاورزی، صادرات، بهداشت و درمان، رسانه، ورزش و میراث فرهنگی میان مقامات عالی ایران و چین به امضا رسید. 

همین‌طور در دیگر کشورها نیز بدین شکل قراردادهایی بسته شد و سطح روابط گسترش پیدا کرد. در کشور عربستان سفارت ایران تاسیس شد. از طرف دیگر در اردن و مصر همکاری و تعامل شکل گرفت و گسترش یافت. امارات نیز سطح همکاری خود را با ایران بالا برد. 

همه این همکاری‌ها، قراردادها و تعاملات با کشورهای مذکور و دیگر کشورها بدون کدخدایی آمریکا شکل گرفت. امروز اقتدار سیاسی، نظامی و دیپلماسی ایران است که کشورها را مایل به همکاری‌های بلندمدت با ایران کرده است. نه امضای برجام و تن دادن به خواسته‌های نا به جا و یک طرفه آمریکا و غرب.