گفت‌وگو با سخنگوی هیئت‌رئیسه مجلس شورای اسلامی
بنـای مجـلس حرکت به سمت مسائل اصلی و کلیدی کشور به دور از حاشیه‌هاست
رهبر انقلاب اسلامی در دیدار سوم خرداد نمایندگان مجلس شورای اسلامی با ایشان ضمن بیان بعضی ویژگی‌های دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی به تمجید از این خصوصیات پرداخته و به تنظیم رابطه دولت و مجلس در آخرین سال فعالیت مجلس شورای اسلامی تأکید کردند. رسانه KHAMENEI.IR در گفت‌وگویی با آقای سیدنظام‌الدین موسوی سخنگوی هیئت‌رئیسه و نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس به بررسی نوع نگاه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به مجلس پرداخته است.
* یکی از موضوعاتی که رهبر انقلاب در دیدار نمایندگان مجلس به آن اشاره داشتند موضوع رابطه مجلس با دولت در سال پایانی بود. گفت‌وگو را از همین موضوع و نوع رابطه مجلس با دولت آغاز می‌کنیم.
تأکید رهبر انقلاب مبنی بر ضرورت ضابطه‌مند بودن و تقریب روابط بین دولت و مجلس، فقط مربوط و منحصر به سال پایانی نیست. ایشان در همه سال‌ها تأکید ویژه بر این امر داشتند. معنا و مفهوم آن، این است که ارکان حاکمیت به‌صورت منظم در ارتباط با هم یک هدفی را دنبال می‌کنند.
مجلس و دولت دو رکن مهم نظامند و اگر کارکرد و تعامل این دو قوه و رکن مهم براساس یک نظم و یک چارچوب تعاملی مشخصی نباشد، طبیعتاً این نظم و انسجام درونی دچار مشکل می‌شود. به نظرم توصیه و تأکید مهمی است، درواقع نقطه و نکته‌ای کلیدی است که رهبر انقلاب به‌عنوان هماهنگ‌کننده قوا همیشه بر آن تأکید داشتند.
ایشان به همه مجالس در ادوار مختلف و هم به این مجلس توصیه‌ای نسبت به دولت‌ها داشتند و چندین‌بار تأکید کردند که بسیار حائز اهمیت است.
در حالی که قوا مستقل از یکدیگرند، مجلس جایگاه قانون‌گذاری و نظارت دارد، جایگاه ریل‌گذاری و به تعبیر درست و دقیق ایشان جایگاه جاده‌‌سازی را مجلس برعهده دارد، اما در عین حال محدوده گسترده اجرای قوانین و پیشبرد مسائل کلان اجرایی کشور برعهده دولت است و دولت بار سنگینی را برعهده دارد. در پیشبرد کارها به‌طور طبیعی اگر از جانب مجلس و دیگر دستگاه‌ها تعامل، ارتباط و همکاری خوبی نباشد، قطعاً آن‌جاهایی که دولت دچار مشکل می‌شود، درحقیقت کل نظام و کشور و چرخ اجرایی کشور دچار مشکل می‌شود.
البته که این موضوع فقط مربوط به این دولت نیست. در دولت گذشته هم رهبر انقلاب کاملاً تأکیدشان این بود. سال اول این مجلس مصادف با سال آخر آن دولت قبل بود. آن زمان هم تأکید رهبر انقلاب این بود که طوری همکاری بشود که دولت در سال آخر دچار بی‌سروسامانی نشوند؛ لذا مجلس این را رعایت کرد.
* از دیگر موضوعات مورد اشاره رهبر انقلاب، استفاده عقلانی و متعادل از ابزارهای نظارتی مثل سؤال یا استیضاح بود. مجلس در این فضا و برای پیشبرد کارها چه تعاملی با دولت می‌تواند انجام دهد؟
ابزارهای نظارتی و به‌خصوص آن مواردی که یک مقدار جنبه سلبی‌تر دارد مثل سؤال یا استیضاح برای مرحله آخر است. ضمن اینکه آن سؤال هم باید سؤال واقعی باشد. یعنی جایگاه حقوقی داشته باشد و افکار عمومی را هم بتواند قانع کند.
سؤال و استیضاح برای شرایطی است که افکار و فضای عمومی جامعه در سطح جامعه با کارکردی که آن دستگاه دارد، صورت بگیرد؛ وگرنه تبدیل می‌شود به یک ابزار بی‌خاصیت. حتی اگر آن وزیر و مسئول مربوطه، احساس کند که سؤال‌ها بیش از اندازه و نامربوط است، خودبه‌خود موجب می‌شود که کاربرد سؤال و استیضاح هم از بین برود
ما در هیئت‌رئیسه و مخصوصاً شخص رئیس مجلس آقای دکتر قالیباف روی این موضوع دقت و تأکید ویژه‌ای داشتند که از این ابزارها به‌صورت غلط و غیرکارآمد استفاده نشود. بالاخره شما می‌دانید طبق آئین‌نامه مجلس با امضای ده نماینده یک استیضاح به جریان می‌افتد. یا با امضای یک نماینده سؤالی به جریان می‌افتد.
الحمدلله دغدغه رئیس محترم مجلس و هیئت‌رئیسه تا الان این بوده که در تعامل با نمایندگان و همچنین فراهم‌کردن بستر تعامل بین نمایندگان و وزرا در خود مجلس خیلی از این موضوعات را حل‌وفصل کنیم.
ولی در بعضی از موارد هم که دیگر چاره‌ای نبوده یا نمایندگان قانع نشده‌اند، در صحن علنی مجلس سؤال و استیضاح صورت‌گرفته. در عین حال ما این توصیه رهبر انقلاب را توصیه دقیق و درستی می‌دانیم. ابزار نظارتی در مجلس باید به‌گونه‌ای باشد که هم کارایی خودش را حفظ کند و هم موجب ایجاد خلل در کار وزرا و مسئولین نشود.
* مجلس چطور می‌تواند در عین حفظ استقلال خودش با دولت همکاری صمیمانه‌ای داشته باشد؟
استقلال قوا به معنی دشمنی و خصومت قوا نیست. استقلال قوا یعنی اینکه هر قوه‌ای کار خودش را در مجموعه حاکمیت درست انجام بدهد. کارویژه‌های هر قوه هم در قانون اساسی مشخص شده. مجلس وظیفه‌اش مشخص است، دولت وظیفه‌اش مشخص است، قوه قضائیه وظیفه‌اش مشخص است، نیروهای مسلح وظایف‌شان مشخص است. شوراهای عالی کشور وظایف‌شان مشخص است. اینها باید به‌عنوان یک منظومه کار کنند. اینکه گفتند مستقل باشند برای اینکه خدای‌ناکرده این درهم‌تنیدگی آنها یک موقع کارکرد نظام و حاکمیت را دچار خدشه نکند.
تفکیک به معنی کارکردن و اعمال کارویژه‌های هر قوه در تعامل با دستگاه‌های دیگر است. ما یک سیاست کلی داریم طبق قانون اساسی که سیاست‌های کلی را رهبر انقلاب تدوین و ابلاغ می‌کنند. این سیاست‌های کلی را همه قوا و همه دستگاه‌ها باید در چارچوب وظایف خودشان رعایت کنند. این یعنی نظم.
در علوم سیاسی یکی از ویژگی‌های کشورهای توسعه‌یافته و پیشرفته انسجام درونی است. این انسجام هم بین دولت به ملت یا دولت به حاکمیت باید باشد. انسجام ملی، انسجام بین دستگاه‌ها و انسجام درونی دستگاه‌های حاکمیت است. اینها اگر با هم انسجام و هماهنگی نداشته باشند، سنگ روی سنگ بند نمی‌شود؛ و لذا متأسفانه برخی سعی می‌کنند که استقلال و تفکیک قوا را به منزله دشمنی قوا یا رقابت قوا با هم جلوه می‌دهند. نه همچنین چیزی نه عقلانی است نه مطابق با دیدگاه‌های رهبر انقلاب.
به نظر بنده نه دولت، نه مجلس و نه سایر قوا به هیچ‌وجه نباید تحت‌تأثیر این القائات قرار بگیرند. نباید کسی تصور کند که اگر با قوه دیگری در نگاه تخریبی بر بیاید یا رقابت بکند او سرمایه اجتماعی بیشتری برایش تولید می‌شود. نه این غلط است. اتفاقاً آن چیزی که مردم را نگران می‌کند رقابت و رویارویی و درگیری قوا با همدیگر است؛ که موجب فشل شدن چارچوب حاکمیت می‌شود. هماهنگی و همراهی قوا قطعاً یک فضیلت است. اما در عین حال دستگاه‌ها روی انجام کارویژه‌های خودشان باید دقت داشته باشند. یعنی مجلس در عین حالی که تلاش می‌کند با دولت تعامل داشته باشد طبق آن اصول قانونی‌ای که در اختیارش قرار گذاشته شده باید نظارتش را هم انجام بدهد.
قانون‌گذاری حق مجلس است، طبیعتاً در حوزه قانون‌گذاری دولت نباید دخیل باشد. دولت موظف است که قوانین مصوب مجلس را اجرا بکند. اگر مجلس قانونی تصویب بکند و دولت هم آن قانون را اجرا بکند این به معنای عدم استقلال دولت نیست. اگر دولت قوانین مجلس را برود اجرا کند، معنا و مفهومش این است که دولت استقلالش را از دست داده؟ نه این تعبیر اسلامی‌اش وحدت در عین کثرت و کثرت در عین وحدت است.
* مجلس در یک سال باقیمانده چگونه می‌تواند به تعبیر رهبر انقلاب، همان‌طور که سرافراز وارد شد سرافراز خارج شود؟
برای همه ما عنایتی که رهبر انقلاب داشتند به مجلس یک افتخار بزرگ است. برای مجلس افتخار بزرگی است؛ و ما خدا را شاکریم که موجب رضایت نسبی رهبر انقلاب شدیم. بالاخره حجت شرعی کارهای ما ایشان هست. این تکلیف ما را بیشتر می‌کند. یعنی انقلابی شدن مهم نیست، انقلابی ماندن مهم است.
الحمدلله به حول و قوه الهی در این سه سال گذشته مجلس توانسته آن شرایطی که رهبر انقلاب برای انقلابی بودن بیان کردند حفظ کند و امید داریم که انشاءالله بتوانیم برای سال آینده هم این مدال افتخار را داشته باشیم.
علاوه بر انقلابی بودن، جوان بودن و پرتلاش بودن و توجه به مسائل اصلی کشور را هم ایشان اشاره کردند. این ویژگی‌ها، ویژگی‌های مهمی است. ایشان هم اشاره کردند که این مسائل را با اطلاع می‌گویند.
حقیقتاً بسیاری از قوانین و مصوباتی که در این مجلس آمده ناظر به مسائل اصلی کشور بوده. متأسفانه در فضاهای رسانه‌ای و مجازی نه فقط راجع به دولت، راجع به خیلی از دستگاه‌ها و خیلی از موضوعات، حواشی پررنگ‌تر از متن است. یعنی اگر هزار کار صورت بگیرد، هزار کار در متن باشد، یک حاشیه‌ای گاهی به‌سرعت فضای رسانه و فضای مجازی را دربر می‌گیرد.
راجع به یک مسئله‌ای، راجع به یک دستگاهی، راجع به یک نهادی. اما عمق لازم در رابطه با کارهای دیگری که صورت گرفته و در متن ماجراست داده نمی‌شود.
رهبر انقلاب به‌عنوان یک حکیم و ناظری که عمیق نگاه می‌کنند به مسئله، اشاره فرمودند که بسیاری از مصوباتی که در این مجلس به تصویب رسیده، مصوبات راهبردی بوده. راهبردی یعنی ناظر به مسائل اصلی کشور بوده است. حتی نمونه‌هایش را ایشان بیان کردند.
مثلاً «مسئله قانون اقدام راهبردی برای مقابله با تحریم‌ها». خب در شرایطی که باز به تعبیر درست ایشان کشور در حوزه سیاست خارجی دچار سردرگمی و سرگردانی بود و معلوم نبود که کشور در قبال تحریم‌های یکپارچه و صف ظالمانه تحریم‌گران چه باید بکند؟
این‌جا یک وجوه مشخصی در قانون مشخص شد که ما در حوزه سیاست خارجی و در رابطه با تحریم‌ها و مسئله هسته‌ای این کارهای قانونی را باید انجام دهیم. تکلیف ما مشخص شد و کار خیلی بزرگی بود. یعنی از آن به بعد خود مسئولان دولت قبلی هم به‌رغم مخالفت‌های اولیه‌ای که داشتند، بعداً حرف‌شان این بود که تکلیف ما روشن شد و می‌دانیم براساس چه چارچوب و اسلوبی جلو برویم.
جهش تولید مسکن را ببینید، قانون مهمی بود. قانون جهش تولید دانش‌بنیان، قانون مهمی بود. همچنین قانون جوانی و جمعیت.
خب این موضوع بارها دغدغه مقام معظم رهبری بوده و به لحاظ راهبردی یک مسئله کلیدی و اساسی است. اینها را این مجلس ورود پیدا کرد. بالاخره یک فردی که نگاه راهبردی دارد مثل رهبر انقلاب مبتنی بر نگاه راهبردی قضاوت می‌کند و تشخیص می‌دهد که این مجلس در ریل حرکت کرده، درست حرکت کرده. مبتنی بر نیازهای انقلاب و نیازهای کشور حرکت کرده.
بر همین اساس هم در سال آینده مطابق با توصیه‌ای که رهبر انقلاب داشتند مجلس تلاش خواهد کرد به دور از حاشیه‌ها عمل کند. البته ما خودمان هم ادعایمان نیست که بگوییم همه چیز این مجلس درست است. بله نقایص هم هست. خود رهبر انقلاب هم فرمودند در این نکات و تعاریف و توصیفاتی که من از این مجلس می‌کنم ناظر به مجموع کارنامه است وگرنه ضعف‌هایی ممکن است وجود داشته باشد.
برنامه توسعه پنج‌ساله هفتم که ما پیش‌رو داریم و حتماً باید مطابق سیاست‌های ابلاغی رهبر انقلاب بتوانیم این را بررسی و تصویب کنیم. کار بسیار مهمی است. مسائل معیشتی مردم مهم است. باید تصمیمات دقیق و درستی برای برون‌رفت از این وضعیت، به‌خصوص در حوزه مهار تورم داشته باشیم. یک پیش‌نویس‌هایی چه در مواردی که مربوط به لوایح و چه طرح‌ها آماده است و انشاءالله مجلس ورود خواهد کرد.
در حوزه تعامل با دولت و سایر قوا هم مشی مجلس تلاش بر این است که به‌گونه‌ای باشد تا بتواند هم رضایت رهبر انقلاب و هم رضایت مردم را درپی داشته باشد.
انشاءالله ما بتوانیم مدال افتخار انقلابی بودن را حفظ کنیم و گرهی از مشکلات کشور و مردم باز کنیم.