ناوگروه 86 و دیپلماسی مدیریتمحور
مرتضی اسمعیلی
دگرگونیهای نظام جهانی در عصر پساوستفالیا موجب شده است تا دیپلماسی سنتی بهعنوان فن و ابزار تعامل دولتها با محیط بیرون از قلمروشان دیگر بهتنهایی برای تدبیر امور در شبکه پیچیده و درهمتنیدهای از روابط واندرکنشهای چندوجهی میان انبوه کنشگران دولتی و غیردولتی کافی نباشد و بازنگری در آن و تکمیل بسط آن با نسخهای نوین از رویههای دیپلماتیک بهعنوان پاسخی به پیچیدهتر شدن روزافزون محیط جهانی اجتناب ناپذیر گردد.
علاوهبر تحول شکلی و مفهومیِ پیشگفته، ادراک تصمیمسازان، تصمیمگیرندگان و مجریان حوزه سیاست خارجی از نگرش صرف مذاکرهمحور به نگرش کلان مدیریتمحور به عرصه دیپلماسی در راستای مدیریت اختلافات و تعارضات و نه از بین بردن و حلوفصل آنها در سیاست جهانی شبکهای و درهمتنیده امروزین میتواند نقش مؤثر و سازندهای در استفاده از ظرفیتهای مختلف دیپلماسی در ارتباطات بیرونی بهمنظور حداکثرسازی تحقق اهداف سیاست خارجی و منافع ملی دولتـکشورها ایفا نماید.
ازاینرو، بایسته است دستگاه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بهعنوان یک قدرت برتر منطقهای با نگاه به ایفای نقش جهانی بهمنظور بهرهگیری از ظرفیتهای دیپلماسی مدیریتمحور، ضمن احصاء مؤلفهها و مقولات همکاری و تعارض در سطوح منطقهای و جهانی در ارتباط با سایر دولت کشورها و دیگر بازیگران بینالمللی، نسبت به بسط و توسعه زمینههای تعامل و همکاری از یکسو و مدیرت تعارضات و حوزههای اختلافی از سوی دیگر اقدام نموده و از این رهگذر فراهمسازی بسترهای تحقق منافع ملی و اکتساب نقش و کارویژه متناسب با مقدورات خود در چارچوب اقتصاد سیاسی جهانی را وجهه همت خود قرار دهد که تحقق مقوله فوقالذکر و حداکثرسازی دستاوردهای سیاست خارجی در پرتو اقدامات حوزه دیپلماسی در دنیای نوین، نیازمند اعتقاد و اقدام در عرصههای امروزین دیپلماسی از جمله دیپلماسی اقتصادی، دیپلماسی دفاعی، دیپلماسی انرژی، دیپلماسی ورزشی و... میباشد که بهویژه نقش دیپلماسی دفاعی ـ بهعنوان شیوه نوینی از ارائه توان نظامی، بهمثابه سازوکاری که دولتها میکوشند بهواسطه آن از امتیازات و تواناییهای خود در حوزه دفاعی برای وابسته کردن دیگر کشورها به خود، افزایش وابستگی متقابل امنیتی، جلب اعتماد، جلوگیری از بروز منازعه، حل منازعهها، ایجاد چارچوبهای امنیتی منطقهای و مانند اینها استفاده نموده و شرایط مطلوبی برای حفظ و گسترش ارزشهای ملی و حیاتی کشور در برابر دشمنان بالفعل و بالقوه فراهم نمایند ـ در از بین بردن تصور تهدید ایجاد شده بهدلیل اجرای پروژههای متعدد ایرانهراسی و ارائه تصویر یک قدرت صلحطلب و مشارکتجو میتواند واجد اهمیت بسزایی باشد.
ایران بهواسطه قرار گرفتن در شمال اقیانوس هند، مجاورت با خلیج فارس، تنگه هرمز، دریای عمان و دریای خزر از موقعیت ژئوپلیتیکی و دریایی ویژهای در منطقه و جهان برخوردار است و اقتدار دریایی و برخورداری از یک نیروی دریایی قدرتمند و کارآمد میتواند تأثیر به سزایی در صیانت از منافع ملی و دستیابی به اهداف دفاعی آن داشته باشد و با بهرهگیری از ظرفیتهای دیپلماسی دفاعی دریایی مبتنی بر توسعه زمینههای همکاری و مدیریت حوزهای تعارض، مقدمات تحقق جایگاه منطقهای و بینالمللی شایسته برای کشور فراهم گردد.
اعزام ناوگروه ۸۶ نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران با مأموریت دریانوردی پیرامون کره زمین، با هدف ارسال پیام صلح و دوستی، ازجمله مصادیق برجسته دیپلماسی دفاعی دریایی و تحقق دیپلماسی مدیریتمحور در عرصه سیاست خارجی کشور بوده و انجام موفقیتآمیز این مهم نویددهنده حاکمیت عقلانیت، هوشمندی و تغییر سپهراندیشهای تصمیمسازان، تصمیمگیرندگان و مجریان حوزه سیاست خارجی از نگرش صرف مذاکرهمحور به نگرش کلان مدیریت محور به عرصه دیپلماسی و پذیرش واقعیتهای میدانی و عملیاتی میباشد.