روایت روزنامه اصلاح‌طلب ازعقب ماندن ایران از رقبا در اقیانوس هند به خاطر برجام
سرویس سیاسی-
روزنامه اعتماد روز گذشته در گزارشی با عنوان «نبرد بندرها درخاورمیانه، چگونه ایران از رقبای خود در غرب اقیانوس هند عقب ماند؟» نوشت: « كشورهاي عربي منطقه خليج‌فارس و درياي عمان در طول سال‌هاي اخير به شكل گسترده‌اي در حال توسعه زيرساخت‌هاي حمل‌ونقل دريايي و لجستيك حمل‌ونقل خود هستند. رقابت ساخت و ساز بندرهاي عظيم تجاري در منطقه، پس از موفقيت چشمگير بندر جبل علي امارات متحده عربي و تبديل اين بندر به‌هاب تجارت منطقه‌اي، تشديد شد. رويدادهاي سياسي در منطقه تاثير بسزايي بر رقابت‌هاي دريانوردي ميان كشورهاي حوزه خليج‌فارس و درياي عمان گذاشته است. بحران ديپلماتيك شوراي همكاري خليج‌فارس سال ۲۰۱۷ كه به محاصره اقتصادي و ديپلماتيك قطر توسط كشورهاي عربي همسايه منجر شد، رقابت‌ها را در منطقه تشديد كرد. اختلاف سنتي ميان ايران و كشورهاي عربي جنوب خليج‌فارس و سلطه ايران بر آب راه تنگه هرمز باعث شده كه جنوب و شمال خليج‌فارس نيز به محل رقابت‌ها براي توسعه توانمندي‌هاي دريانوردي تبديل شود. بازگشت تحريم‌هاي آمریکا عليه ايران بعد از خروج يكجانبه دولت آمریکا از برجام هم به توسعه بهره‌برداري از بنادر جنوب خليج‌فارس كمك كرده است. همزمان رقابت‌هاي ژئواستراتژيك آمریکا با چين و روسيه بر سرمايه‌گذاري‌ها در منطقه تاثير گذاشته است. بخش بزرگي از سرمايه‌گذاري‌ها در بنادر و لجستيك حمل‌ونقل منطقه از سوي چين انجام مي‌شود كه منطقه خليج‌فارس را به عنوان اصلي‌ترين منبع تامين انرژي خود تلقي مي‌كند.»
گفتنی است توافق هسته‌ای ایران با کشورهای غربی قرار بود به تحریم‌های مالی و تجاری پایان دهد؛ اما حتی پیش از خروج آمریکا از برجام و در دوران ریاست جمهوری اوباما نیز ایران نتوانسته بود از قبل برجام به دستاورد قابل توجهی همچون افزایش سرمایه‌گذاری خارجی و یا توسعه تجارت با کشورهای جهان دست یابد. در ادامه و پس از خروج یکجانبه آمریکا از این توافق نیز به دلیل نبود اراده و توان کافی در طرف‌های غربی برای اجرای تعهداتشان، عملا دستاورد این توافق برای ایران در حد «تقریبا هیچ» باقی ماند.
بعد از سر کار آمدن دولت بایدن در آمریکا نیز برخلاف تمامی شعارهای وی در زمان انتخابات ریاست جمهوری، رویکرد دولت آمریکا در قبال بازگشت به برجام عملا هیچ تغییری نکرد و بایدن نیز مانند ترامپ، شروطی غیر قابل قبول را برای بازگشت به برجام به پیش کشید و به همین دلیل در پایان دولت روحانی نیز مذاکرات وین به هیچ دستاوردی ختم نشد.
همه این شرایط موجب شده است برجام به جای تبدیل شدن به مسیری برای ایجاد گشایش در اقتصاد و روابط خارجی کشور، صرفا به عبرتی برای دولت‌های بعدی جمهوری اسلامی تبدیل شود.
بررسی تجربه برجام و اقدامات دولت قبل در پاسخ به بدعهدی‌های کشورهای غربی، درس‌های متعددی را پیش روی تصمیم‌گیران دولت سیزدهم قرار می‌دهد که در آینده از اقدامات مشابه خودداری کنند و اقتصاد کشور را با نسخه‌های این چنینی معطل نگه ندارند.به طور خاص بزرگ‌ترین درس برجام برای تصمیم‌گیران دولت سیزدهم آن بوده که نباید برای ایجاد رونق اقتصادی تمام ظرفیتهای کشور را معطل و منتظر اقدامات کشورهای خارجی نمایند؛ چراکه این اقدام نه تنها نتیجه‌ای در جهت ایجاد رونق اقتصادی درپی ندارد، بلکه موجب شرطی شدن اقتصاد و اثرپذیری آن از کوچک‌ترین تهدیدهای کشورهای خارجی می‌گردد و این‌گونه ایران را از رقبای منطقه‌ای خود عقب نگه می‌دارد.
درس دیگری که ۸ سال مذاکره دولت قبل داشت این بود که به جای تلف کردن وقت در راستای برقراری روابط با کشورهای اروپایی و آمریکا، باید زمان و امکانات خود را صرف توسعه روابط با کشورهای همسایه و همسو نمایند. آمریکا و اروپا خواهان یک روابطه دو طرفه و برد-برد با ایران نیستند و اصرار برای برقراری روابط با آنها تنها وقت و هزینه ایران را تلف خواهد کرد.
طی ۸ سال دولت در اثر غفلت دولت روحانی در تعامل با کشورهای ثروتمند همسایه رابطه اقتصادی ایران کمرنگ شد و این باعث شد ایران ضرر کند. چشمداشت افراطی دولت روحانی در ایجاد ارتباط با کشورهای اروپایی و آمریکا باعث شد تا دولت قبل از ارتباط اقتصادی و تجاری با کشورهای همسایه غفلت کند و در بسیاری موارد سیاست‌های خارجی کشور دچار نقصان شد که این اتفاق خسارت‌های زیادی را متوجه کشور کرد.
در دوره دولت پیشین حل‌وفصل همه مشکلات اعم از داخلی و خارجی به حصول مذاکرات هسته‌ای و برجام گره خورده بود. همچنان‌که با روی‌کارآمدن دولت یازدهم و دوازدهم چالش‌های اقتصادی میان تهران و همسایگان در سایه برخی کم‌تدبیری‌ها و عدم توجه بموقع و کافی به مسائل همسایگان، تعمیق یافت. دولت که در این دوره بخش عمده توان خود را متمرکز بر توافق هسته‌ای و برجام کرده بود و همین امر نیز باعث غفلت از بازارهای منطقه‌ای پیشی گرفتن رقبای ایران شد.
این در حالی بود که همسایگان ایران از جمله عراق، ترکیه و پاکستان و بسیاری دیگر کشورها از جمله چین و روسیه بارها از عزم خود برای توسعه روابط تجاری و اقتصادی با ایران سخن گفته‌اند، اگر مقامات دولت قبل به جای معطل نگه داشتن ظرفیتهای کشور به پای برجام و مذاکره با غرب به طور ویژه برای توسعه روابط با این کشورها برنامه‌ریزی و اقدام می‌کردند به طور حتم حتی در شرایط تحریمی شرایط اقتصاد کشور بهتر می‌بود، کما اینکه دولت فعلی با فعال سازی کرویدورهای ترانزیتی و متصل کردن زیر ساختهای کشور به اقتصاد آسیا دستاوردهای چشمگیری بدون برجام رقم زده است.