براساس اعلام دفتر آمار و محاسبات اقتصادی و اجتماعی سازمان تامین اجتماعی، 39 میلیون و 394هزار و 832 نفر تا پایان خرداد سال جاری تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی بوده‌اند. بر همین اساس 4 میلیون و 906 هزار و 560 مستمری بگیر اصلی و تبعی طی همین مدت تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی بوده و خدمات گوناگون بیمه‌ای و درمانی از سوی این سازمان دریافت کرده‌اند.
همچنین بیش از 8 میلیون بیمه شده اجباری، 617هزار و 5 بیمه شده اختیاری، 770 هزار و 226 بیمه شده حرف و مشاغل آزاد،  991هزار و 180 بیمه شده رانندگان،  بیش از 568 هزار بیمه شده بافندگان و بیش از 649 هزار بیمه شده کارگران ساختمانی طی همین مدت بوده‌اند. همچنین درهمین فاصله زمانی 165 هزار و 34 نفر مقرری‌بگیر بیمه بیکاری و 223 هزار و 943 بیمه شده توافقی نیز از این سازمان خدمات دریافت کرده‌اند.
بنا به اعتقاد کارشناسان مسائل بیمه رشد اجتماعی و توسعه اقتصادی گرچه معنای نوینی به زندگی بشر بخشیده است، اما درعین حال دغدغه‌های جدیدی را هم برای مردم به همراه داشته و براین اساس نیاز به امنیت اجتماعی و اقتصادی به صدر جدول نیازهای انسان رسیده است.
در مسیر تلاش برای تحقق امنیت اقتصادی و اجتماعی و به حداقل رساندن دغدغه‌های امروز و فردای انسان یکی از بزرگترین دستاوردها، سازوکاری است که از آن با عنوان کلی نظام تامین اجتماعی یاد می‌شود.
نظام تامین اجتماعی باید این ظرفیت را داشته باشد که با ابزارهای بیمه و حمایت‌های اجتماعی، حداقل‌های موردنیاز یک زندگی عزتمند را برای همه آحاد جامعه و بخصوص قشر سالمند و بازنشسته جامعه فراهم کند.
به گفته سیدتقی نوربخش مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی، سازمان تامین اجتماعی و منابع و خدمات آن کانون حمایت و سرای امید زحمتکشان و اقشار مولد جامعه است و شرکای اجتماعی سازمان بویژه کارگران و مستمری‌بگیران آینده خود را در گرو تدابیر موثر سازمانی می‌بینند که خدمات متنوعی را در دایره زمانی قبل از تولد تا پس از مرگ بیمه شده به او و بازماندگانش ارائه می‌دهد.
تفاوت از حرف تا عمل!
البته دراین دایره و طی طریق این مسیر طولانی دست‌اندازها و پیچ‌وخم‌های زیادی هم برای بیمه شدگان وجود دارد و می‌طلبد که مسئولان ذی‌ربط در بدنه‌های مختلف این سازمان عریض و طویل، دوشادوش هم حرکت کنند تا موانع پیش روی حامیان اصلی خود یعنی کارگران و کارمندان زحمت‌کش و بازنشستگان را بردارند، بازنشستگانی که سال‌ها عمر، جوانی و سرمایه‌ خود را در این مسیر خرج کردند انتظار دارند امروز که هنگامه برداشت محصول است بتوانند بدون هیچ مانعی خوشه‌چین آنچه کاشته‌اند باشند.
ظاهرا تکریم سالمندان از آنچه روی کاغذ می‌آید و نوشته می‌شود و آنچه در بوته عمل دیده می‌شود خیلی متفاوت است. یک عزیز بازنشسته انتظارش دراین دوران این است که بی‌هیچ دغدغه و نگرانی گوشه‌ای دنج به عبادت و استراحت بپردازد و در موقع درد و رنج و بیماری شرایطی سهل و آسان برای درمانش میسر شود و اگر هم وقتی پای زیارت و سیاحت که مقتضای این سن و سال است به میان می‌آید نگرانی از بابت تامین هزینه‌های متفرقه نداشته باشد.
علی‌اکبر امیدوار برمی، یک بازنشسته آموزش و پرورش است. نظرش را تلفنی در مورد خدمات ویژه‌ای که به بازنشستگان فرهنگی ارائه می‌شود می‌پرسم، می‌گوید: «بیمه خدمات درمانی د‌ارم، کارت طلایی دارم، ولی برای تهیه دارو باید هزینه‌های سرسام‌آوری بپردازم.»
درحق بازنشسته‌های فرهنگی اجحاف می‌شود
ناصر اوسطی بازنشسته فرهنگی است و 60 سال سن دارد و ساکن کرمانشاه است و 4 فرزند، دو دختر و دو پسر دارد. وی در گفت‌وگو با گزارشگر کیهان با اظهار گلایه از اینکه از بیمه‌های مختلف تکمیلی استفاده می‌کند ولی هیچ یک جوابگوی هزینه‌های بالای درمانی نیست می‌گوید: «بیمه خدمات درمانی داریم، تحت پوشش بیمه مکمل و بیمه طلایی هم هستیم و برای هریک از آنها حق بیمه جداگانه‌ای پرداخت می‌کنیم.
بیمه خدمات درمانی 20هزار و 700 تومان برای 3 نفر از ما می‌گیرد برای بیمه طلایی هم نفری 15هزار تومان و بیمه مکمل هم 4هزار و 484 تومان پرداخت می‌کنیم ولی متاسفانه با تمام این اوصاف برای هر آزمایش و رادیولوژي باید مبالغ زیادی از جیب خودمان هزینه کنیم.»
وی اضافه می‌کند: «البته مسئولان قول‌هایی داده‌اند که هزینه آزمایش تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرد ولی کی به مرحله اجرا برسد خدا می‌داند!»
آقای اوسطی، در ادامه گله‌مندی‌های خود با تاکید بر اینکه چرا باید نصف حقوق ما بابت درمان هزینه شود، می‌گوید: «انتظار داریم در آموزش و پرورش هنگام بستن قراردادها فرقی بین شاغلان و بازنشسته‌ها قائل نشوند، الان واقعا در حق ما اجحاف می‌شود کسی که 30 سال در آموزش و پرورش زحمت کشیده، با کسی که تازه وارد این سیستم شده از نظر حق و حقوق یکسان است؟! چرا ما بازنشسته‌ها را مرده حساب می‌کنند؟! در قراردادهایی که از سوی آموزش و پرورش نوشته می‌شود باید رفاه فرهنگیان بیشتر درنظر گرفته شود.»
تدارک سفرهای زیارتی برای بازنشستگان
وقتی این مشکلات و دغدغه‌های بازنشستگان را با مهندس بیات رئيس کانون عالی بازنشستگان تامین اجتماعی کشور در میان گذاشتیم وی توضیحاتی برای فراهم کردن امکانات رفاهی بازنشستگان ارائه داده و می‌گوید: «بودجه خوبی برای سفرهای زیارتی بازنشستگان درنظر گرفته شده و سازمان تامین اجتماعی مبلغ 1/5 میلیارد تومان بابت سرانه بازنشستگان کشور و براساس سرانه اختصاص داده است. این سرانه به منظور کمک هزینه سفر است. همچنین بسته‌های فرهنگی برای بازنشستگان از سوی کانون تدارک دیده شده و درحال پیگیری و تهیه مقدمات سفر به حج عمره و عتبات عالیات هستیم که ان‌شاءالله بزودی خبرهای خوشی برای آنها خواهیم داشت. ضمنا با پیگیری‌های صورت گرفته درجهت خانه‌دار شدن بازنشستگان هم تفاهم‌نامه‌ای با عنوان «خانه امید» با وزیر مسکن به امضاء رسید که جزییات آن متعاقبا اعلام می‌شود.»
دکتر منصور اعتصامی معاون فرهنگی- اجتماعی سازمان تامین اجتماعی هم در گفت‌وگو با گزارشگر کیهان با اشاره به اینکه این معاونت از دی ماه سال 92 به منظور گسترش تعامل با شرکای اجتماعی و ارائه خدمات مناسب فرهنگی اجتماعی در راستای ایجاد رضایت‌مندی در جامعه هدف احیاء شده است، خاطرنشان می‌کند: «برگزاری جلسه تکریم کارفرمایان کارآفرین با روشی نو به منظور ایجاد انگیزه ارتباط مثبت با سازمان، حضور در جلسات و برقراری ارتباط دائم با بازنشستگان تحت پوشش و ایجاد زمینه تشکیل اداره کل بیمه‌شدگان (که سالهاست منحل گردیده) و کمک به برنامه‌ریزی جهت وارد ساختن کالاهای فرهنگی در سبد خانوار شرکای اجتماعی بویژه در حوزه‌های زیارتی و تفریحی نیز از مهم‌ترین اقدامات جهت افزایش رضایتمندی بیمه‌شدگان تامین اجتماعی، شامل بازنشستگان و مستمری‌بگیران و کارگران و کارفرمایان است.
معاون فرهنگی و اجتماعی سازمان تامین اجتماعی در ادامه با اشاره به برنامه‌ها و اقدامات فرهنگی صورت گرفته درخصوص اثرگذاری این حوزه بر همکاران جهت ارتقای کیفی فعالیت‌ها و ارائه خدمات به تدابیر اتخاذ شده در این خصوص می‌پردازد و می‌گوید: «جهت‌گیری و الگوسازی دینی در حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی، حقوق متقابل بیمار و پزشک، اصول اخلاق حرفه‌ای در سازمان، امانت‌داری و پاکدستی و نقش آن در تعالی سازمان و پایبندی به تعهدات دینی و ایجاد زمینه تشکیل دارالقرآن و حمایت از فعالیتهای قرآنی نیز جزو سرفصلهای مهم این معاونت است.»
تامین اجتماعی حقی برای انسانها، تکلیفی برای دولتها
145 هزار و 330 نفر بازنشسته و 7 هزار و 533 نفر از کار افتاده و 98 هزار و 233 نفر مستمری‌بگیر تحت پوشش اداره کل تامین اجتماعی غرب تهران هستند که جمع کل مستمری‌بگیران این منطقه 251 هزار و 96 نفر می‌باشند. وقتی اظهارات گله‌مندانه بازنشستگان و مستمری‌بگیران سازمان تامین اجتماعی را با مهندس حسین جودکی مدیرکل تامین اجتماعی غرب تهران بزرگ در میان گذاشتیم وی با تاکید بر این موضوع که تامین اجتماعی حقی برای انسانها و تکلیفی برای دولتها است به اقدامات انجام شده در این اداره کل جهت افزایش رضایتمندی بیمه شدگان و مستمری‌بگیران اشاره می‌کند و می‌گوید: «تمام دغدغه و تلاش ما بر این است که براساس یک برنامه‌ریزی مناسب حق و حقوق این افراد به موقع و تمام و کمال به دست آنها برسد و دغدغه‌ای از این بابت نداشته باشند.»
از مهندس جودکی درخصوص مبلغ پرداختی برای این تعداد مستمری‌بگیر در پایان هر ماه می‌پرسم که می‌گوید: «هر ماه مبلغ 227 میلیارد تومان بابت حقوق ماهانه مستمری‌بگیران غرب تهران پرداخت می‌شود.»
وی در ادامه می‌افزاید: «14 شعبه زیرمجموعه اداره کل غرب هستند و امور مستمری‌بگیران را طوری برنامه‌ریزی می‌کنند که به موقع به دست مستمری‌بگیران برسد و در مورد مسائل معیشتی و حقوق آنها هم تابع قانون تامین اجتماعی هستیم.»
در مورد این دو فاکتور از آقای جودکی می‌پرسم، می‌گوید: «دو فاکتور مهم تعیین‌کننده حقوق مستمری بگیر فرد است، 1-سنوات پرداخت بیمه 2-‌متوسط دستمزد بیمه شده در دو سال آخر که مبلغ مستمری فرد را مشخص می‌کند و گاهی دیده می‌شود که برخی در این فضا و موقعیت مبلغ مستمری آنها کم است و نمی‌توانند نیازهای خود را برآورده کنند و ما هم به این قضیه واقفیم ولی سازمان تامین اجتماعی یک سازمان بیمه‌ای است که باید براساس محاسبات بیمه‌ای، پرداخت داشته باشد و جز این راهی نیست.»
به او می‌گویم چه اقدامات خاصی برای افزایش رضایتمندی بیمه‌شدگان و مستمری‌بگیران انجام می‌گیرد، چون تامین اجتماعی حامی واقعی بازنشستگان و مستمری‌بگیران است؟ می‌گوید: «امسال شاهد افزایش 25 درصدی حقوق مستمری‌بگیران بودیم، و جهت رفاه بیشتر این اقشار مبالغی هم جهت کمک هزینه معیشت، کمک هزینه مسکن، کمک هزینه عائله‌مندی و همسران متکلف و اولاد هم در نظر گرفته شده است.»
مدیرکل تامین اجتماعی غرب تهران بزرگ به مبالغ اختصاص یافته در این هزینه‌ها اشاره کرده و می‌گوید: «بن معیشتی از 22 هزار تومان در سال 92 به 30 هزار تومان در سال جاری اختصاص یافت، حق مسکن از 7 هزار تومان به 10 هزار تومان، حق عائله‌مندی از 22 هزار و 250 تومان به 26 هزار و 700 تومان و کمک هزینه اولاد هم از 4 هزار و 500 تومان به 5 هزار و 500 تومان افزایش یافته است.»
به آقای جودکی می‌گویم فکر می‌کنید آیا این افزایش حقوق متناسب با تورم جامعه است؟ می‌گوید: «سعی بر این است که بتوانیم متناسب با وضعیت تورم جامعه، قدرت خرید مردم به گونه‌ای باشد که کمک هزینه معیشت و زندگی آنها باشد، همچنین امسال همه افزایش حقوق مستمری‌بگیران از فروردین ماه پرداخت شد در صورتی که سالهای قبل با چند ماه تاخیر این افزایش حقوق پرداخت می‌شد و این خلأ نیز برطرف شد.»
وی در ادامه می‌گوید: «با استفاده از تمرکز سیستم اتوماسیون که صورت گرفته است، مستمری‌بگیران جهت تعویض دفترچه می‌توانند از نزدیک‌ترین محل نزدیک منزل دفترچه خود را تمدید یا تعویض نمایند و در مورد دریافت حقوق هم با استفاده از کارتهای همراه می‌توانند براحتی و در کمترین زمان حقوق خود را دریافت کنند و دیگر نیازی به ایستادن در صف‌های طولانی نیست.»
عدالت در بیمه پایه گم شده است
وقتی کارمندان و کارگران دولتی 40 سال حق بیمه پرداخت می‌کنند طبیعی است در دوران بازنشستگی توقع کمترین خدمات بیمه‌ای را داشته باشند ولی متاسفانه آنچه الان شاهدیم این است که خدمات درمانی بازنشستگان معادل کسانی است که یک روز از بیمه شدن آنها می‌گذرد.
شاغلین شاید 10 سال یک بار نیاز به بستری و درمان‌های جدی داشته باشند ولی بازنشستگان با توجه به شرایط سنی و جسمی نیاز بیشتری به درمان دارند ولی در حال حاضر عدالت در بیمه پایه با توجه به پرداخت حق بیمه رعایت نشده است.
خانم ایراندخت عطاریان، مدیرعامل صندوق بازنشستگی کشوری در گفت‌وگو با گزارشگر کیهان با بیان مقدمه فوق در توضیحات بیشتری در این مورد می‌گوید: «تلاش ما این است تا حق بیمه‌ای که بازنشستگان از بدو استخدام پرداخت می‌کنند، بتوانند از خدمات ویژه درمانی استفاده کنند ضمنا خدماتی که برای بازنشستگان در نظر گرفته می‌شود با خدمات بیمه‌شدگان جدید تفاوت داشته باشد.»
از وی در مورد گله‌مندی بازنشستگان بیمه‌های تکمیلی می‌پرسم، می‌گوید: «برای بیمه‌های تکمیلی بسته‌های خدماتی از شرکتهای بیمه‌گر خریداری می‌کنیم در این بسته تعرفه بستری بدون سقف، سرپایی و بیماریهای خاص و... عنوان می‌شود کما اینکه دارو، ویزیت و آزمایش در بستری را هم تحت پوشش دارد.
ولی توجه ما به بخش بیماریهای خاص است که کیان خانواده را از هم می‌پاشد بنابراین در این مورد صددرصد پوشش بیمه‌ای داریم. ضمن آنکه بیمه تکمیلی اختیاری است و در این بسته‌ها تمام موارد مشخص است، بیمه‌گر قیمت می‌دهد و خرید در چارچوب قوانین خرید جزئی، متوسط و کل صورت می‌گیرد که هر کدام از این موارد برای خود سقف مشخصی دارد.»
خانم عطاریان در ادامه می‌گوید: «با توجه به آنکه 24 نوع بیمه در کشور داریم سعی ما بر این است که بسته‌ها را با کمترین قیمت و متناسب و به نفع بیمه شده خریداری کنیم و خدمات بیمه تکمیلی مازاد بر خدمات درمانی به آنها ارائه دهیم.»