«عادل عبدالمهدی» نخست‌وزیر سابق عراق، ضمن روایت متفاوتی از توافق ایران و عربستان، به نقش مؤثر و پررنگ سردار شهید قاسم سلیمانی فرمانده شهید سپاه قدس در آن اشاره کرد.

وی در یادداشتی نوشت: گام اخیر در پکن و صدور بیانیه سه‌جانبه میان چین، عربستان و ایران دارای اهمیت تاریخی است و بسیاری در بروز و ظهور این رخداد راهبردی نقش دارند.

عادل عبدالمهدی تأکید کرد: این رخداد می‌تواند چهره منطقه و بلکه جهان را دستخوش تغییر کند، مسئله صرفاً ازسرگیری روابط میان دو کشور درگیر اختلافات نیست بلکه علاوه‌بر این، توافق مذکور منجر به حل‌وفصل سلسله پرونده‌های حساس و خطیری خواهد شد.

نخست‌وزیر سابق عراق افزود: موضوع جدید و حساس میانجی‌گری چین از این توافق و آنچه از تبعات و سهیم شدن در ترسیم معادلات در منطقه دارد. برخی را من می‌دانم و بدون شک برخی دیگر را هم دیگران می‌دانند و موارد دیگری را آنها می‌دانند.

قاسم سلیمانی

 میانجیگری عراق را پیشنهاد داد

وی مطرح کرد: در سفر رسمی به چین در سپتامبر 2019 قبل از نشست با «شی جین پینگ» رئیس‌جمهور چین، دبیرکل حزب کمونیست و «چیانگ» رئیس‌ شورای دولت (معادل نخست‌وزیر) در 2019/9/23، قاسم سلیمانی با من تماس گرفت و گفت که برای شما امکان دارد که به عربستان سعودی بروید؟ پرسیدم برای چه؟ گفت: برای میانجی میان ما و عربستان پاسخ دادم به‌محض بازگشت به بغداد به ریاض سفر خواهم کرد، این درخواست شهید سلیمانی را با طرف چینی در میان گذاشتم و آنها هم این درخواست را به فال نیک گرفته و از آن استقبال کردند. پرسیدم چه پیشنهادی دارند.

عبدالمهدی افزود: ازجمله مواردی که شهید سلیمانی درخواست طرح آن را کرد، عبارت است از اینکه می‌توانیم به حل بحران یمن از طریق دولت وحدت ملی کمک کنیم، از تحول در روابط عربستان و عراق و برقراری روابط گسترده با مردم عراق حمایت می‌کنیم، گفت‌وگو با کشورهای همسایه برخلاف کشورهای دیگر آسان است، تعهد برای کاهش تنش‌ها برای 10 سال، احترام متقابل بر اساس معادله نه غالب و نه مغلوب، تضمین دریانوردی در خلیج‌فارس، حل مشترک مسائل در سوریه و لیبی و بقیه منطقه و نشست وزرای امور خارجه.

نخست‌وزیر سابق عراق تصریح کرد: ما با برادران سعودی تماس گرفتیم آنها درباره علت این سفر جویا شدند چون من در‌آوریل 2019 به عربستان سفر کرده بودم؛ من بحث درخواست میانجی‌گری ایران را مطرح کردم و پرسیدند که طرف ایرانی درخواست‌کننده کیست و گفتم سلیمانی و آنها استقبال کردند و ما صبح 2019/9/25، مهیای سفر به عربستان شدیم و عصر آن روز بغداد را به مقصد عربستان ترک کردیم و در معیت ما «مصطفی الکاظمی» نخست‌وزیر قبلی و رئیس ‌اطلاعات آن زمان و نیز «ثامر الغضبان» وزیر نفت و «محمد الهاشمی» مدیر دفتر بودند.

نخست‌وزیر اسبق عراق افزود: پادشاه عربستان از ما استقبال کرد و سپس در ساعات پایانی شب دیداری با ولیعهد این کشور برگزار کردیم.

وی بیان کرد: در آن زمان تأسیسات نفتی آرامکو مورد حمله موشکی قرار گرفته بود و ایران متهم به این حمله شده بود هرچند که این کشور هرگونه مسئولیت در این حمله را تکذیب کرده بود، در روز 2019/9/5، «مایک پمپئو» وزیر امور خارجه وقت آمریکا تماس گرفت و گفت موشک‌ها برخلاف شایعات از شمال خلیج‌فارس شلیک شده و نه عراق. فضا به‌شدت تنش‌آلود بود و ولیعهد عربستان با عصبانیت سخن می‌گفت، هنگامی‌که حرف‌هایش تمام شد، گفتیم، آیا شما خواهان جنگ با ایران هستید، گفت نه، گفتم اگر قصد جنگ ندارید یا اوضاع متشنج باقی می‌ماند و هرلحظه امکان از کنترل خارج شدن آن وجود دارد یا اینکه مذاکره کنید، او پاسخ داد، ما این مسئله را چندین بار امتحان کردیم اما موفق نشدیم، من به وی حل مشکلات میان رفسنجانی و ملک عبدالله را خاطرنشان کردم، گفت پیشنهاد شما چیست؟ گفتم پنجره و روزنه‌ای بازکنیم، دیدگاهتان را بنویسید و ما آن را به طرف ایرانی منتقل خواهیم کرد، ما یقین داریم این امر منجر به گشوده شدن باب گفت‌وگو خواهد شد، بن سلمان برگه‌ای شامل 9 مورد درباره احترام به حقوق بین‌الملل، پایبندی عمیق بدان ازجمله اصل حُسن همجواری، مبارزه با تروریسم و افراط‌گرایی و توسعه روابط با کشورهای جهان به‌ویژه کشورهای همسایه که در همزیستی امن و ثبات و شکوفایی نقش دارد، را تحویل ما داد.

عبدالمهدی ادامه داد: طرف سعودی پرسید که شما هم پیشنهادی دارید و ما گفتیم بله. تغییرات زیادی ندادیم اما برخی تغییرات دادیم. برگه اولیه لحن تندی داشت و ما این برگه را به با‌اندکی تغییرات و تلطیف برخی عبارت‌ها به شهید سلیمانی تحویل دادیم و گفت: کار خوبی به سرانجام رساندید، من این برگه را به سران کشور ارائه خواهم کرد، چند هفته پیش از ترور ایشان، از پاسخ مقامات ایرانی سؤال کردم که مقامات عربستانی هم به دنبال جواب آن بودند، شهید سلیمانی گفت: سران ایران این موضوع را بررسی کرده و به‌محض بازگشت به بغداد، جواب را خواهم آورد.

نخست‌وزیر اسبق عراق گفت: متأسفانه دولت سابق آمریکا دست به اقدام بزدلانه و احمقانه زد و کیف و جوابیه ایران که همراه شهید سلیمانی بود، پیدا نشد. من در 2020/7/5 نخست‌وزیری را ترک کردم و الکاظمی عهده‌دار مسئولیت شد و طرف سعودی تصمیم به ادامه ابتکار عمل گرفت و نشست‌های اولیه به سرپرستی وی در بغداد در‌آوریل 2021 برگزار شد و در غیاب او «محمد الهاشمی» جلسات را اداره می‌کرد و از جانب سعودی هم «خالد الحمیدان» حضور داشت و ریاست طرف ایرانی را هم سعید ایرانی معاون دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران عهده‌دار بود. این نشست‌ها ادامه یافت تا به توافق راهبردی در پکن منجر شد. وی در پایان گفت: طرفین با قدرت به مذاکرات ادامه دادند و اگر تحولات منطقه‌ای و جهانی و نقش مؤثر و فزاینده چین نبود امکان نداشت این توافق به نتیجه برسد. دو طرف تضمین‌هایی داده‌اند. ما از خداوند می‌خواهیم که صلح بر امت اسلام حاکم شود.

راشاتودی: توافق ایران و عربستان نظم جهانی را دگرگون می‌کند

تیمور فومنکو تحلیلگر مسائل سیاسی و استاد دانشگاه دولتی مسکو در مقاله‌ای برای تارنمای شبکه خبری روسی راشاتودی نوشت: این توافقنامه از چندین جنبه اهمیت دارد. نخست اینکه اولین توافق در نوع خود است که با میانجیگری چین حاصل می‌شود، به‌علاوه توافق تهران- ریاض نشان‌دهنده تعهد چین به حسن روابط با همه کشورهای منطقه است.

این تحلیلگر افزود: به اعتقاد بسیاری از ناظران مسائل سیاسی، این توافق نه‌تنها منطقه خاورمیانه بلکه نظم جهانی را نیز دگرگون می‌کند. به بیان ساده‌تر، این توافق خبر بدی برای دولت ایالات‌متحده است و ضربه بزرگی به نفوذ تقریباً نامحدود ژئوپلیتیکی که واشنگتن از طریق روابط استراتژیک خود با کشورهایی مانند عربستان سعودی از مدت‌ها پیش بر منطقه داشته است، وارد می‌کند.

فومنکو گفت: به‌علاوه، این توافق عملاً کارزار تحت رهبری آمریکا را برای تحت‌فشار قرار دادن و منزوی کردن ایران، مضمحل می‌کند و مانع تلاش‌های آمریکا برای شکل دادن سیاست منطقه به نفع (رژیم) اسرائیل از طریق توافق‌نامه سازش یا آبراهام می‌شود و تعجبی ندارد که رسانه‌های غرب این توافق را چالشی برای نظم بین‌الملل عنوان می‌کنند.

این تحلیلگر با اشاره به تحولات دو سال اخیر در منطقه خاورمیانه

- از مخالفت علنی عربستان با درخواست آمریکا برای افزایش تولید نفت گرفته تا به روی کار آمدن مجدد بنیامین نتانیاهو در اسرائیل که با تشدید تنش‌ها بین تل‌آویو و دولت‌های عربی همراه بود - این تحولات را زمینه‌ساز فراهم شدن فضای سیاسی مناسب برای ورود میانجیگرانه چین و آشتی دوباره ایران عربستان می‌داند.

وی در پایان دستیابی ایران و عربستان سعودی را به توافق برای ازسرگیری روابط دیپلماتیک، ضربه‌ای سنگین به منافع آمریکا توصیف می‌کند که سیاست کاخ سفید را برای ایجاد یک ماشین جنگی دائمی به‌منظور مشروعیت بخشیدن به حضور خود در منطقه و نفوذ آن بر کشورهای عربی تضعیف می‌کند. بر اساس تحلیل این استاد علوم سیاسی روسیه، توافق تهران- ریاض نشان می‌دهد که تلاش آمریکا برای منزوی کردن ایران و ضربه زدن به این کشور شکست خورده است و آمریکا دیگر نمی‌تواند همانند گذشته کشورها را منزوی کند، به‌علاوه اگر حاکمان کاخ سفید عاقل باشند باید از تحولات منطقه درس بگیرند و در نگرش خود به خاورمیانه بازنگری کنند.

رئیس ‌پیشین اطلاعات عربستان: آمریکا نمی‌توانست میانجی صادقی در مذاکرات تهران و ریاض باشد

ترکی الفیصل رئیس ‌پیشین اطلاعات عربستان سعودی در مصاحبه با خبرگزاری فرانسه گفت که ایالات‌متحده و اروپا نمی‌توانستند میانجی صادقی باشند و توافقی مانند آنچه چین به دستیابی آن بین ایران و عربستان سعودی کمک کرد را باعث شوند.

ترکی الفیصل گفت چین توانست این کار را انجام دهد زیرا روابط خوبی با هر دو طرف دارد. به نوشته «میدل ایست آی»، خبر توافق ریاض و تهران با میانجیگری چین در پکن، واشنگتن را غافلگیر کرد و مقامات و اعضای تشکیلات دولت آمریکا در تلاش بودند تا نگرانی‌ها مبنی بر کاهش نفوذ این کشور را از بین ببرند.

وی که سمت سفیر پیشین در آمریکا را هم در کارنامه دارد و اکنون رئیس ‌مرکز تحقیقات و مطالعات اسلامی مرکز ملک فیصل مستقر در ریاض است گفت از جزئیات توافق تهران و ریاض بی‌اطلاع است اما امیدوار است به تحولات مثبت بیشتر در خاورمیانه منتهی شود.

وی گفت: «فکر می‌کنم که برای مثال روی مسائلی مثل یمن تأثیر خواهد داشت. امیدوارم روی سوریه هم (اثر بگذارد) جایی که خونریزی‌های مداوم را داریم.»

این عضو خاندان آل‌سعود گفت که گرچه او ممکن است تردیدهایی درباره توافق داشته باشد، اما تردیدهایش اهمیتی ندارد. ترکی الفیصل گفت: این شک و تردید کسانی است که توافق را امضا کردند. آنها هستند که به نظر می‌رسد این تردید را درباره این‌که زودترین زمان ممکن برای اجرای توافق چه زمانی است، دارند.

دبیرکل اتحادیه عرب: توافق ریاض- تهران گامی واقعاً مثبت است

«احمد ابوالغیط» دبیرکل اتحادیه عرب امروز سه‌شنبه گفت که اجلاس سران عرب ماه می‌ آینده در عربستان سعودی برگزار می‌شود.

ابوالغیط پس از دیدار با «نجیب میقاتی» نخست‌وزیر لبنان در بیروت، در یک کنفرانس خبری گفت: «اجلاس سران عرب ماه می‌آینده در عربستان برگزار می‌شود.»

وی افزود: «احتمالاً موضوع اصلی این اجلاس اقتصادی باشد و در آن به نحوه کمک به مناطق نیازمند عربی پرداخته خواهد شد.»

به نوشته روزنامه «رأی الیوم»، ابوالغیط همچنین درباره توافق ایران و عربستان سعودی گفت که این توافق «واقعاً مثبت» است.

وی افزود: «تأثیرات اولیه توافق سعودی-ایران برقراری نوعی ثبات سیاسی و امنیتی بین دو کشور است اما تأثیرات آن بر سایر پرونده‌های مطرح در منطقه هنوز مشخص نیست».

فارن‌پالیسی: آشتی عربستان و ایران

یک بیدارباش برای آمریکاست

استفان والت، استاد دانشگاه‌هاروارد در مقاله‌ای در «فارن‌پالیسی» آشتی میان ایران و عربستان سعودی را یک زنگ هشدار برای آمریکا توصیف کرد و نوشت: «مهم‌تر اینکه بیدارباشی است برای دولت بایدن و بقیه ساختار سیاست خارجی آمریکا، چراکه محدودیت‌های خودتحمیلی آمریکا بر سیاستش در خاورمیانه را آشکار می‌سازد. این توافق همچنین تأکیدی است بر اینکه چگونه پکن تلاش می‌کند تا خود را به‌عنوان یک نیروی هواخواه صلح در جهان نشان دهد، ردایی که آمریکا در سال‌های اخیر، عمدتاً آن را کنار گذاشته است.»

سفیر امارات: هیچ‌کسی نمی‌تواند از کشور ما برای ضربه زدن به ایران استفاده کند

سیف محمد عبید الزعابی، سفیر امارات متحده عربی در تهران دیروز (چهارشنبه 24 اسفندماه) با محمدباقر قالیباف رئیس ‌مجلس شورای اسلامی دیدار و گفت‌وگو کرد.

سفیر امارات در این نشست گفت: بسیار خرسندیم که روابط دوجانبه شما با عربستان در حال شکل‌گیری است و این روابط به‌طورکلی با کشورهای همسایه، کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس و به‌طور ویژه با کشور امارات شکل گرفته است.

وی افزود: حقیقتاً لطف نمایندگان ملت جمهوری اسلامی ایران در مجلس را فراموش نمی‌کنیم چراکه نقش اساسی در گسترش روابط دوجانبه با امارات داشته‌اند و به‌ویژه شما به‌عنوان رئیس ‌مجلس در انتقال دیدگاه‌ها درخصوص روابط دوجانبه و همگرایی میان دو کشور اثرگذار بوده‌اید.

سفیر امارات در تهران در ادامه با بیان اینکه رهبران امارات به‌خوبی به نقش اساسی جنابعالی در تصمیم‌گیری‌ها به‌خصوص درباره همگرایی میان ایران و امارات و سایر کشورهای منطقه، واقف هستند، اظهار داشت: امیدواریم در سایه گفت‌وگوهای میان ایران و امارات، زنجیره روابط با کشورهای مصر، اردن و بحرین نیز تکمیل شود.

الزعابی در ادامه با اشاره به سفر هیئت بلندپایه‌ای از ایران به کشور امارات یادآور شد: ما اطمینان داریم که چنین سفرهایی برای تأکید و تأیید روابط میان دو کشور مؤثر خواهد بود و امیدواریم روزبه‌روز توسعه یابد.

وی در ادامه با تقدیم دعوت‌نامه رسمی رئیس ‌مجلس امارات به رئیس ‌مجلس شورای اسلامی ابراز امیدواری کرد سفر آتی آقای قالیباف به امارات باعث گسترش هرچه بیشتر روابط دوجانبه شود.

سفیر امارات ادامه داد: دولت امارات با هرگونه وارد شدن خسارت به ایران مخالف است و همه تضمین‌ها را در این خصوص ارائه می‌کند که هیچ‌کسی نمی‌تواند با حضور در امارات از کشور ما برای ضربه زدن به ایران استفاده کند؛ حال چه این مسائل نظامی، امنیتی، اطلاعاتی و در هر زمینه دیگری باشد.

الزعابی افزود: امارات معتقد است امنیت منطقه به‌صورت کلی باید تأمین شود و نمی‌توان آن را تفکیک کرد. جمهوری اسلامی ایران کشور مهمی برای تأمین ثبات منطقه محسوب می‌شود و ما بر این باوریم که در این منطقه هیچ کشوری جز خود ما نمی‌تواند منافع ما را تأمین کند.

سفیر امارات در تهران با بیان اینکه در راستای تلاش برای توسعه روابط با ایران، گفت‌وگوهایی را با سازمان بنادر و هواپیمایی امارات داشته‌ام گفت: راه‌های زمینی به کشورهای همسایه و از آن طریق به اوراسیا و اروپا می‌رسد که در همین راستا تجربه مشترکی با ایران برای برقراری ترانزیت به سمت ترکیه داشته‌ایم که تجربه موفقی بوده است ازاین‌رو همه تلاش ما در راستای تقویت روابط میان کشورهای منطقه است.