برخلاف ادعای رئیس کل اسبق بانک مرکزی، طرح گواهی سپرده نفت خام با طرح فروش نفت در دولت قبل تفاوت ماهوی دارد.
آقای عبدالناصر همتی که گویا علاقه شدیدی به دیده‌شدن دارد و در این زمینه هم بعضا سعی می‌کند به روال برخی مدعیان اصلاحات برخی دستاوردهای دولت را زیر سؤال برده یا به نام دولت روحانی جا بزند، اخیراً در توئیتی مدعی‌شده که گواهی سپرده نفت خام که دو روز پیش در بورس انرژی معاملاتش آغاز شد همان طرح فروش نفت دولت قبل است.
این در حالی است که این طرح تفاوت‌های مهم و اساسی با طرح دولت روحانی دارد. در همین رابطه رئیس سازمان بورس توضیح داد گواهی سپرده نفت خام‌، با طرح فروش نفت در دولت قبل تفاوت ماهوی دارد. گواهی سپرده نفت یک دارایی است که واردکنندگان و فعالان اقتصادی می‌توانند مابه‌ازای آن یعنی نفت و میعانات گازی را از انبارهای شرکت ملی نفت، به‌صورت فیزیکی تحویل بگیرند اما طرح دولت قبل که صرفا در حد یک طرح رسانه‌ای باقی ماند، صرفا گواهی کاغذی بود و ایراداتی به آن وارد شده بود.
مدیرعامل بورس انرژی نیز درخصوص تفاوت‌های گواهی سپرده نفت خام و طرح گشایش اقتصادی دولت دوازدهم، اظهار داشت: گواهی سپرده نفت یک ابزار استاندارد و شفاف برای فروش است که به پشتوانه نفت موجود در مخازن یا انبارهای شرکت ملی نفت منتشر شده و به‌صورت فروش قطعی نفت بوده و سررسید ندارد، در حالی که اوراق سلف موازی استاندارد بر مبنای عقد سلف منتشر شده بود و برای تامین مالی پروژه‌ها در چارچوب پیش‌فروش نفت در سررسید مشخصی در آینده انجام می‌شد.همچنین اوراق سلف جز ابزارهای تامین مالی محسوب شده و سبب ایجاد تعهدات برای ناشر آن می‌شود که حجم و میزان انتشار آن می‌تواند تبعاتی را برای ایفای تعهدات در آینده داشته باشد؛ اما در گواهی سپرده، ناشر (انباردار) ضامن تحویل کالا طبق شرایط اعلامی است.
وی تضمین تحویل دارایی پایه را به‌عنوان دومین تفاوت عمده گواهی سپرده نفت خام با اوراق سلف نفتی عنوان کرد و گفت: گواهی سپرده نفت خام طبق شرایطی که در اطلاعیه گشایش انبار منتشر می‌شود منجر به تحویل شده و اشخاصی که به میزان معینی از گواهی‌ها را در اختیار داشته باشند درخواست تحویل خود را به شرکت ملی نفت ارائه و نسبت به تحویل اقدام می‌کنند، همچنین شرکت ملی نفت ایران این قابلیت را هم ایجاد کرده برای سایر اشخاصی که توانایی تحویل ندارند در قالب ایجاد کنسرسیومی این شرکت به وکالت از دارندگان گواهی فرآیند تحویل را انجام دهد و برای این ابزار مالی امکان تسویه نقدی وجود ندارد؛ اما در قراردادهای سلف موازی استاندارد امکان اعمال اختیار خرید یا فروش و تسویه بر مبنای نرخ اختیار دیده شده بود.
مدیرعامل بورس انرژی ایران درخصوص تفاوت در نوع خریداران بالقوه این دو طرح نیز بیان کرد: «عمده خریداران قراردادهای سلف موازی استاندارد نهادهای مالی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری و شرکت‌های تامین سرمایه هستند؛ اما در گواهی سپرده فعالان حوزه نفت و فرآورده‌های نفتی و سرمایه‌گذاران بازارهای مالی حضور دارند».
همچنین در طرح قبلی قرار بود حداقلی از سود برای خریداران اوراق تضمین شود. اما گواهی چنین نیست و سرمایه‌گذاران با توجه به قیمت‌های نفت خام می‌توانند به‌صورت روزانه نسبت به خرید یا فروش گواهی‌ها تصمیم‌گیری نمایند.
85 هزار بشکه نفت و میعانات معامله شد
گفتنی است در روز نخست معاملات گواهی سپرده نفت خام و میعانات گازی، نفت خام سنگین با قیمت ۷۰ دلار و ۷۸ سنت و میعانات گازی با قیمت ۶۸ دلار و ۷۸ سنت در بورس انرژی معامله شد. بر این اساس مجموع دلاری ارزش معاملات نفت خام سنگین و میعانات گازی به
۵ میلیون ۹۸۷ هزار دلار رسید که معادل ریالی آن (با احتساب قیمت خرید حواله دلار، ۳۶ هزار و ۳۶۹ تومان) ۲۱۸ میلیارد تومان است.
در روز اول معاملات ۴۱ هزار و ۸۴۶ گواهی سپرده نفت خام سنگین (هر گواهی معادل یک بشکه) با قیمت ۷۰ دلار و ۷۸ سنت در بورس انرژی ایران خرید و فروش شد. ارزش معاملات روز دوشنبه ۲ میلیون و ۹۶۲ هزار دلار بود که معادل ریالی آن (با در نظر گرفتن قیمت خرید حواله دلار ETS که ۳۶ هزار و ۳۶۹ تومان بود) به حدود ۱۰۸ میلیارد تومان رسید.
همچنین ۴۳ هزار و ۹۷۵ گواهی سپرده میعانات گازی با قیمت ۶۸ دلار و ۷۸ سنت دادوستد شد. ارزش معاملات آن روز ۳ میلیون و ۲۵ هزار دلار بود که معادل ریالی آن تقریبا به ۱۱۰ میلیارد تومان می‌رسد.
مجموع دلاری ارزش معاملات نفت خام سنگین و میعانات گازی به ۵ میلیون ۹۸۷ هزار دلار رسید که معادل ریالی آن (با احتساب قیمت حواله دلار ۳۶ هزار و ۳۶۹ تومانی) ۲۱۸ میلیارد تومان است.
یک حساب ساده نشان می‌دهد مجموعاً در روز نخست معاملات حدود 85 هزار بشکه نفت خام و میعانات گازی معامله شده است.