نه این است که اثر شداید و سختی‌ها تنها ظاهر شدن و نمایان شدن گوهر واقعی است به این معنا که هر کس یک گوهر واقعی دارد که رویش پوشیده است، مانند یک معدنی است در زیر خاک، و اثر شداید فقط این است که آنچه در زیر خاک است،‌ نمایان می‌شود، اثر دیگر ندارد؛ نه این‌طور نیست بالاتر است شداید و سختی‌ها و ابتلائات اثر تکمیل کردن و تبدیل کردن و عوض کردن دارد، کیمیا است، فلزی را به فلز دیگر تبدیل می‌کند، سازنده است، از موجودی موجود دیگر می‌سازد، از ضعیف قوی و از پست، عالی و از خام،‌ پخته به وجود می‌آورد. (1)

________________

1- بیست گفتار، شهید مرتضی مطهری(ره)، ص 147