شیوع زیرسویه‌های جدید کرونا و ضرورت توجه به هشدارهای پزشکی (بخش نخست)
مهار موج هشـتم کرونا با رعایت نکات بهداشتی
رضا الماسی
مدتی بود خبری از کرونا در سطح کشورمان خیلی برجسته نمی‌شد. اما اخیراً زمزمه‌هایی مبنی بر شیوع سویه جدیدی از این ویروس خبرساز شده و تا حدودی مردم را نگران کرده است. به گفته مسئولان وزارت بهداشت، با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی و تزریق واکسن در رده‌های سنی مختلف جای نگرانی نیست و با هوشیاری می‌توان آسیب‌های این سویه را نیز پشت سر گذاشت.
بنابر آخرین آمار جهانی کرونا تا پایان هفته گذشته، مجموع مبتلایان به بیماری کووید-۱۹ در دنیا به
۶۶۷ میلیون و ۴۷۶ هزار و ۲۳۶ نفر رسیده و مرگ
۶ میلیون و ۷۰۷ هزار و ۱۴۳ بیمار نیز بر اثر شیوع این ویروس تایید شده است.
در جدول جهانی کرونا، آمریکا به همراه پنج کشور اروپایی شامل فرانسه، آلمان، ایتالیا، انگلیس و روسیه، شش جایگاه را در لیست ۱۰ کشور اول کرونایی در جهان اشغال کرده‌اند.
آمارها در عین حال نشان می‌دهد با افزایش تعداد مبتلایان در روزهای اخیر در ژاپن مجموع آمار بیماران کووید در این کشور از ۳۰ میلیون نفر گذشته و آمریکا با بیش از ۱۰۳ میلیون مبتلا و عبور از ۱/۱ میلیون قربانی همچنان در صدر فهرست کشورهای درگیر با این بیماری قرار دارد.
در اروپا نیز فرانسه با ثبت بیش از ۳۹ میلیون مبتلا رکورددار ابتلا در بین کشورهای این قاره است و روسیه با گذشتن از آمار ۳۹۳ هزار قربانی، همچنان بالاترین رقم مرگ و میر کرونایی را در میان کشورهای اروپایی دارد.
آمارها چه می‌گویند؟
بنابر جدول به‌روز شده در پایگاه اطلاع‌رسانی «ورلداُمتر»، شمار مبتلایان و قربانیان این بیماری در ۱۰ کشوری که طبق گزارش‌های رسمی بالاترین آمارها را تاکنون داشته‌اند تا ظهر روز جمعه 16 دی به ترتیب به این شرح است:(جدول فوق)
همچنین کشورمان با مجموع هفت میلیون و ۵۶۱ هزار و ۶۲۴ مورد ابتلا و ۱۴۴ هزار و ۶۹۹ مورد فوت ناشی از بیماری کووید-۱۹ در حال حاضر در رتبه هجدهم در جدول جهانی کرونا قرار دارد.
روند افزایش آمار ابتلا به بیماری کووید-۱۹ که تاکنون در ۲۲۹ کشور و منطقه در جهان شیوع یافته، ادامه دارد و این بیماری همچنان در دنیا قربانی می‌گیرد.
اطلاعاتی از سویه جدید کرونا
سویه جدید ویروس کرونا که برای نخستین بار در سال گذشته شناسایی شد، این روزها به سرعت به سویه غالب در ایالات متحده تبدیل شده است.
سویه XBB.1.5 از نوادگان سویه امیکرون XBB است که از ترکیب دو سویه پیشین با عناوین BA.2.75 و BA.2.10.1 به وجود آمده است. نامگذاری غیررسمیِ این سویه با عنوان «کراکن» (Kraken) که در شبکه اجتماعی توئیتر از سوی «ریان‌گریگوری»، یکی از متخصصان زیست‌شناسی فرگشتی پیشنهاد و فراگیر شد با هدف تشبیه قدرت این سویه جدید با هیولای دریایی اساطیری صورت گرفت با این حال سازمان جهانی بهداشت (WHO) این نام را برای این سویه مطرح نکرده است.
همچنین اگرچه بنابر اعلام کارشناسان این سازمان، سویه XBB.1.5 به‌شدت مسری است اما هنوز در این باره که طیف مرگ و میر ناشی از آن تا چه‌اندازه است، اطلاعات کافی وجود ندارد.
سویه اصلی یعنی امیکرون XBB برای اولین بار در اکتبر گذشته شناسایی شد و بلافاصله موجی از ابتلا را در کشورهایی از جمله سنگاپور و هند به راه انداخت.
در حالی که سویه XBB.1.5 در ابتدای دسامبر گذشته (حدود یک ماه قبل) تنها در یک درصد از کل موارد ثبت شده کووید در ایالات متحده سهم داشت، تخمین‌های مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا نشان می‌دهد که این سویه در ابتدای ژانویه
(از شش روز قبل) عامل ۴۱ درصد از کل ابتلاها بوده و این نرخ در برخی ایالت‌های شمال شرقی به بالای ۷۰ درصد نیز رسیده است.
ماریا ون کرخوو، مسئول فنی بخش کووید۱۹ در سازمان جهانی بهداشت (WHO)، در یک کنفرانس خبری می‌گوید: «XBB.1.5 سرایت‌پذیرترین زیرسویه شناسایی شده کروناست.»
سرایت XBB.1.5 در برخی کشورها نیز همچنان با سرعت کمی همراه است. به طوری که از نیمه دسامبر گذشته تا کنون تنها ۴ درصد ابتلاها در انگلیس ناشی از انتقال سویه XBB.1.5 است و در کانادا نیز موارد شناسایی شده همچنان انگشت‌شمار است. چین هم که اخیرا با موج سنگینی از ابتلا به ویروس کرونا مواجه بوده، مدعی است که تنها سه مورد از ابتلا به سویه جدید را در شانگهای ثبت کرده است.
آیا موج هشتم کرونا در راه است؟
به گفته کارشناسان؛ آخرین وضعیت کرونا در دنیا نشان داده که در هفته‌های گذشته، میزان ابتلا و مرگ و میر
بر اثر زیرسویه‌های اُمیکرون در اکثر کشورهای دنیا، بدون تغییر بوده است و بر این اساس پیش‌بینی می‌کنند؛ موج هشتم کرونا تا روزهای پایانی امسال رخ خواهد داد.
دکتر حمیدرضا جماعتی، دبیر کمیته علمی کشوری کرونا در حاشیه هشتادمین جلسه این کمیته می‌گوید: «افزایش میزان ابتلا و مرگ و میر کرونا در یکی دو هفته اخیر در چند کشور به ویژه چین، ژاپن، آلمان، اسپانیا، هلند و اندونزی مشاهده شده است. برخی کشورها علی‌رغم افزایش موارد ابتلا و مرگ و میر کرونا، متاسفانه گزارشی از این افزایش موارد و همچنین نوع سویه‌های غالب، ارائه نمی‌کنند اگرچه در کشورهای دیگر مشخص شده که آن کشورهایی که گزارش نمی‌کنند، میزان ابتلا و مرگ و میر افزایشی داشته‌اند. در چین، ژاپن و‌اندونزی در بین کشورهای آسیایی و همچنین آمریکا، میزان مرگ و میر، بستری در بیمارستان‌ها در چند هفته اخیر، به طور چشمگیری افزایش یافته است.»
او ادامه می‌دهد: «در ایران هنوز زیرسویه BA.5 غالب است. بر اساس آخرین گزارش‌ها، حدود 88 درصد زیرسویه‌های غالب در ایران مربوط به BA.5 بوده اگرچه زیرسویه BA.2.75 نیز در ایران مشاهده شده و حدود 4.4 درصد از زیرسویه‌های شناسایی شده را به خود اختصاص داده است. از سوی دیگر BA.4 که در برخی کشورها غالب است در کشور ما حدود 1.5 درصد بوده است.»
دکتر جماعتی از عدم واکسیناسیون افراد پرخطر و سالمندان و فعالیت گروه‌های ضد واکسن به عنوان عواملی برای افزایش موارد مرگ و میر در چین یاد کرده و اظهار می‌دارد: «این عوامل باعث شده که میزان واکسیناسیون در نوبت‌های یادآور، رشد چندانی نداشته باشند البته زیرسویه‌های جدید، مرگ و میر بالایی ندارند اما این عوامل، زمینه‌ساز مرگ و میر بالا در چین شده است.»
دبیر کمیته علمی کشوری کرونا تصریح می‌کند: «باتوجه به گزارش‌های پراکنده از افزایش بستری در برخی بیمارستان‌های کشور و بخش‌های مراقبت‌های ویژه، به نظر می‌رسد که در هفته‌های آینده، شاهد روند افزایش یابنده کرونا و مرگ و میر این بیماری در ایران نیز باشیم. به نظر می‌رسد که وارد موج هشتم کرونا شده‌ایم اما شاید طی یکی دو هفته آینده، از نظر افزایش موارد مرگ و میر و بستری بیماران شاهد رشد چشمگیری باشیم و به نظر می‌رسد موج هشتم تا روزهای پایانی سال ادامه داشته باشد و پس از آن، روند کاهشی را داشته باشیم.»
توصیه‌های پزشکی برای موج هشتم کرونا
پزشکان و کارشناسان حوزه بهداشت عمومی برای مقابله با شیوع سویه جدید کرونا توصیه کرده‌اند؛ مردم در مجامع و فضاهای سربسته حتماً از ماسک استفاده کنند و شیوه نامه‌های بهداشتی به ویژه تهویه مناسب، رعایت فاصله فیزیکی و شست‌و‌شو و ضدعفونی کردن دست‌ها، دوباره باید مورد توجه قرار گیرد.
البته درباره استفاده از ماسک در فضاهای باز، تاکید زیادی نشده اما استفاده از آن در وسایل نقلیه عمومی به ویژه مترو، اتوبوس، هواپیما، فروشگاه‌های بزرگ، سالن‌ها، مدارس و دانشگاه‌ها، مورد تاکید و توصیه است.
دکتر جماعتی با بیان اینکه تزریق یک نوبت یادآور واکسن کرونا برای افراد پرخطر و سالمندان، حتما باید انجام شود، اظهار می‌دارد: «افرادی که علائم مختصر و خفیف بیماری را دارند که در زیرسویه‌های جدید ممکن است علائم گوارشی بیشتر مشاهده شود، توصیه بر این است که حداقل 5 روز در منزل، قرنطینه شوند و در صورت از بین رفتن علائم بالینی، به محل کار خود مراجعه کنند. درخصوص علائم شدیدتر، قرنطینه به مدت یک هفته تا ده روز توصیه می‌شود و در صورتی که نیاز به بستری شدن فرد در بیمارستان باشد، بر اساس تجویز و نظر پزشک متخصص، این کار انجام می‌شود.»
ضرورت پایش مسافران خارجی هنگام ورود به کشور
با شیوع گسترده سویه جدید کرونا در کشورهای مختلف، رصد مسافران برخی کشورهای پرخطر به ویژه در فرودگاه‌های بین‌المللی، ضروری به نظر می‌رسد.
پدرام پاک‌آیین، سخنگوی وزارت بهداشت درباره وضعیت پایش مبتلایان کرونا در مرزها اظهار می‌دارد: «با توجه به دستوری که رئیس‌جمهور در ستاد ملی کرونا داد؛ واحدهای نمونه‌گیری تست کرونا در مبادی مرزی فعال‌تر شده است. اغلب کشورهای اروپایی آلوده هستند و طبق دستورالعمل‌هایی که به دانشگاه‌های علوم پزشکی ابلاغ شده، نسبت به مسافرانی که از کشورهای آلوده به ایران می‌آیند مراقبت‌های تشدیدشده‌ای را اعمال خواهیم کرد.»
او می‌افزاید: «مسافران خارجی باید تست منفی کرونا را در دست داشته باشند؛ داشتن کارت واکسن کرونا به تنهایی کافی نیست و بسیاری از مسافران باید آزمایش منفی کرونا در 72 ساعت گذشته را نیز همراه داشته باشند.» به گفته دستیار رسانه‌ای وزیر بهداشت، مسافرانی که تست کرونایشان مثبت شود؛ تحت قرنطینه قرار می‌گیرند.
قرنطینه در کار نیست
با شیوع زیرسویه‌های جدید کرونا برخی نگرانی‌ها مبنی بر اعمال محدودیت‌های جدید در میان مردم ایجاد شده که به گفته مسئولان وزارت بهداشت جای این نگرانی وجود ندارد.
دکتر بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت در حاشیه جلسه هفته قبل هیئت دولت در این‌باره اظهار می‌دارد: «برای پیشگیری از انتشار سویه‌های اُمیکرون بهترین راه این است که افرادی که 6 ماه از آخرین دُز واکسن‌شان گذشته حتماً نسبت به واکسیناسیون اقدام کنند و در فضای بسته نیز استفاده از ماسک و رعایت فاصله اجتماعی ضرورت دارد.» او می‌افزاید: «به وزارت راه و شهر‌سازی پیشنهاد کرده‌ایم که در هواپیما و اتوبوس و قطار و فضاهای بسته، مسافران حتماً از ماسک استفاده کنند.»
وزیر بهداشت با بیان اینکه همه انواع پلتفرم‌های واکسن را در کشور داریم، می‌گوید: «هر 6 نوع پلتفرم در کشور تولید می‌شود و نزدیک به 50 میلیون دُز واکسن ذخیره در کشور داریم.»
عین‌اللهی در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه آیا مسافرت‌های نوروزی محدود خواهد شد، تصریح می‌کند: «سیاست ما کم کردن سفرها و قرنطینه مردم نبوده و نیست و در صورت لزوم از سیستم قرنطینه هوشمند استفاده می‌کنیم که طبق آن، فروش بلیت به افرادی که واکسن نزده‌اند محدود و ممنوع می‌شود.»
