بررسی آخرین وضعیت بازار آشفته خودرو (بخش دوم)
زور وزارت صمت به بازار خودرو می‌رسد؟
اوایل آذرماه است. دلار با جهشی یکباره مواجه شده و قیمت خودرو نیز به تبع آن هر روز در حال افزایش است. کم کم قیمت پراید به 200 میلیون تومان رسیده. نشانه‌های خوبی از بازار دیده نمی‌شود و مردمی که ذره ذره پس‌انداز ریالی خود را روی هم گذاشته به امید اینکه نزدیک تعطیلات نوروز بتوانند یک خودروی ایرانی بخرند و تعطیلات را با آن سپری نمایند، غافل از هجوم کاذب و بادکنکی نرخ ارز خارجی به پول ملی، آب شدن سرمایه خود را به نظاره نشسته‌اند.
در یک ماه اخیر وضعیت بازار خودرو طوری به هم ریخته که اگر کسی این یک ماه را در کشور نبوده و اخبار بازار را دنبال نکرده باشد، قطعاً حس اصحاب کهف به او دست خواهد داد. البته با این تفاوت که اصحاب کهف پس از 300 سال دچار آن شوک شدند و ما تنها در طول یک ماه شاهد چنین تجربه‌ای هستیم!
جهش باورنکردنی قیمت خودرو
بررسی‌های بازار خودرو نشان می‌دهد؛ قیمت خودروهای رایج در هفته ابتدایی دی‌ماه رشد عجیبی داشته است. به عنوان نمونه؛ کوییک دنده‌ای از 262 به 300 میلیون تومان، پژو 206 تیپ 2 از 420 به 455 میلیون تومان، تیبا که از رده خط تولید سایپا خارج شده از 265 به 295 میلیون تومان و دنا پلاس دنده‌ای از 580 به 645 میلیون تومان تغییر قیمت داشته‌اند.
احمد نوتاش، فعال بازار خودرو درخصوص ناآرامی این بازار به گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «مردم عادی که اکثریت جامعه را تشکیل می‌دهند واقعاً توان خرید خودرو با این قیمت‌های وحشتناک را ندارند. مگر حقوق یک کارگر یا کارمند یا حتی افرادی که در بازار کار می‌کنند چقدر است که بتوانند یک تیبا را با 300 میلیون تومان بخرند؟»
او می‌افزاید: «تنها امیدی که مردم برای خرید خودرو با قیمت مصوب از کارخانه داشتند عرضه قطره چکانی به صورت قرعه کشی بود که آن هم ظاهراً در حال حذف کامل است. چراکه سخنگوی وزارت صمت از حذف قرعه‌کشی برای افراد عادی خبر داده و گفته از این به بعد این افراد باید خودرو خود را از بورس کالا و با قیمت حاشیه بازار خریداری کنند.»
نوتاش معتقد است: «با این تصمیم کور سوی امید مردم برای خرید خودرو به قیمت کارخانه هم از بین می‌رود و از این به بعد مردم باید از طریق قیمت‌های حاشیه بازار در بورس کالا خرید خودرو خود را انجام دهند. مردمی‌که قدرت خرید همین قیمت کارخانه را هم نداشتند حالا با چه قدرتی از بورس کالا خرید کنند؟»
این فعال بازار خودرو تصریح می‌کند: «واقعاً با این وضعیت، بازار خودرو دچار رکود سنگین خواهد شد و علاوه‌بر مصرف‌کننده، کاسبان بازار هم متضرر می‌شوند چراکه عرضه خودرو در بورس هم به‌اندازه‌ای نیست که بتواند پاسخگوی نیاز مردم باشد. این وضعیت غیر از تعدادی سرمایه‌دار کلان و خودروسازان به نفع هیچ کس نیست. با این وضع خرید خودروی بی‌کیفیت داخلی هم برای مردم آرزو شده است.»
عرضه قطره چکانی
بر اساس اعلام سخنگوی وزارت صمت؛ قرار است
20 درصد عرضه خودروسازان به دارندگان خودرو فرسوده و 50 درصد به طرح جوانی جمعیت اختصاص یابد و
30 درصد هم در بورس عرضه شود.
این تصمیم به این معناست که با توجه به تولید پایین خودروسازان که قرار است فقط 30 درصد آن در بورس عرضه شود نخواهد توانست پاسخگوی نیاز بازار باشد و نمای بیرونی بازار خودرو بیانگر تصمیمات دولت و مجلس خواهد بود. در حالی که این موضوع مورد اعتراض رئیس‌جمهور نیز قرار گرفته و انتظار آیت‌الله رئیسی از وزارت صمت حذف انحصار در بازار خودرو است.
رئیس‌جمهور در جلسه اخیر نظارت ستادی بر وزارت صمت در این‌باره می‌گوید: «اینکه کالایی توسط واحد‌های صنفی به شکل ناگهانی گران می‌شود حتماً برای مردم گره ذهنی ایجاد خواهد کرد و ضروری است اگر اتحادیه‌های صنفی دلایل قانع‌کننده دارند، صریح و شفاف برای مردم بیان کنند و اگر دلیل قانع‌کننده نیست، با آن مقابله شود.»
او تصریح می‌کند: « وزارت صمت نباید در قامت خودرو ساز
ظاهر شود بلکه علاوه‌بر مقابله جدی با انحصار و فراهم کردن شرایط رقابتی، باید جایگاه تنظیم‌گری داشته باشد.»
محمدرضا نجفی منش، رئیس‌هیئت مدیره انجمن صنایع همگن قطعه‌‌سازی کشور درخصوص دلایل افزایش قیمت خودرو و راهکار کنترل و تعدیل قیمت خودرو، به فارس می‌گوید: «قیمت اغلب کالا‌ها در کشورمان متاثر از نرخ ارز است بنابراین وقتی قیمت ارز افزایش می‌یابد قیمت خودرو نیز به عنوان یک کالا افزایش می‌یابد، افزایش اخیر قیمت خودرو نیز کاملا متاثر از نرخ ارز بوده است.»
او درخصوص تاثیر عرضه خودرو در بورس کالا بر افزایش قیمت، اظهار می‌دارد: «عرضه خودرو در بورس کالا هیچ تاثیری بر افزایش قیمت خودرو نداشته بلکه با عرضه خودرو در بورس قیمت خودرو واقعی‌تر می‌شود. اثرات مثبت عرضه خودرو در بورس کالا زمانی پدیدار می‌شود که عرضه خودرو در بورس کالا به صورت مستمر باشد و خودروسازان همه تولیدات خود را از طریق بورس کالا عرضه کنند و با عرضه مقطعی و نامنظم نمیتوان نتایج لازم را گرفت.»
راه‌های کنترل قیمت خودرو
رئیس‌هیئت مدیره انجمن صنایع همگن قطعه‌‌سازی با اشاره به راهکارهای کنترل و کاهش قیمت خودرو می‌گوید: «همان‌طور که اشاره شد دلایل افزایش قیمت خودرو افزایش قیمت ارز است و افزایش قیمت ارز نیز متاثر از افزایش حجم نقدینگی است. طی سال‌های گذشته به شدت حجم نقدینگی افزایش یافته است. حجم نقدینگی در زمان دولت آقای احمدی‌نژاد 63 هزار میلیارد تومان بود اما اکنون به 5700 میلیارد تومان رسیده است. بنابراین چندین برابر شدن حجم نقدینگی طی این سال‌ها موجب افزایش نرخ ارز و در نتیجه افزایش قیمت مسکن، سکه، خودرو و... شده است. بنابراین اصلی‌ترین راه‌کنترل یا کاهش قیمت خودرو کنترل حجم نقدینگی است.»
در نیمه دوم امسال بر اساس آمار رسمی منتشر شده، تولید خودرو در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته افزایش یافته است. اما سؤالی که مطرح می‌شود این است که چرا با وجود افزایش 32 درصدی عرضه خودرو و به صفر رساندن خودروهای ناقص در پارکینگ خودروسازان باز هم شکاف عرضه و تقاضا وجود دارد؟
نجفی منش در پاسخ به این سؤال می‌گوید: «افزایش حجم تقاضای خودرو ناشی از نیاز واقعی نیست بلکه تقاضای خرید خودرو ناشی از فاصله قیمت کارخانه و بازار آزاد وسوداگری است. در حال حاضر فاصله قیمت کارخانه تا بازار بیشتر است بنابراین اگر بتوان فاصله قیمت کارخانه تا بازار را کاهش داد می‌توان امیدوار بود که عرضه و تقاضا نیز متناسب‌تر شود. روزانه حجم نقدینگی 5 هزار میلیارد تومان اضافه می‌شود و لذا تا زمانی که افزایش حجم نقدینگی ادامه داشته باشد نمیتوان انتظار داشت جلوی افزایش قیمت‌ها گرفته شود.»
واردات خودرو و تاثیر آن بر بازار
واردات خودرو که چند ماهی است از سوی وزارت صمت اعلام شده به عنوان یکی از راه‌های کنترل قیمت خودرو مطرح است.
سیدرضا فاطمی امین، وزیر صنعت، معدن و تجارت با اعلام اینکه ثبت سفارش‌های واردات خودرو نهایی شده، می‌گوید: «آنچه از نظر کارشناسان استنباط کردیم این است که التهاب موجود در بازار خودرو با عرضه بیشتر، هم از ناحیه تولید داخل و هم با واردات خودرو کاهش خواهد یافت.»
او با بیان اینکه کار واردات خیلی سریع انجام شد می‌افزاید: «شهریور امسال آیین نامه خودرو در دولت تصویب شد و بر اساس روال مصوبات دولت به مجلس رفت، هیئت تطبیق مجلس برخی ایرادات قانونی گرفت که با طی این رویه اوایل آبان آیین نامه واردات خودرو نهایی شد و به این ترتیب به زودی شاهد ورود خودرو‌ها به کشور خواهیم بود.»
سخنگوی وزارت صمت هم با اعلام اینکه وزارت صمت برای تنظیم بازار خودرو برنامه‌های متعددی دارد که به زودی اعلام خواهد شد، اظهار می‌دارد: «برای واردات 200هزار دستگاه خودرو در 6 ماه آینده برنامه‌ریزی کرده‌ایم. طبق برنامه‌ریزی انجام شده در سه‌ماهه باقی مانده امسال 100 هزار دستگاه و به همین تعداد هم در 3 ماهه اول سال 1402 خودرو از طریق واردات تامین می‌شود.»
او با بیان اینکه تحویل خودرو در دو بازه 3 و 6 ماهه خواهد بود، تصریح می‌کند: «متقاضیانی که از طریق بورس کالا خرید می‌کنند 3 تا 6 ماه بعد از زمان خرید خودروی آنها تحویل داده شود که این زمان با توجه به ساخت خودرو و حمل آن طبیعی است.»
مشاور وزیر صمت اضافه می‌کند: «امسال حدود
10 درصد از خودروهای وارداتی به صورت تحویل فوری به فروش خواهد رسید. در آیین نامه واردات خودرو روش‌های مختلفی برای تامین ارز قید شده که در مجموع ظرفیت‌های خوبی را ایجاد کرده است اما نکته مهم این است که تامین ارز از منشاء خارج کشور خواهد بود.»
قالیباف با تاکید بر تبعیت قیمت خودرو از نرخ ارز می‌گوید: «آنچه شاهد آن هستیم افزایش قیمت خودرو در بازار آزاد است و قیمت شرکت‌های خودروساز افزایش نیافته است. وزارت صمت برای تنظیم بازار خودرو برنامه‌های متعددی دارد که به‌زودی اعلام خواهد شد.»
رئیس هیئت مدیره انجمن صنایع همگن قطعه‌‌سازی کشور درباره تاثیر واردات بر کنترل قیمت خودرو اظهار می‌دارد: «این موضوع نیز هیچ تاثیر بر کنترل قیمت‌ها نخواهد داشت. در حال حاضر قیمت یک خودروی وارداتی 10 هزار دلار با ارز 40 هزار تومان 400 میلیون تومان است که اگر هزینه‌های حمل‌ونقل، گمرک و سود واردکننده و... را به آن اضافه کنیم قیمت یک خودروی وارداتی 10 هزار دلاری به طور مسلم بیش از قیمت خودروهای تولید داخلی خواهد بود در حالی که انتظار می‌رفت خودرو ارزان قیمت وارد شود تا اقشار کم‌درآمد‌تر بتوانند از مزایای واردات خودرو بهره‌مند شوند. بنابراین با این وضعیت نمیتوان انتظار داشت که واردات خودرو تاثیری در کاهش قیمت خودرو داشته باشد.»
حدود 15 ماه از روی کار آمدن دولت سیزدهم می‌گذرد و انتظار مردم این بوده که دولت در این مدت بتواند مدیریت دقیق‌تری بر بازار خودرو داشته باشد اما هنوز این انتظار محقق نشده است. مردم امیدوارند برنامه‌ریزی دولت زودتر به نتیجه رسیده و التهاب بازار خودرو که هر از گاهی به بهانه‌های مختلف صورت می‌گیرد فروکش کند و خریداران بتوانند با آرامش نیاز خود را از این بازار تامین نمایند.