جای خالی الگوی بانوی ایرانی در سینما
عاطفه صادقی
چرخه زندگی مدرن تا جایی برای زن غربی الگو سازی کرده است که «تننمایی» و نمایش جنسی، بخش لاینفک حضور اجتماعی زنان شده است. از استفاده ابزاری از جنسیت زنانه برای تبلیغ کالاها و محصولات دنیای غرب گرفته تا الگوسازی از زنان توسط سلبریتیها و ستارههای هالیوود.
در ایران نیز، واقعیت این است که در انزوای برنامهریزی براساس مفاهیم اسلامی و فکر ناب انقلابی، الگوهایی که از بانوی امروزی ارائه میشود، نه تنها با مفاهیم سنتی و دینی جامعه ما مغایر است، بلکه الگوهایی کاملاً در جهت منزوی کردن منزلت و کرامت اجتماعی زنان با تکیه بر مفاهیم و آموزههای مشوش غربی است.
یعنی مشکل ما تعریف زن در پارادایم غرب نیست، که البته نگاه مردسالارانه غرب به زنان از منظر کرامت انسانی، نزد ما تأسفانگیز و نگرانکننده است، مشکل در تسری الگوی غربی به کشورهای جهان اسلام و خصوصا کشور ایران به نام زن متمدن، پیشرو و مدرن است. الگویی که توسط سریالهای سخیف و برنامههای اجتماعی شبکههای ماهوارهای و رسانههای مختلف غربی هر روزه به شکلی بازتولید میشود و این همان نکتهای است که به هیچ وجه نمیتوان نسبت به آن بیتفاوت بود.
حال سؤال این است که در برابر الگوی ارائه شده توسط غرب، ما چه الگو یا الگوهایی داریم و اصولا در برابر تعریف زن غربی، تعریف ما از زن چیست؟!
باوجود هفت هزار بانوی شهید، سهم بانوان از بازنمایی نقش آنان در انقلاب اسلامی و دفاع مقدس خلاصه میشود در چندکتاب خاطرات مرضیه حدیدهچی، دا، من زندهام، دختر شینا و کتابهایی از خاطرات همسران شهدا. آیا این چند کتاب در بازنمایی و الگوسازی از نقش زنان مسلمان ایرانی،کافی هستند؟!
در بحث آثار سینمایی و تلویزیونی اوضاع از کتاب وخیمتر است، به جز فیلم «شیار 143» و ترسیم نقشهایی مانند فاطمه همسر حاج کاظم در فیلم «آژانس شیشهای»، همسر فریدون در فیلم «نفوذی» و چند نمونه محدود دیگر، هنرمندان و فیلمسازان ما به دلیل عدم شناخت مناسب، اغلب دچار کلیشه و سطحینگری در ترسیم چنین بانوانی شدهاند. بانوانی که ساده و بیتوقع در اطراف ما زندگی میکنند و به تعبیر رهبر معظم انقلاب، با حضور اجتماعی عفیف در عین توجه کامل به خانواده، افق جدیدی از حضور آگاهانه و مسئولانه، برای زنان جهان ترسیم کردهاند. بانوانی که در مقابل تعریف از زن در غرب، تعریف و ترسیمی عینیت یافته و پیشرو از زن مسلمان ایرانی را در دنیای امروز رقم زدند و با این وجود متاسفانه نسبت به الگوسازی از آنان توسط رسانهها کمتر اهتمام شده است.