چند سالی است که دانشگاه‌های برتر و مطرح با راه‌اندازی پردیس‌های خودگردان و تعیین شهریه‌های گزاف، اقدام به جذب دانشجو کرده و به این ترتیب منبع درآمدی برای خود ایجاد کرده‌اند، این در حالی است که بعضا این دانشگاه‌ها از بودجه عمومی کشور نیز سهم قابل توجهی دارند.

از سال‌های پیش «پردیس‌های بین‌الملل» در دانشگاه‌های تراز اول کشور ایجاد شد که هدف اصلی از تشکیل آنها جلوگیری از مهاجرت دانشجویان به دیگر کشورها و جذب دانشجو از کشورهای خارجی بود. ولی ظاهرا شرایط طبق نقشه راه ترسیم شده پیش نرفت و دانشجویان خارجی چندان جذب پردیس‌های این دانشگاه‌ها نشدند و به این ترتیب بعضا عنوان «پردیس بین‌المللی» جای خود را به «پردیس خودگردان» یا «پردیس دانشگاهی» داد.

پردیس‌های خودگردان شعبه‌هایی از دانشگاه‌های دولتی هستند که با هدف پذیرش دانشجو در قبال دریافت هزینه تاسیس شده‌اند. تحصیل در این دانشگاه‌ها از دو شیوه شامل شرکت در آزمون‌های سازمان سنجش و دیگری شرکت در آزمون اختصاصی پردیس‌های خودگردان، صورت می‌گیرد که البته هر یک از این دو روش شرایط و ضوابط خود را دارند.

تا سال ۱۳۹۲ قبولی در پردیس‌های خودگردان دانشگاه‌ها به صورت نیمه متمرکز بود. به این ترتیب که در ابتدا سه برابر ظرفیت هر رشته محل، به مصاحبه دعوت می‌شدند و پس از انجام مصاحبه و به شرط تسلط بر زبان انگلیسی، قبولی داوطلب قطعی می‌شد و وی می‌توانست به تحصیل ادامه دهد. اما از سال ۹۳ قبولی در این دانشگاه‌ها تک مرحله‌ای شد و پذیرش‌ها صرفا با اعلام سازمان سنجش صورت می‌پذیرفت.

نکته قابل توجه در مورد پردیس‌های خودگردان این است که می‌توان در آنها با رتبه‌های به مراتب پایین‌تر از دانشگاه‌های دولتی، در رشته‌های برتر پذیرش شد. اما شرط این پذیرش این است که دانشجو باید توان مالی بالایی داشته باشد و بتواند در ازای پرداخت شهریه‌ای بالا در دانشگاه‌های برتر کشور درس بخواند و بعضاً از امکانات ارائه شده به دانشجویان نوبت روزانه بهره‌مند شود.

شهریه‌ای که از دانشجویان پردیس خودگردان دریافت می‌شود، جدای از بودجه‌ای است که هر ساله به دانشگاه‌ها تخصیص می‌یابد.

وجود پردیس‌های خودگردان در حالی است که دانشگاه‌های غیر‌دولتی همچون دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه غیرانتفاعی همان‌طور که از اسم شان پیداست، از طُرق دیگر و غالبا از طریق شهریه دانشجویان بودجه خود را تامین می‌کنند و از همان ابتدای تشکیل این دانشگاه‌ها نیز تکلیف آنها مشخص بوده و شهریه‌بگیر بوده‌اند.

امروزه حدود ۳۰۰ دانشگاه غیردولتی اقدام به پذیرش دانشجو در مقاطع مختلف تحصیلی می‌کنند که البته طی سال‌های اخیر با مشکل افزایش صندلی‌های خالی مواجه بوده‌اند.

این دانشگاه‌ها از دانشجویان شهریه اخذ می‌کنند ولی باید به این نکته نیز اشاره کرد که مبلغ شهریه دانشگاه‌های غیردولتی از پردیس‌های خودگردان دانشگاه‌های دولتی کمتر است و در برخی از رشته‌ها میزان شهریه این دانشگاه‌ها نسبت به شهریه پردیس خودگردان تفاوتی فاحش دارد.

شهریه پردیس‌های خودگردان از دو بخش شهریه ثابت و متغیر تشکیل شده که بر اساس مصوبات وزارت علوم و مطابق تصمیمات هیئت امنای دانشگاه‌های مربوط تعیین و از پذیرفته‌شدگان دریافت می‌شود.

به‌طور کلی، شهریه دوره پزشکی عمومی در پردیس‌های خودگردان به ازای هر ترم ۱۲ تا ۱۳ میلیون تومان و شهریه رشته‌های پیراپزشکی در این دوره تقریبا ۵ تا ۶ میلیون تومان است.

همچنین، مجموع شهریه یک ترم دانشجویان کارشناسی ارشد نزدیک به ۵ میلیون تومان در گروه انسانی و ۷ میلیون تومان در گروه ریاضی و شهریه پردیس خودگردان مقطع دکتری ۵ تا ۱۵ میلیون تومان در هر ترم است. رقم دقیق شهریه را هر سال هیئت امنای هر دانشگاه تعیین و در پورتال رسمی خود اطلاع‌رسانی می‌کند.

پردیس خودگردان دانشگاه صنعتی شریف

امسال شهریه ثابت پردیس خودگردان در این دانشگاه برای همه مقاطع بیش از 

۱۶ میلیون تومان، شهریه متغیر ۱۱ میلیون تومان و هر واحد درس عملی یک میلیون و ۶۰۰ هزار تومان اعلام شده است.

پردیس خودگردان دانشگاه تهران

دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه تهران به سه دسته نوبت دوم، خودگردان و مجازی تقسیم می‌شوند. گران‌ترین شهریه ثابت در این مقطع به سایر گروه‌ها به جز علوم انسانی در پردیس خودگردان با مبلغ پنج میلیون و ۲۰۰ هزار تومان تعلق دارد. این شهریه نیز در مقایسه با سال گذشته ۲۰ درصد افزایش یافته است.

مقطع دکتری در نوبت دوم و پردیس خودگردان دانشگاه تهران حکایت از آن دارد که گران‌ترین شهریه ثابت مربوط به شهریه سایر گروه‌ها با نرخ ۶ میلیون و ۴۷۹ هزار تومان در پردیس خودگردان است. اما گران‌ترین مدرکی که دانشگاه تهران برای دانشجویان خود در پردیس خودگردان صادر می‌کند، مربوط به رشته‌های علوم انسانی و علوم رفتاری است. بر این اساس، مبلغ کل شهریه در مقطع دکتری تخصصی پردیس خودگردان ۱۵۱ میلیون تومان است و شهریه هر ترم به طور کلی ۱۸ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان آب می‌خورد.

بر اساس اعلام دانشگاه تهران، این شهریه بدون احتساب هزینه خوابگاه، غذا، بیمه و سایر موارد همچنین به صورت علی‌الحساب است. البته شهریه تحصیلی در هشت قسط مساوی در ابتدای هر نیم سال از دانشجویان دریافت می‌شود. اگر هم دانشجویی فکر انصراف از تحصیل در این دوره داشت، باید دور پس گرفتن شهریه را خط بکشد چرا که دانشگاه شهریه را عودت نمی‌دهد.

پردیس خودگردان دانشگاه شهید بهشتی

بر اساس مصوبه هیئت امنای دانشگاه شهید بهشتی، شهریه ثابت پردیس خودگردان، انتقال خارج به داخل و مهمان تک درس در سایر گروه‌ها به جز علوم انسانی، ۱۳ میلیون تومان و برای امتحان جامع نیز مبلغ چهار میلیون و ۸۰۰ هزار تومان تصویب شده است.

در مقطع کارشناسی ارشد که شامل نوبت دوم، مجازی و پردیس خودگردان می‌شود، شهریه‌های ثابت از ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان در نوبت دوم و افزایش سنوات از ترم ششم آغاز می‌شود و به مبلغ هفت میلیون و ۴۰۰ هزار تومان در پردیس خودگردان، انتقال خارج به داخل و مهمان تکدرس می‌رسد.

پردیس خودگردان دانشگاه علم و صنعت

بر اساس مصوبه هیئت امنای دانشگاه علم و صنعت، شهریه ثابت هر نیم سال برای مقطع دکتری در پردیس خودگردان مبلغ ۱۲ میلیون تومان، مقطع کارشناسی ارشد پنج میلیون و ۷۶۰ هزار تومان اعلام شده است.

شهریه دانشگاه غیرانتفاعی 

طبیعتا شهریه این دانشگاه نیز برای رشته‌های گوناگون با هم متفاوت است. به عنوان مثال تقریبا شهریه مقطع کارشناسی ارشد رشته‌های فنی و مهندسی: ۵ میلیون الی ۶ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان برای رشته‌های علوم پایه: ۴ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان الی ۵ میلیون تومان و رشته‌های علوم انسانی: ۴ میلیون و ۳۰۰ هزار الی ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان است. 

همچنین این میزان شهریه برای مقطع کارشناسی پیوسته برای رشته‌های فنی و مهندسی ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار الی ۴ میلیون تومان، رشته‌های علوم پایه ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار الی ۳ میلیون تومان و رشته‌های علوم انسانی ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار الی ۲ میلیون و ۷۳۰ هزار تومان است. 

دانشگاه آزاد اسلامی 

در دانشگاه آزاد اسلامی، میزان دریافت شهریه از دانشجویان به چند عامل بستگی دارد و بنا به تعدد واحدها و رشته‌های ارائه شده در این دانشگاه، نمی‌توان میزان واحدی برای شهریه‌های این دانشگاه ارائه کرد. شهریه دانشگاه آزاد از یک سو به نوع واحد و منطقه‌ای که خدمات ارائه می‌دهد(سطح واحد) و از سوی دیگر به هزینه تمام شده رشته و میزان تقاضای رشته تحصیلی بستگی دارد و هزینه این دانشگاه از طریق منابع دانشگاه و شهریه دانشجویان تامین می‌شود. 

حال با توجه به اینکه بودجه دانشگاه‌های دولتی از مبالغ دریافت شده در پردیس‌های خودگردان مجزا است، در زمینه نحوه صرف شهریه‌های دریافتی از دانشجویان پردیس ابهام وجود دارد. از سوی دیگر باید دید آیا دانشگاه‌های برتر کشور می‌توانند در رشته‌های پر طرفدار، در ازای دریافت پول اقدام به جذب دانشجویانی کنند که شاید برخی از آنها به دلیل رتبه‌های نه چندان بالا، از عیار علمی بالایی برخوردار نیستند ولی با توجه به شرایط مالی مطلوبی که دارند، امکان نشستن بر صندلی دانشگاه‌های تراز اول کشور، آن هم در رشته‌هایی مانند پزشکی، دندانپزشکی و دارو‌سازی را دارند!؟ گرچه باید به این نکته نیز توجه داشت که در مدرک فارغ‌التحصیلی دانشجویان این دانشگاه‌ها، عنوان«پردیس خودگردان» ذکر می‌شود.

به نقل از ایسنا؛ با توجه به اینکه اسامی دانشگاه‌های بزرگی چون شریف، تهران و... در ‌عنوان این پردیس‌های دانشگاهی مطرح است، میزان شهریه این پردیس‌ها قابل توجه بوده و دانشجویان و خانواده‌های متمول جذب این نام‌ها شده و به راحتی در ازای پرداخت پول می‌توانند امکان تحصیل فرزندان خود در پردیس این دانشگاه‌های تراز اول را فراهم کنند، این موضوع می‌تواند به مثابه زنگ خطری برای اعتبار دانشگاه‌های مطرح کشور تلقی شود.