دستاوردی در معرض خطر(نگاه)
امینالاسلام تهرانی
انتشار خبری در روز پنجشنبه هفته گذشته توجه خبرگزاریهای جهان را به خود جلب کرد، چرا که پس از یک سال شاید تنها خبر سیاسی مثبت از عراق بود. بالاخره پس از یک سال و سه روز بنبست و بحران سیاسی پیچیده در عراق و بعد از کشمکشهای طولانی میان دو حزب اصلی کُرد در جلسه پنجشنبه پیش پارلمان این کشور رئیس جمهور انتخاب شد. بعد از آنکه «عبداللطیف رشید» توانست آرای نمایندگان را برای تصدی پست ریاست جمهوری عراق کسب کند، «محمد شیاع السودانی»، گزینه پیشنهادی چارچوب هماهنگی شیعیان، را مأمور به تشکیل کابینه عراق کرد. این یک سال بنبست همواره با سکوت طی نشد، در زمانهایی با ورود معترضان منتسب به جریان صدر با مناقشات شدیدی همراه شد، چندین روز پارلمان در اشغال این معترضین ماند تا پیشروی امور کاملاً مختل شود؛ حتی عراق دو روز خونین را پشت سر گذاشت، آنهم دقیقاً در ایامی که این کشور آماده برگزاری پیادهروی عظیم اربعین حسینی (ع) بود، درگیریهایی که با ورود نیروهای مسلح جریان صدر شروع شد و آنطور که برخی از منابع همان موقع خبر دادند، با هشدار جدیِ مرجعیت عالیقدر، آیتالله «سید علی سیستانی»، آن هم در پیامی خصوصی به صدر پایان یافت. به هر حال حالا به نظر میرسد که یک سال بنبست در حال پایان یافتن باشد، حداقل شواهد و قرائن کمی امیدوار کننده است. آنچه که به دست آمده است، دستاورد شیعیان، احزاب کُرد، سیاستمداران اهل سنت و گروههای مستقل دیگر است؛ گرچه باید تأیید کرد که چارچوب هماهنگی شیعیان در این میان نقش پررنگتری را ایفا کرد. اما باید هوشیار بود که این دستاورد گرچه بزرگ است اما در معرض خطری بسیار بزرگ است. برای فهم خطری که این دستاورد را تهدید میکند باید به دوران بنبست سیاسی عراق بازگشت. آنچه بنبست سیاسی عراق را پیچیدهتر میکرد، ناسازگاریهای مداوم جریان صدر و «مقتدی صدر» بود که در عمل مهمترین عامل این بنبست بود. در حالی که چارچوب هماهنگی شیعیان دائماً از باز بودن درِ گفتوگو با مقتدی صدر میگفت و تأکید میکرد که صدر بخشی از بیت شیعیان و صاحب حق است، صدر و جریانش با تأکید کردن بر اختلافات دیرینه خود با «نوری المالکی»، عضو دیگر بیت شیعی و چارچوب هماهنگی، عملاً راه گفتوگو را میبست. بعد از انتخاب السودانی موضعگیری جریان صدر چه بود؟ در میان خبرهای مثبت از تشکیل دولت باز یک صدای مخالف به گوش میرسد. «صالح محمد العراقی» چهره نزدیک به رهبر جریان صدر که در شبکههای اجتماعی به «وزیر» و سخنگوی او معروف شده – حتی برخی او را شخصی خیالی میدانند که در واقع صدر با نام او پیامهای خود را منتشر میکند – روز شنبه، با انتشار پستی در شبکههای اجتماعی به مکلف شدن محمد شیاع السودانی به تشکیل کابینه جدید عراق واکنشی نسبتاً تند نشان داد. بر اساس این بیانیه منتشر شده، مقتدی صدر دو روز پس از انتخاب رئیسجمهور و مامور تشکیل کابینه جدید عراق پس از یک بحرانی سیاسی طولانی، اعلام کرد که در دولت آتی مشارکت نخواهد کرد و کسانی که به دولت بپیوندند را کسانی خواند که «هیچ دغدغهای جز شکستن اقتدار میهن و تضعیف آن ندارند». پس روشن است تا وقتی که جریان صدر وجود دارد و همین مسیر را میرود – و البته هیچ نشانهای هم از تغییر مسیر آن وجود ندارد – تشکیل دولت در عراق کار پیچیدهای خواهد بود. چنانکه بسیاری از کارشناسان نوشتهاند باید دید صدر و جریان منتسب او در قدم بعدی چه خواهند کرد.