دانستنی‌های حقوقی
پیش‌بینی قانون برای مجازات مزاحمت همسایه
سر و صدا، عدم رعایت بهداشت عمومی، نگهداری حیوانات خانگی در مشاعات و مسائلی از این دست از مصادیق جرم مزاحمت همسایه هستند.
به گزارش خبرگزاری میزان، امروزه تغییر سبک زندگی و تغییر ساخت و ساز بافت شهری موجب رشد آپارتمان‌نشینی و به تبع آن محدود‌تر شدن دایره امری به نام حریم شخصی و آزادی‌های افراد شده است. همین امر حقوق و تکالیف افراد در برابر یکدیگر را نیز تغییر داده و آنچه برخی حقوق خود می‌دانند ممکن است باعث سلب آسایش و تضییع حقوق دیگران گردد. از طرفی این نکته بسیار حائز اهمیت است که هیچ کس نمی‌تواند اعمال حق خویش را وسیله ضایع کردن حقوق دیگران قرار دهد و به بهانه مالکیت یا اعمال حقوق مالکانه خود حقوق دیگران را تضییع نماید.
زندگی در همسایگی کسانی که بدون مراعات با رفتارهایشان از موجبات سلب آسایش دیگران هستند معضلی مبتلا به اکثریت افرادی است که در ساختمان‌هایی زندگی می‌کنند که تنها یک دیوار مرز بین آنها را تشکیل می‌دهد. افرادی که تذکر دوستانه نیز درخصوص آنها کارساز نیفتاده و گمان می‌برند رفتارهای آنان به نحوی است که محال است در قانون مجازاتی به آن تعلق گیرد و در هر بار تذکر به آنان با جمله چهاردیواری اختیاری رو‌به‌رو می‌گردیم. باید دانست آزار و اذیت همسایه امری کاملا واقعی است و در صورت پیگیری، مجازات مزاحمت همسایه و حکم مجازات همسایه را در پی خواهد داشت اما اغلب به ما گفته می‌شود فقط با آن برخورد کنید یا همسایه بد بخشی از زندگی است. با این حال اگر در همسایگی کسانی زندگی می‌کنید که با آنها اختلافات مزاحمت همسایه دارید گزینه‌هایی قانونی برای حل و فصل آن وجود دارد.
تعریف جرم مزاحمت همسایه
جرم مزاحمت همسایه را می‌توان در گروه‌های زیر دسته‌بندی نمود اما باید دانست این موارد منحصر به مصادیق زیر نبوده و بسته به تشخیص قاضی هر امر دیگری نیز با وجود شرایط می‌تواند در زمره جرم مزاحمت قرار گیرد:
1. مزاحمت در مشاعات یا همان قسمت‌های مشترک ساختمان
2. بهداشت عمومی
3. سروصدای همسایه
4. مزاحمت حیوانات خانگی (سر و صدا، عدم رعایت بهداشت)
5. تعمیرات در ساعات نامتعارف
6. پارکینگ
علی رغم آنکه قانونگذار در ماده ۳۰ قانون مدنی بیان می‌دارد: «هر مالکی نسبت به مایملک خود حق همه گونه تصرف و انتفاع دارد مگر در مواردی که قانون استثناء کرده باشد» باید دانست مطابق اصل ۴۰ قانون اساسی: «هیچ‌کس نمی‌تواند اعمال حق خویش را وسیله اضرار به غیر یا تجاوز به منافع عمومی قرار دهد» و مطابق ماده ۱۳۲ قانون مدنی: «کسی نمی‌تواند در ملک خود تصرفی کند که مستلزم تضرر همسایه شود مگر تصرفی که به قدر متعارف و برای رفع حاجت یا رفع ضرر از خود باشد.»
بنابراین هیچ‌کس نمی‌تواند به بهانه اعمال حق خویش اقدام به نقض حقوق دیگران و ایجاد آزار و اذیت نماید. البته باید دانست قدر متعارف تصرف برای اعمال حق دارای چند شرط است و عرف نیز در تعیین مصداق آن نقش بسزایی دارد:
- به حقوق دیگران تجاوز ننماید.
- برای رفع حاجت و ضرر ضروری باشد.
- در زمره عرف باشد.
بنابراین سر و صدای روز اسباب کشی یا گریه نوزاد همسایه یا سر و صدای متعارفی که در روز جشن عروسی در ساعات متعارف شبانه‌روز به گوش می‌رسد در زمره جرم مزاحمت همسایه نبوده، لکن این امر به قدری مهم بوده است که قانونگذار در قوانین خاص در ماده ۵۹ قانون آپارتمان‌نشینی بیان می‌کند:
«در میهمانی‌های شب‌های غیر تعطیل بعد از ساعت ۲۲ و در شب‌های تعطیل بعد از ساعت ۲۴ رعایت سکوت کامل ساختمان (چه از لحاظ صدای میهمانان چه از لحاظ صدای موسیقی) الزامی است».
آنچه از مفاد این ماده به دست می‌آید این است که چنانچه همسایه‌‌ای اقدام به رعایت این امر ننماید به استناد همین ماده می‌توان از او در محاکم قضایی شکایت نمود.
در ماده ۳ آیین نامه اجرایی قانون تملک آپارتمان‌ها قانونگذار اشعار می‌دارد: «گذاردن میز و صندلی و هر نوع اشیای دیگر و همچنین نگهداری حیوانات در قسمت‌های مشترک ممنوع است» درخصوص نگهداری حیوانات در قسمت‌های اختصاصی نیز رعایت دو شرط ضروری است:
- برای همسایه‌ها ایجاد مزاحمت ننماید.
- از نظر قوانین و مقررات ایجاد بیماری ننماید.
مجازات جرم مزاحمت همسایه
چنانچه فردی مرتکب جرم مزاحمت همسایه گردد و طرف مقابل اقدام به طرح دعوی مزاحمت همسایه در محاکم قضایی نماید، در صورت محکومیت با مجازات جرم مزاحمت همسایه رو‌به‌رو خواهد شد. درخصوص حکم مجازات مزاحمت همسایه بر اساس ماده ۶۱۸ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۵ بخش تعزیرات که اشعار می‌دارد: «هرکس با هیاهو و جنجال یا حرکات غیر متعارف یا تعرض به افراد موجب اخلال نظم و آسایش و آرامش عمومی گردد یا مردم را از کسب و کار باز دارد به حبس از سه ماه تا یک سال و تا (۷۴) ضربه شلاق محکوم خواهد شد.» مجازات فرد مزاحم عبارت است از:
- مجازات سه ماه تا یک سال حبس
- تا ۷۴ ضربه شلاق
در اغلب موارد مانند سر و صدای همسایه یا مزاحمت در مشاعات و مواردی از این قبیل در ابتدا پرونده برای صلح و سازش به شورای حل اختلاف فرستاده می‌شود و معمولا افراد به صلح و سازش رسیده و طی یک گزارش اصلاحی قاضی به رفع مزاحمت و اعاده وضع به حالت سابق رای خواهد داد و در صورت عدم صلح و سازش پرونده به دادسرا فرستاده خواهد شد. چنانچه رای به حبس یا شلاق مندرج در مواد مذکور داده شود به دلیل تعزیری بودن و در صورت عدم وجود سابقه محکومیت و با توجه به بند ب ماده ۶ قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب سال ۱۳۹۹ همچنین مواد ۳۷ و ۳۸ قانون مجازات اسلامی که به جهات تخفیف و تبدیل مجازات پرداخته این حبس و شلاق قابل تبدیل به جزای نقدی در حق دولت خواهد بود.