زمان ظهور و انتظار حضرت مهدی(عج)
* محمدمهدی رشادتی
امام مهدی(عج) فرمود: و اما ظهور الفرج، فانه الی الله و کذب الوقاتون. اما ظهور من و گشایش در گره کار عالم، در اختیار خداوند است و آنها که زمان خاصی را برای ظهور معین میکنند، دروغ میگویند.
مرحوم شیخ صدوق از اسحاق بن یعقوب نقل کرده است که گفت: طی نامهای سوالاتی را به محمد بن عثمان غمری (دومین نایب خاص امام(ع)) دادم تا جوابش را برایم بیاورد. امام عصر(ع) نیز در نامهای پاسخ همه پرسشهایم را دادند که یکی از آنها، در مورد ظهور آن حضرت بود و امام(ع) پاسخ فوق را بیان فرمود. در نامه دیگری که حضرت به شیخ مفید مینویسند، تاکید میکنند که: امر ظهور ما ناگهانی و بدون زمان از پیش تعیینشده، فرا میرسد و آن هم وقتی است که توبه، دردی از جنایتکاران دوا نمیکند و راه گریز از مجازات ما را ندارند.(فرهنگ سخنان حضرت مهدی(ع) ص369-283)
آیتالله جوادی آملی مینویسند: به تحقیق، زمان ظهور آن حضرت ناپیداست و تنها خدا یا کسانی از آن آگاهند که خداوند علم به آن را در اختیارشان گذاشته است. در برخی روایات، زمان ظهور ایشان را همانند برپایی قیامت، ناگهانی و غافلگیرانه معرفی کردهاند.
زمان ظهور امام(ع) از اسرار الهی است و گمانهزنی درباره آن نه تنها عملی بیاساس است بلکه امامان معصوم(ع) از آن نهی کردهاند. عدم تعیین وقت ظهور و تاکید بر مخفی داشتن آن، هرگز به معنی لزوم عدم اطلاع انسان کامل از زمان ظهور نیست. بلکه انسان کامل که به اذن الهی بر تمام عوالم امکانی احاطه دارد، به طور مسلم از زمان ظهور نیز آگاهی دارد، امام مصلحت نامشخص بودن وقت ظهور برای جامعه بشر اقتضای کتمان این راز را میکرده است. همانطور که امام صادق(ع) به ابیبصیر نفرمود که ما از وقت ظهور آگاه نیستیم بلکه فرمود: ما وقتی را معین نمیکنیم.
بیتردید، روز ظهور امام(ع) یکی از بارزترین مصادیق «ایامالله» خواهد بود و انتظار عاقلانه و صادقانه آن روز، وظیفه هر مسلمانی است.(امام مهدی موجود موعود ص233)
ایشان درباره انتظار فرج مینویسند: فرج وجود مبارک امام عصر(ع) از بزرگترین آرزوهای پیروان مکتب اهلبیت(ع) است که سبب امید بر آینده و حرکت و پویایی در جامعه اسلامی است. مهم، باور حتمی بودن ظهور و انتظار راستین برای تحقق آن است.
رسول خدا(ص) بهترین عمل امت را انتظار فرج از جانب خدا میداند: افضل اعمال امتی انتظار فرج من الله - و ائمه(ع) برجستهترین مصداق این عنوان کلی را انتظار فرج وجود مبارک ولیعصر(ع) دانستهاند، چرا که برای انسانهای مومن ظهور آن حضرت گشایش حقیقی است.
حضرت عبدالعظیم حسنی(ره) فرمود: بر سرورم امام جواد(ع) وارد شدم، تصمیم داشتم از او بپرسم که آیا «قائم» شما همان مهدی است یا غیر او؟ پیش از آنکه سخن بگویم، فرمود: ای اباالقاسم، قائم ما همان مهدی(ع) است که باید در زمان غیبتش منتظر او بود و در زمان ظهورش وی را اطاعت کرد و او سومین فرزند من است. قسم به خدایی که محمد(ص) را به پیامبری برگزید و امامت را به ما اختصاص داد، اگر تنها از عمر دنیا یک روز باقی باشد، خداوند آن روز را به قدری طولانی میکند که قائم ما ظهور و خروج کند و آنگونه که زمین از ظلم و جور پر شده است، آن را از عدل و قسط پر گرداند. خداوند کار او را در یک شب اصلاح میکند و اوضاع را به نفع او میگرداند، چنانکه کار موسی(ع) را در یک شب اصلاح کرد، موسی(ع) برای گرفتن شعلهای از آتش برای استفاده خانوادهاش رفت، اما هنگام برگشت به شرافت رسالت و افتخار نبوت رسیده بود. سپس امام جواد(ع) اضافه فرمود: بهترین اعمال شیعیان ما انتظار گشایش امور به دست آن حضرت است: افضل اعمال شیعتنا انتظار الفرج.(همان، ص163)
مرحوم دولابی میگفتند: اگر انتظار کامل شود و محبت به حد کمال برسد، طوری میشود که حضرت را در ظاهر ببیند یا نبیند در یقین او اثر ندارد، بلکه در همه وقت با قلب خود مشاهده میکند. مثل پیامبر(ص) و اویس قرنی که به ظاهر اصلا یکدیگر را ندیدند، اما هرگز از هم جدا نبودند. امام سجاد(ع) میفرماید: منتظران واقعی در زمان غیبت، برتر از مردم تمامی زمانها هستند. زیرا آن قدر از جانب خدا عقل و فهم و معرفت پیدا کردهاند که غیبت و شهود برای آنها فرق نمیکند. کسی که غیبت و حضور حضرت(ع) برایش یکسان باشد، به حضرت راه پیدا میکند. اما فردی که منتظر است تا حضرت بیایند و به تنهایی ستمگران را نابود کند، از فیض دیدن امام محروم میشود. هر وقت آدمی بنده واقعی و تسلیم اوامر الهی شد و فاعلیت خدا را در همه حوادث دید و به آن تن داد، آن وقت برای ملاقات با حجت خدا آماده شده است.(مصباحالهدی ص320)
آیتالله بهجت(ره) میگویند: علائمی حتمی و غیرحتمی برای ظهور ذکر کردهاند. ولی اگر خبر دهند فردا ظهور میکند، هیچ بعید نیست. لازمه این مطلب آن است که در بعضی از علائم و نشانهها «بداء» حاصل شده است و بعضی دیگر از علائم حتی هم متقارن با ظهور آن حضرت اتفاق میافتد.(نکتههای ناب ص63)