پرسش:

از منظر آموزه‌های وحیانی اسلام مرابطه با افراد و اقشار مختلف چه تاثیراتی بر شاکله روحی و اعتقادات و اخلاق انسان دارد؟

پاسخ:

اصل محاکات و رنگ‌پذیری

مرابطه افراد با یکدیگر چه بخواهی و چه نخواهی در ابعاد مختلف اعتقادی، اخلاقی و عملی بر روی یکدیگر اثر می‌گذارد. چه‌بسا خود انسان متوجه این اثرگذاری نشود، و به مرور زمان ببیند شخصیتش همرنگ افرادی شده است که با آنها مرابطه داشته است. 

شخصی نسبت به کاری به انسان التفاتی می‌دهد، و انسان همان را منعکس می‌کند. این تاثیر و تاثر را منابهه و محاکات می‌گویند. مثال ساده و عمومی آن این است که یک نفر از خستگی دهان‌دره می‌کند، من هم دهان‌دره می‌کنم. کار او منابهه (تنبه‌دادن) و کار من محاکات است. قرآن کریم می‌فرماید: «وهدیناه النجدین» و او را به خیر و شرش هدایت نمودیم(بلد-10) از نظر الهی در درون همه انسان‌ها از طرفی نیروهای شهوت، غضب و وهم گذاشته شده است، و از طرفی عقل و فطرت خداجویانه و خداآگاهانه وجود دارد. هر دوی اینها در وجود ما هست. بحث این است، بستر مرابطه‌ای که در آن قرار می‌گیریم، باید چگونه باشد؟ در این بستر مرابطه باید منابهه و تنبیه دادن در همه ابعاد اعتقادی، اخلاقی و عملی نسبت به فطرت‌های نیک باشد. همه این ابعاد منابهه دارند و اگر با منابهه‌اش مسائل صحیح اعتقادی، اخلاقی و حسن سلوک را به ما تنبه بدهد، این ریشه‌های فطری در ما زنده می‌شود.

تاثیر کمیت مرابطه در سازندگی و تخریب

بدون تردید کمیت مرابطه در سازندگی و تخریب افراد با یکدیگر تاثیر بسزایی دارد، و این بستگی دارد به محیط و هم‌نشین‌هایی که انسان برای خود انتخاب می‌کند. اگر با دوستان خدا رابطه دوستی برقرار کنید و اولیای خدا را دوست بدارید، شاکله روحی، اعتقادی و تربیتی ما هم‌رنگ خدایی پیدا می‌کند، و بالعکس اگر با دشمنان خدا مرابطه و دوستی داشته باشیم، رنگ شیطانی پیدا می‌کنیم.

 در آموزه‌های وحیانی اسلام، ما را نهی می‌کنند از اینکه با کسانی پیوند محبتی و مرابطه برقرار کنیم که انحراف اعتقادی دارند. 

امام علی(ع) می‌فرماید: «لاتوادّوا الکافر» با کافر پیوند محبتی برقرار نکن(من لایحضره الفقیه، ج4، ص380) آن حضرت در روایتی دیگر می‌فرماید: «ایاک ان تحبّ اعداءالله، او تصفی ودّک لغیر اولیاء الله فانّ من احب قوماً حشر معهم» از اینکه دشمنان خدا را دوست بداری پرهیز کن. یا دوستی‌ات را برای غیر دوستان خدا خالص نگردان، زیرا هرکس مردمی را دوست بدارد،‌ با آنان محشور خواهد شد/. (غررالحکم،‌ص 336، ح 2703) بنابراین کمیت مرابطه و مجالست با افراد، در سازندگی و تخریب انسان نقش تعیین‌کنند‌ه‌ای دارد. 

و این کمیت مرابطه در محیط‌هایی که بستر سازندگی انسان هستند بیشتر است، یعنی محیط خانوادگی، تحصیلی، ‌شغلی و رفاقتی و فضای حاکم بر جامعه. لذا یکی از دلایلی که ثابت می‌کند اولین بستر، بستر خانوادگی است، کثرت مرابطه در این محیط است. زمانی که یک فرد می‌تواند شکل غیر را در رفتار،‌ گفتار و ظاهر خود به صورت ناخودآگاه دریافت کند و از والدین خود یک اسوه قهری بسازد.

مرابطه با چاشنی محبت

در بحث کیفیت مرابطه علاوه بر محورهای اعتقادی، اخلاقی و عملی آن هم با صبغه‌ الهی یک عامل دیگر هم تاثیرگذاری بسیاری در تقویت و استحکام مرابطه دارد و آن چاشنی محبت است، که در همه محیط‌های خانوادگی،‌ آموزشی، شغلی و رفاقتی و فضای حاکم بر جامعه‌ کارآیی بالایی دارد. در روایات ما آمده است که پیوند محبتی همسو و هم‌سنگ با پیوند خویشاوندی بلکه بالاتر از آن است. لذا محیط رفاقتی با چاشنی محبت بر محیط خانوادگی، شغلی و تحصیلی آموزشی تاثیرگذار است. امام علی(ع) می‌فرماید: «الصدیق اقرب الاقارب» دوست صمیمی نزدیک‌ترین نزدیکان است (غررالحکم، ص 413) یا در روایت دیگری می‌فرماید: «المودهًْ اقرب رحم»  دوستی نزدیک‌تر از رحم و نسبت فامیلی است. (همان، ص 41)