مقدمه
از زماني كه «نانسي پلوسي»؛ رئيس مجلس نمايندگان آمريكا پايش به تايوان باز شد، تنش در اين جزيره جنوبي چين دو چندان شده است. روز شنبه نيز وزارت خارجه آمریکا در اقدامی که چین آن را مداخله در امور داخلی خود مي داند، فروش یک بسته تسلیحاتی به ارزش ۱.۱ میلیارد دلار به تایوان را تائيد كرد. خبرگزاری فرانسه در اين ارتباط گفته هدف آمریکا از فروش سلاح به تايوان، تقویت توان دفاعی این جزیره در بحبوحه تشدید تنش‌ها با چين است. قصد واشنگتن برای فروش این بسته تسلیحاتی یک ماه بعد از سفر جنجالی نانسی پلوسی به تایوان اعلام می‌شود. گفته شده این بسته شامل ۶۶۵ میلیون دلار سامانه هشدار زودهنگام است که به تایوان برای رصد زودهنگام موشک‌ها کمک خواهد کرد. بسته مورد نظر همچنین شامل ۳۵۵ میلیون دلار موشک‌های‌هارپون پیشرفته است. یکی از سخنگوهای وزارت خارجه آمریکا هم مدعی شده که این بسته تسلیحاتی «برای امنیت تایوان» ضروری است: «ما از چین می‌خواهیم فشارهای نظامی، دیپلماتیک و اقتصادی خود علیه تایوان را متوقف کرده و در عوض وارد گفت‌وگوی معنادار با تایوان شود....پیشنهاد فروش این بسته جزو اقدامات روزمره ما برای حمایت از تلاش‌های ادامه‌دار تایوان جهت نو‌سازی نیروهای مسلح خود و حفظ توانمندی اتکاپذیر نظامی است.» فروش این بسته به تأیید کنگره آمریکا نیاز دارد. با این حال، انتظار می‌رود که کنگره فروش این بسته را تأیید كند، زیرا اعضای هر دو حزب آمریکا حامی تایوان هستند. تایوان بخشی از چین محسوب می‌شود که ادعاهای جدایی‌طلبانه دارد؛ کشورهای جهان و سازمان ملل متحد این ادعاها را به‌رسمیت نمی‌شناسند. پکن همواره با هرگونه تماس بین نمایندگان تایوانی و مقامات غربی به ویژه مسئولان عالی‌رتبه سیاسی یا نظامی از کشورهایی که پکن با آنها روابط دیپلماتیک دارد، مخالف بوده و می‌گوید این سفرها، اصل چین واحد را نقض می‌کند. در ارتباط با تنش تايوان و چين، سرويس خارجي روزنامه كيهان گفت وگويي را با دكتر « آمیت باتابیال»، استاد اقتصاد سياسي و امنيت بين الملل از موسسه فناوری راچستر از دانشگاه‌های معتبر آمریکا در نیویورک داشته و نظر اين كارشناس امنيت بين المللي را درباره تنش آمريكا و چين جويا شده است. اين گفت وگو به شرح ذيل است:
چرا مقامات آمریکایی با وجود هشدارهای مکرر چین بر سفر به تایوان اصرار دارند؟
مقامات آمريكا به دنبال تقويت گروه‌هاي همسو با خود در تايوان و همبستگی با آنها هستند و با شعار و ادعاي دموكراسي از گروه‌هاي مخالف چين حمايت مي كند. در واقع آمريكا
مي‌خواهد به چین اين پيام را برساند كه اگر پكن تلاش کند تایوان را تصرف کند، آمريكا نيز وارد عمل خواهد شد و تصرف تايوان از سوي چين با عواقب گسترده اي همراه خواهد بود. مقامات آمريكايي همچنين با سفر خود به تايوان مي خواهند اين پيام را برسانند كه نيازي به اجازه چين ندارند و حتي بدون مجوز چين وارد تايوان مي شوند. براي واشنگتن مهم است كه به چين اين پيام‌ها را بدهد و اين موضوع نيز با خشم مقامات پكن رو‌به‌رو شده است.
با شرايطي كه شما از اهداف آمريكايي‌ها براي سفر به تايوان گفتيد، آیا اين گونه سفرها باعث افزایش تنش در جنوب شرق آسیا نمی‌شود؟
قطعا همين گونه است و سفر مقامات آمريكايي به تايوان باعث تشديد تنش‌ها و نگراني‌ها مي شود. حتي اين نگراني وجود دارد كه تشديد تنش‌ها در منطقه پس از سفر و تحركات مقامات آمريكايي درباره تايوان، به احتمال اشتباه محاسباتی چین و آمريكا منجر شود و وضعيت را به سمت يك شرايط بسيار خطرناك سوق دهد. لذا ترديدي نيست كه تحركات آمريكا در موضوع تايوان تنش‌ها را در منطقه افزايش داده است و نگراني‌هاي بالقوه اي درباره آينده اين منطقه به‌وجود آمده است.
آیا تشديد شرايط خطرناك در جنوب شرق آسيا به تشکیل بلوک‌های نظامی متخاصم و گسترش نظامي گري در منطقه منجر خواهد شد؟
بايد در نظر داشت كه سياست آمريكا درباره تايوان از سیاست «ابهام استراتژیک» پیروی می‌کند. این بدان معناست که ایالات متحده از تایوان حمایت مي كند و احتمالا در صورت حمله چین، آمريكا نيز از تايوان دفاع خواهد کرد. آنچه مشخص نیست این است که تایوان در شرايط جنگ احتمالي چه كار انجام خواهد داد و ماهیت دقیق حمايت نظامي و دفاعي آمريكا از تايوان در برابر چين چگونه خواهد بود؟ این وضعيت مبهم و نامعلوم آمريكا در برابر وضعيت تايوان باعث شده تا چین نيز همواره در برابر عملكرد آمريكا درباره تايوان در مرحله حدس و گمان باقي بماند و در عمل پكن براي ارزيابي واكنش قطعي و مشخص آمريكا دچار نوعي ابهام و وضعيت نامشخص باشد، زیرا چین هرگز نمي تواند مطمئن شود که جديت آمريكا براي دفاع از تايوان تا چه حد خواهد بود. در عين حال به نظرم سياست ابهام استراتژيك آمريكا نسبت به تايوان باعث تشکیل بلوک‌های نظامی متخاصم نخواهد شد، اما این سیاست به طور غیرمستقیم باعث افزایش نظامی‌گری در منطقه می‌شود، زیرا با توجه به ابهام در نوع واكنش و پاسخ آمريكا در برابر حمله چين به تايوان، چيني‌ها همواره باید قبل از هرگونه اقدام نظامي آمريكا، نيرو و تجهيزات كافي را در اختيار داشته باشند كه در صورت لزوم پيش از واكنش نظامي آمريكا بتوانند اين جزيره را به طور كامل كنترل و محاصره كنند. لذا سياست ابهام استراتژيك آمريكا دربرابر تايوان بي ترديد به افزايش نظامي‌گري در منطقه منجر خواهد شد و چين را به سمت تقويت توان نظامي خود سوق خواهد داد.
آمریکا از یک سو مدعی حمایت از اصل «چین واحد» است و از سوی دیگر از جدايي طلبان تایوان حمایت می‌کند. آیا حمایت آمریکا از تایوان با سیاست چین واحد اعلام شده توسط کاخ سفید در تضاد و تناقض است؟
آمريكا با اعلام سياست چين واحد معتقد است که چین تنها از طریق مسالمت‌آمیز مي تواند تايوان را تحت كنترل درآورده و آن را به بخشی از جمهوری خلق چین تبدیل کند. مقامات آمريكايي‌ بارها گفته‌اند كه اگر تایوانی‌ها از پیوستن مسالمت‌آمیز به چین امتناع ورزند و چین براي الحاق تايوان از نيروي نظامي استفاده کند، آمريكا نيز سياستش در برابر تايوان را تغيير خواهد داد و در اين صورت پيش بيني مي شود كه آمريكا از سیاست چین واحد عقب‌نشینی کند و به طور رسمي از تايواني‌ها حمايت كند. در حال حاضر علي رغم آن كه واشنگتن تاكيد دارد كه سياست چين واحد را به صورت رسمي دنبال مي كند، اما در واقع سياست واشنگتن درباره تايوان مبتني بر سياست ابهام استراتژیک است و اين دو سياست در امتداد هم قرار دارند و تناقضي با هم ندارند.
آيا لابی تسلیحاتی آمریکا در فروش اسلحه به تایوان نقش دارد و یکی از دلایل حمایت آمریکا از فروش سلاح به تایوان به دلایل اقتصادی است؟
ترديدي نيست كه يكي از دلايل فروش تسليحات آمريكايي به تايوان، كسب منافع اقتصادي است و بازار تايوان باعث شده تا تولیدکنندگان سلاح در آمريكا نيز از اين شرايط سود سرشاري ببرند و اين شرايط به اقتصاد آمريكا نيز كمك خواهد كرد. اما بايد در نظر داشت كه اگرچه تايوان بدنبال سلاح‌هایي با فناوری پیشرفته‌ از آمريكاست، اما مقامات واشنگتن تسليحات نظامي با فناوري معمولي و سطح پائين‌تر را در اختيار تايوان قرار مي دهند. در عين حال شايد لابي تسليحاتي در آمريكا از شرايط تايوان سود ببرد و همواره بدنبال فروش سلاح‌هاي بيشتر به تايوان براي كسب منافع اقتصادي بيشتر باشد، اما در آمريكا لابي رسمي براي فروش سلاح به تايوان وجود ندارد، هرچند دولت‌ها در آمريكا همواره تلاش كرده‌اند تا بخشي از بازار تسليحاتي خود را روانه خريداران تايواني كنند.