لزوم پرهیز از روضه‌های جعلی (پرسش و پاسخ)
پرسش:
آیا آنچه برخی مداحان و سخنوران در مورد روضه امام حسین و گریاندن مردم به حادثه کربلا و عاشورا اضافه می‌کنند، جایز است؟
پاسخ:
در پاسخ به این سؤال به چند نکته ضروری اشاره می‌کنیم:
1- قیام و انقلاب عاشورا و تاریخ کربلا دو صفحه دارد: یک صفحه سفید و نورانی که حماسه، افتخار و تجلی حقیقت و انسانیت است، و یک صفحه تاریک و سیاه که در آن فقط جنایت بی‌نظیر یا کم‌نظیر را می‌بینیم. از این نظر نهضت کربلا یک جنایت و یک تراژدی است. یک مصیبت است. یک رثاء است. این صفحه را نگاه می‌کنیم، در آن کشتن بی‌گناه، کشتن جوان، کشتن شیرخوار، اسب بر بدن مرده تاختن، آب ندادن به یک انسان، زن و بچه را شلاق زدن، اسیر را بر شتر بی‌جهاز سوار کردن و... را می‌بینیم. (مجموعه آثار، شهید مرتضی مطهری، ج 17، بخش اول و فصل اول حماسه حسینی) به همین جهت نباید حوادث و مصیبت‌های قیام کربلا را غیرممکن و نامقبول دانست.
2- مطالبی که برخی مداحان و سخنرانان به روضه‌ها اضافه می‌کنند، دو نوع است: یک قسم آنهایی که در اصطلاح مداحی «زبان حال» گفته می‌شود، یعنی استفاده از تشبیهات و تمثیلات مناسب در بیان وقایع و مصائبی که بر اهل‌بیت(ع) وارد شده است. این قسم اضافات در صورتی که اصل واقعه، دارای سند و مأخذ معتبر باشد و تشبیهات و تمثیلات با شئونات ائمه (ع) و بزرگان دین، منافات نداشته باشد، اشکال ندارد. اما قسم دوم: روضه‌های دروغ و جعلی است، که نه دارای سند و منبع معتبر است و نه با شأن ائمه (ع) سازگاری دارد. این قسم از مداحی اشکال دارد و باید از آن جلوگیری کرد!
3- انگیزه افراد در این‌گونه جعلیات متفاوت است. عده‌ای براساس خیرخواهی و دلسوزی می‌گویند: براساس روایات، گریستن و گریاندن (بکا و تباکی) برای امام حسین (ع) کار بسیار خوبی است و برای هر قطره اشکی که جاری می‌شود، حسناتی نوشته و بهشت بر او واجب می‌شود. پس تا می‌توانیم برای امام حسین(ع) باید گریه کنیم و دیگران را بگریانیم، و از این جهت دقت در منابع و مأخذ معتبر هیچ لزومی ندارد. با همین منطق بود که بعضی از بزرگان، دچار اشتباه بزرگی شدند، و در کتاب‌هایشان دقت لازم را به خرج ندادند، و بسیاری از متدینین هم به تبعیت از آنان، با بر پایی مجالس تعزیه جعلی، گمان می‌کردند که دارند به توسعه و تعمیق فرهنگ عاشورا و اهداف مقدس آن کمک می‌کنند (کتاب‌های روضه‌الشهداء، محمدحسین کاشفی، و اسرارالشهاده، ملاآقا دربندی، نمونه‌های بارزی از چنین طرز تفکری هستند)
عده‌ای دیگر نیز براساس وجود حس اسطوره‌سازی در تاثیرگذاری بر مخاطب، به مبالغه‌گویی و اغراق‌های نامعقول مبادرت می‌ورزند، و خود غافلند که انگیزه در این کار هرچه که باشد، موجب پدید آمدن انحراف در پیام اصلی امام حسین(ع) در قیام عاشورا خواهد شد، و در نهایت وهن مذهب و دین را در پی خواهد داشت. البته نباید نقش دشمنان قسم‌خورده اسلام و افراد مغرض را که در طول تاریخ سعی در تضعیف مکتب اهل بیت(ع) با تحریف و دروغ و جعلیات و خرافات داشتند، از نظر دور داشت.
وظیفه ما در برابر این جعلیات و تحریفات
مبارزه با تحریفات و جعلیات یک تکلیف شرعی و عمومی است که همه افراد در هر صنف و گروهی باید به این امر توجه کنند، خصوصا علما و طبقه اهل علم، چرا که پیامبر(ص) فرمود: دانشمندی که هنگام ظهور بدعت حقایق را کتمان کند مورد لعن و نفرین خداوند قرار می‌گیرد (الکافی، ج 1، ص 54) اما این بدان معنا نیست که عموم مردم مسئولیتی ندارند، زیرا برای تشخیص صحت و سقم بسیاری از مطالب نیازی به درس‌خواندن نیست، بلکه همگان با استفاده از فطرت پاک و عقل سلیم خود می‌توانند به درستی یا نادرستی آن پی ببرند. اما در پاسخ به این استدلال که اگر هدف مقدس باشد وسیله را توجیه می‌کند، باید گفت که چنین استدلالی عوام‌فریبانه است و با سیره پیامبر(ص) و ائمه(ع) انطباق ندارد! چگونه می‌توان باور کرد که برای یاد و گرامی‌داشت امام حسین که برای حفظ مقدسات و ارزش‌های دینی به شهادت رسید، ارزش‌های دینی در مجالس عزایش رعایت نگردد، روضه دروغ خوانده شود، یا به بهانه عزاداری نماز واجب ترک گردد. یا دسته‌هایی راه انداخته شود که اخلاق و عفت عمومی در آن رعایت نگردد!