«معلی» حسینیه‌ای به وسعت ایران
فرش گرد وسط حسینیه دالان نوری است که به عرش متصل می‌شود. پسرک قدش به یک متر نمی‌رسد. شال سبزی که به گردن دارد هم قباله انتسابش به خاندان بزرگ آل‌الله است و هم سند نوکری، صدایش را که در گلو می‌اندازد با طنین ملکوتی و حزینش حسینیه را سیل اشک برمی‌دارد.
اینجا «حسینیه معلی» است؛ یک برنامه تلویزیونی مناسبتی سوگواری
امام حسین‌علیه‌السلام که در ایام ماه محرم ۱۴۰۱ هر شب حوالی ساعت ۲۲ و30 دقیقه از شبکه سه سیما پخش می‌شود و بعد از گذشت تنها چند شب و با وجود اینکه تبلیغات قابل توجهی برای این برنامه انجام نشده، تبدیل به حسینیه یک ملت 80 میلیونی شده است.
اما آنچه معلی را در میان برنامه‌های مذهبی‌ـ‌مناسبتی محرم امسال متمایز می‌سازد تلاش دست‌اندرکاران این برنامه در نوآوری و عرضه یک برنامه مقبول و به اصطلاح کار درست مذهبی و به نوعی کنار زدن چهارچوب‌های تکراری و مخاطب‌گریز گذشته است. این حرکت به‌ویژه در زمینه برنامه‌های مذهبی چندان کار ساده‌ای نیست. آن هم با توجه به حساسیت‌هایی که در جامعه اسلامی روی مضامین این برنامه‌ها وجود دارد، رفتن به سمت تهیه برنامه‌های دینی را به حرکت بر لبه تیغ شبیه می‌کند و هر نوع خطا و یا کم‌کاری با رصد مخاطبان آگاه، دیده و مورد نقد قرار خواهد گرفت. اما معلی تاکنون از این وادی خطیر سرفراز بیرون آمده و توانسته تأیید و همراهی مخاطب را از آن خود کند.
عرضه هنر و استعداد به دور از رقابت
ویژه برنامه «معلی» به تهیه‌کنندگی «سعید ستودگان» با هدف نشان دادن استعدادها و عرض ارادت به آستان بلند امام حسین‌علیه‌السلام و یاران صدیقش و همچنین بازنمایی آئین‌های سنتی گوشه و کنار ایران بخشی از جدول پخش صداوسیما را به خود اختصاص داده است. اما فضای ساده و به دور از تکلف موجود در برنامه و معنویتی که صاحب اصلی اثر حضرت سیدالشهدا‌علیه‌السلام به این کار داده باعث اثرگذاری دو چندان این برنامه و جذب مخاطبان بسیاری شده است.
این برنامه با حضور مداحان و ذاکران اهل‌بیت علیه‌السلام کشورمان از جمله «سعید حدادیان»، «سید مجید بنی‌فاطمه»، «مهدی رسولی» و «محمد صمیمی» و اجرای حامد سلطانی روی آنتن می‌رود.
هرچند در نگاه اول شاید به خاطر برخی المان‌های ظاهری، معلی با برخی برنامه‌های استعدادیابی داخلی و خارجی مقایسه شود اما به گفته تهیه‌کننده این برنامه به شدت از مفاهیمی مثل مسابقه، رقابت و جایزه در آن پرهیز شده است. زیرا قرار نیست کسی برنده یا بازنده باشد. ورود به سپاه سالار شهیدان عین برد است. پس برنده‌تر آن کسی است که ارباب او را بیشتر می‌پسندد. یک اجرا به نشانه ابراز ارادت به اباعبدالله، به این نشانه که من هم در سپاه حسین هستم. هیچ‌چیزی قرار نیست فراتر از این باشد.
یکی از نکات بارز این است که در معلی برای کشف نخبگان دستگاه با عظمت عاشورا مجاهدت شده است. مصداق آن حضور نوجوان‌های کم‌سن و سال تا پیرغلامان مسن و استخوان خردکرده است. این استعدادها در اطراف و اکناف این مرز و بوم مشغول عشق‌بازی خود با اربابشان بوده‌اند و شاید عده معدودی با این ذاکران آشنایی داشتند اما برنامه معلی بستری برای معرفی و شناساندن این استعدادها و زمینه‌‌سازی شکوفایی آنها را فراهم کرده است. در واقع همه شرکت‌کنندگان، فرصت برابر دارند تا هم استعداد خود را ارائه کنند و هم نقاط ضعف و قوت کار خود را از زبان کارشناسان حاضر در برنامه بشنوند.
نقش چهار مداح حاضر در برنامه نیز داوری نیست. مساعدت در احیای شعائر و بزرگداشت محافل و تکریم ذاکران آل‌الله است. و از آنجا که مجلس متبرک عزای بهترین اولاد آدم است همه حاضرین در برنامه، همچون موسی در وادی مقدس به ندای «فا خلع نعلیک» لبیک گفته‌اند و پای افزار از پا نهاده‌اند تا حرمت این عزاخانه را نگهدارند.
منبرخانوادگی پای تلویزیون
معلی پا را از یک برنامه تلویزیونی فراتر نهاده و تبدیل به یک منبر خانگی شده که شب‌ها از کودک و نوجوان تا بزرگان خانواده را پای تلویزیون می‌نشاند و به هر یک به نحوی حال خوب می‌دهد. در کمتر هیئت و مسجدی همه اعضای خانواده کنار هم پای یک منبر جمع می‌شوند اما به مدد این حسینیه تلویزیونی خانواده در یک فضای با حال معنوی گرد هم به سوگواری می‌نشینند.
حاج سعید حدادیان خودش سال‌ها دم و اشک و آه گرفته اما حالا در برابر انفاس مطهر این حامدان ارباب، عنان اشک از کف می‌دهد. هق‌هق و ناله‌های سید مجید بنی‌فاطمه به تازه مصیبت‌دیده‌ها می‌ماند، اما مهدی رسولی به سبک و سیاق فرزندان شهدا حجب و حیا پیشه می‌کند و با طمأنینه و آرام اشک می‌ریزد. محمد صمیمی هم در مقاطع لازم حرارت و شور خاصی به مجلس می‌دهد.
هر اجرا با توجه به بکر و ناشناخته بودنش می‌تواند یک شگفتانه باشد. به همین خاطر داوران حسینیه معلی از مداحی زیبای یک دهه نودی با کلام عربی در این برنامه به وجد می‌آیند و رجزخوانی و مداحی یک نوجوان کم‌سن و سال افغانستانی با شعری سرشار از مضامین سیاسی- اعتقادی و دعوت مکرر به همدلی و تألیف قلوب هم‌کیشان در بلاد مختلف اسلامی تأیید و تشویق‌های مکرر کارشناسان برنامه را به دنبال دارد. این‌ها تنها نمونه‌ای از گوهرهای ناب و نادیده عشق به اهل‌بیت علیهم‌السلام در سراسر ایران اسلامی است که برنامه معلی زمینه‌ساز معرفی و شناساندن آنها به عموم مخاطبان و شیفتگان دستگاه عظیم عاشورا شده است.
ز کودکی خادم این تبار محترمم
یکی از جلوه‌هایی که در برنامه معلی بسیار پررنگ دیده می‌شود؛ نگاه و توجه به سبک زندگی و تأکید بر اصل مهم خانواده و کارکردهای تعیین‌کننده و انسان‌ساز این نهاد اجتماعی است. محبتی که پدر و مادر از طفولیت در دل فرزندان خود نهادینه می‌کنند نقش بسزایی در دنباله‌روی و پیمودن طریقت حق از سوی آنان دارد.
ستودگان، تهیه‌کننده این برنامه نیز بر این موضوع تاکید دارد که اباعبدالله ساری و جاری در زندگی مردم است. و شعار «این حسین کیست که عالم همه دیوانه اوست» یعنی همه مبتلا به اباعبدالله هستیم، به همین دلیل خانواده و اهل‌بیت علیهم‌السلام برای ما موضوعیت پیدا می‌کند. از نوزاد تا بزرگ‌ترها برای ما موضوعیت ندارد، از این جهت سن و سال، محدودیت یا شکل و قالب مشخص و از قبل تعیین شده‌ای مدنظر قرار نگرفت و بنا بود این پیام که امام حسین‌علیه‌السلام زنده هستند و پرچم ایشان همچنان بالاست به مخاطب منتقل شود.
حاج مهدی رسولی نیز در خلال برنامه پس از اجرای تعزیه طفلان مسلم توسط دو نوجوان اشاره بسیار ظریف و صحیحی به این موضوع دارد و تأکید می‌کند: ما امروز بنیان‌های خانواده را از همین هیئت رفتن‌ها داریم. اگر امروز هنوز خانواده، پدر، مادر، عمه، عمو، برادر و... معنا دارد و جایگاه خود را در جامعه ما حفظ کرده است از برکت همین مجالس روضه‌خوانی حضرت اباعبدالله است.
تعزیه، هنر آیینی- ملی ایرانیان
از نقاط قوت و برجسته برنامه معلی می‌توان به توجه جدی این برنامه به سنت تعزیه‌خوانی یا شبیه‌خوانی که هنری ویژه و مختص به ایران است اشاره کرد. تعزیه شکل سنتی از مجموعه نمایش‌های آیینی و مذهبی است که براساس رویدادهای تاریخی و حماسی حزن‌انگیز واقعه کربلا و شهادت امام حسین علیه‌السلام و همراهانش و همچنین مصائب خاندان پیامبر صلیاللهعلیهوآله روایت می‌شود. که متأسفانه در سال‌های اخیر مورد غفلت قرار گرفته است، این هنر ملی به‌اندازه‌ای ارزشمند است که در سال 2010 جزو آثار ناملموس ایران، در فهرست جهانی یونسکو هم به ثبت رسید تا همه مردم جهان با آن آشنا شوند.
قطعا شناسایی استعدادها و ظرفیت‌های موجود در این هنر آیینی و ملی و پرورش آنها، در حیات دوباره و بازتولید ایده‌های نو در سنت تعزیه‌خوانی و حفظ و میراث‌داری این سنت کهن مؤثر خواهد بود.