کشورها، بی‌اعتنا به تحریم‌ها خریدار نفت ایران هستند
سرویس اقتصادی-
جهان روزهای سختی را در حوزه انرژی پشت سر می‌گذرد. بازار انرژی همزمان از دو جهت تحت فشار است؛ از یک سو کمبود عرضه و چشم‌انداز مبهم در افزایش تولید نفت که پس از جنگ اوکراین تشدید شده و از سوی دیگر، پیش‌بینی افزایش تقاضا با کاهش محدودیت‌های کرونایی و نزدیک‌تر شدن فصل سرما.
همزمان با این وضعیت بحرانی، صاحب‌نظران حوزه انرژی معتقدند نفت کشورهایی مانند ایران و ونزوئلا می‌تواند ناجی بازار باشد. محمد بارکیندو؛ دبیرکل فقید اوپک در یکی از واپسین اظهارات خود اعلام کرد: «صنعت نفت و گاز به دلیل سال‌ها کمبود سرمایه‌گذاری، تحت محاصره قرار دارد و اگر اجازه داده شود نفت بیشتری از سوی ایران و ونزوئلا وارد بازار شود، بحران کمبود عرضه می‌تواند تسهیل شود».
هوشمندی بازار
با این‌حال آمریکایی‌ها تلاش می‌کنند برای نشان‌دادن ابهت خود، این‌طور وانمود کنند که می‌توان بدون نفت کشوری مانند ایران هم بازار را مدیریت کرد؛ ادعایی که با واقعیت‌ها همخوانی ندارد. سفر اخیر جو بایدن؛ رئیس‌جمهور این کشور به غرب آسیا هم که به گفته افراد نزدیک به کاخ سفید با هدف تضمین افزایش تولید نفت صورت گرفت، علی‌رغم ادعاهای مطرح شده و با توجه به گزارش‌های مستند از ناتوانی افزایش تولید نفت عربستان و امارات عملاً با شکست مواجه شد تا معلوم شود بازار دست سیاستمداران را خیلی خوب می‌خواند و در محاسبات خود، نمایش را جایگزین واقعیت نمی‌کند.
در تأیید این موضوع همین بس که پس از سفر بایدن به عربستان و وعده ولیعهد سعودی برای رساندن تولید نفت به 13 میلیون بشکه در روز، قیمت‌های جهانی در برابر کاهش مقاومت کرد و دو هفته پس از این سفر نفت همچنان بالای 100 دلار است. بهای معاملات نفت برنت برای تحویل در سپتامبر (شهریور و مهرماه) که دیروز منقضی شد، همچنان در ۱۰۷ دلار و ۱۴ سنت در هر بشکه ایستاد.
آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) ماه گذشته در گزارش خود اعلام کرده بود: «قیمت‌های نفت خام با وجود عقب‌نشینی اخیر، نزدیک ۱۰۰ دلار در هر بشکه مانده است زیرا عرضه جهانی و زیرساخت پالایش با بهبود تقاضا برای سوخت در دوران پساکرونا، برابری نکرده است».
بی‌توجهی مشتریان ایران به تحریم‌های آمریکا
همان‌طور که ذکر شد، بازار انرژی نمی‌تواند از نفت ایران چشم‌پوشی کند و به هر قیمتی شده- با تحریم یا بدون تحریم- طلای سیاه ایرانی را در سبد مصرفی خود قرار می‌دهد. به همین علت با افزایش قیمت‌های جهانی، صنعت نفت ایران شکوفاتر شده و درآمدهای زیادی برای دولت ایجاد می‌کند. به گزارش فارس به نقل از اویل پرایس، کشورهای چین، روسیه، ترکیه، ونزوئلا و افغانستان بسیار مشتاق‌اند تا نفت ایران را خریداری کنند. در این میان تحریم‌های آمریکا هم کمترین تأثیر را در مقابله با آنها داشته است.
بر اساس این گزارش، به نظر می‌رسد که صنعت نفت ایران به‌رغم تحریم‌های آمریکا به‌ویژه در بخش انرژی هر روز قوی‌تر می‌شود، این در حالی است که دولت‌های جهانی در مواجهه با کمبود عرضه و افزایش قیمت به دنبال ایجاد حاشیه امن برای تأمین انرژی خود هستند.
استقبال کشورها از نفت ایران
با وجود ناپایداری و بحران انرژی در جهان به نظر می‌رسد که هر کسی به دنبال خرید نفت از ایران باشد. به طوری که بسیاری از کشورها ترجیح داده‌اند حتی تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران را نیز نادیده بگیرند و تنها به افزایش ذخایر نفت خود فکر می‌کنند.
رجب طیب اردوغان طی هفته گذشته اعلام کرد که ترکیه قصد دارد تا واردات نفت و گاز از ایران را افزایش دهد. ولادیمیر پوتین هم به‌تازگی برای دومین بار از زمان جنگ اوکراین به ایران آمد، آن هم درحالی که پیش از این سفر، تفاهم‌نامه 40میلیارددلاری بین شرکت گازپروم روسیه و شرکت ملی نفت ایران برای توسعه صنعت نفت و گاز طرف ایرانی امضا شده بود.
از سوی دیگر ایران و ونزوئلا موافقت کرده‌اند که تجارت نفت و میعانات گازی داشته باشند. پالایشگاه دولتی PDVSA این کشور انتظار دارد که در ماه جاری چهار میلیون بشکه نفت ایران را خریداری کند، درحالی‌که این رقم در ماه ژوئن (خرداد- تیرماه) یک میلیون و 700 هزار بشکه بود.
علاوه‌بر این وزیر اقتصاد طالبان هفته گذشته اعلام کرد که توافق‌نامه‌ای را با ایران برای خرید نفت امضا کرده است. طالبان قصد دارد که 350 هزار تن نفت ایران را ابتدای ماه جاری خریداری کند.
نظم جدید بازار نفت چین
همان‌طور که گزارش‌های متعدد از جمله آژانس بین‌المللی انرژی گرفته و مرجع خبری تحلیلی اویل پرایس تأیید می‌کنند، برای تقویت عرضه نفت خیلی نمی‌توان روی عربستان و امارات حساب کرد. اما این همه ماجرا نیست، حالا آمارها نشان می‌دهد یک اتفاق دیگر هم رخ داده و آن نظم جدید بازار نفت چین پس از حوادث اوکراین است. بر این اساس، بعد از وقوع جنگ اوکراین؛ صادرات نفت روسیه، ایران و ونزوئلا به بازار چین افزایش یافته و در مقابل از سهم عربستان، آمریکا، عراق و عمان کاسته شده است.
خبرگزاری رویترز در گزارشی به بررسی درصد تغییرات صادرات نفت کشورهای عرضه‌کننده به چین در بازه زمانی «قبل از جنگ اوکراین» و «ماه گذشته میلادی» پرداخته و نوشته است «صادرات نفت ایران و ونزوئلا به مقصد چین با رشد 144 درصدی همراه بوده است و بیشترین جهش را نسبت به نفت سایر کشورها داشته است».
افزایش درآمدها
با اعلام رؤسای چندین کشور درمورد افزایش واردات نفت از ایران و سایر تحولات بازار انرژی، ایران نیز تولیدات خود را افزایش داده و در این میان تحریم‌های آمریکا هم بی‌اثر شده است.
احسان خاندوزی؛ وزیر اقتصاد به‌تازگی اعلام کرده که درآمدهای نفتی و میعانات گازی کشور در چهار ماه نخست سال جاری 580 درصد در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته افزایش یافته و این مشخص می‌کند که تحریم‌های آمریکا کمترین تأثیر را در دلسردی این کشورها برای خرید نفت و انرژی از ایران داشته است.
نکته مهم این است که دولت جدید بر خلاف گذشته، روزبه‌روز بر درآمدهای نفتی اضافه می‌کند و برنامه‌های متنوعی برای سرمایه‌گذاری و رشد اقتصاد تدارک دیده و درآمدهای نفتی را برای تحقق این برنامه‌ها استفاده می‌کند.
رشد 3/4 درصدی تا سال 2027
به نظر می‌رسد با سرمایه‌گذاری‌های در دست اجرا در دولت جدید، صنعت نفت و گاز کشور می‌تواند سهم خود را از بازارهای جهانی پس بگیرد. در همین زمینه بیزینس وایر طی گزارشی نوشت: « با وجود تحریم‌های آمریکا علیه بخش نفتی ایران، این کشور سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های نفت و گاز طبیعی خود را طی سال‌ها افزایش داده است».
بر اساس این گزارش، انتظار میرود نرخ رشد سالانه صنعت نفت و گاز ایران در دوره 2022 تا 2027 به بیش از سه و چهار دهم درصد برسد و با وجود تحریم‌ها، ایران سرمایه‌گذاری در بخش نفت و گاز خود را افزایش داده است. در واقع، همه‌گیری کرونا به دلیل کاهش قیمت نفت بر صنعت نفت و گاز ایران تأثیر منفی داشت، با این‌حال انتظار میرود با بهبود تقاضا برای نفت و گاز در سال 2021 و 2022، این تأثیرات منفی از بین برود.
ظرفیت تولید ایران با توجه به توسعه چندین پروژه نفت و گاز در حال افزایش است. به علاوه، انتظار میرود که بخش بالادستی صنعت نفت که عمدتاً بخش جست‌وجو، اکتشاف، حفاری و تولید نفت خام و گاز طبیعی را شامل می‌شود، بزرگ‌ترین بخش ایران در سال 2021 باشد و برتری خود را نسبت به سایر بخش‌ها حفظ کند. در مجموع افزایش سرمایه‌گذاری در بخش‌های بالادستی و پایین‌دستی نفت بازار انرژی ایران را توسعه خواهد داد.