کم و کیف مرابطه با دیگران(2)(پرسش و پاسخ)
پرسش:
از منظر آموزههای وحیانی اسلام کم و کیف مرابطه با دیگران در بحث دیگرسازی، چگونه باید باشد؟
پاسخ:
در بخش نخست پاسخ به این سؤال به مباحثی همچون: معنای کمی و کیفی مرابطه، شرایط تربیت کننده و تربیتشونده و مجالست با خوبان پرداختیم. اینک در بخش پایانی دنباله مطلب را پی میگیریم.
مرابطه با علما در محیط آموزشی
محیط آموزشی سالم نقش بسزایی در شاکله روحی و شخصیتی انسان دارد. در روایتی از پیامبر اکرم(ص) که جنبه سلبی دارد میفرماید: به محیط آموزشی و نزد عالمی برو که تو را از پنج چیز به پنج چیز دیگر دعوت کند! 1- «من الشک الی الیقین» اول وارد بعد اعتقادی میشود. تو را از شک به یقین دعوت کند. 2- «و من الریاء الی الاخلاص» تو را از ریا به اخلاص ببرد 3- «و من الرغبهًًْْ الی الرهبهًًْْ» رغبت به معنای تعلق است که شما را از سوق دادن و تعلق به مادیات و حب الدنیا به بیعلاقگی نسبت به امور مادی بکشاند. 4- «و من الکبر الی التواضع» این صفت از فضایل و ملکات نفسانی است، و شما را از تکبر و غرور به تواضع و فروتنی سوق دهد 5- «و من الغش الی النصیحه» و از خدعه در نیرنگ به خیرخواهی و دلسوزی برای دیگران بکشاند. (مستدرک الوسایل، ج 8، ص 327)
همچنین امام علی(ع) میفرماید: با علمایی همنشینی کن که بر علم تو بیفزاید، و ادب و اخلاق تو را نیکو گرداند، و نفس خودت را پاک و تهذیب نماید. (غررالحکم، ص 430)
اجتناب از مرابطه با دنیاطلبان
کسانی که ابنای دنیا هستند، و معیارهای ارزشی آنها مادیت است، و ظاهرش، افکارش و اعمالش براساس دنیاطلبی و حب الدنیا است، اگر کسی میخواهد نفس و دینش را حفظ کند، باید از مرابطه با این افراد اجتناب کند.(تضیف غررالحکم، ص 319) البته منظور عقبنشینی و کنارهگیری نیست، بلکه با نقش تخریبی چنین افرادی باید مبارزه کرد.
با چه کسانی همنشین نشویم؟
مجالست و مصاحبت هم جنبه ایجابی دارد و هم سلبی به بیان دیگر هم امر داریم و هم نهی که ناظر به نقش سازندگی و تخریبی آن است. امام صادق(ع) میفرماید: «ایاکم و مجالسهًْ الملوک و ابناء الدنیا» از کسانی که اهل جاه و مقام و ریاستطلبی هستند و آن حالت سلطهگری در امور دنیوی در آنها وجود دارد و در امور مادی و دنیایی غرقه و غوطهورند مجالست نکن! حضرت در ادامه علتش را هم میفرمایند: «ففی ذلک ذهاب دینکم» زیرا به تدریج دینت را از بین میبرد. «و یعقبکم نفاقا» و به دنبال آن نفاق را برای شما به وجود میآورد. «و ذلک داء دوی لاشفاء له» دوی به معنای باطنی است این نفاق یک بیماری باطنی است که درمان ندارد یعنی بر بعد اعتقادیات و قلب و جنبه اخلاقی و الهیات لطمه میزند! «و یورث قساوهًْ القلب» دلت را سخت میکند «و یسلبکم الخشوع» خضوع و خشوع در برابر خدا را از تو میگیرد. (بحارالانوار، ج 72، ص 367)
چه کسی را دوست بداریم؟
قویترین، سازندهترین و مخربترین پیوندها، پیوند رفاقتی است. امام علی(ع) میفرماید: در راه خدا کسی را که در راه اصلاح دین تو تلاش میکند و حسن یقین (به خدای متعال) را برای تو به ارمغان میآورد، دوست بدار! (غررالحکم، ص 415)
تاثیر همنشینی با علما و غافلین
امام سجاد(ع) در دعای ابوحمزه ثمالی خطاب به خدا میگوید: شاید مرا در مجالس اهل علم نیافتی و به همین خاطر به خواری و خذلان انداختی. شاید مرا در میان اهل غفلت و بیخبران از تو یافتی و این موجب شد تا من را از رحمتت ناامید کنی. شاید من را در مجالس اهل باطل (فاسد) یافتی و چون دیدی با آنها الفت گرفتم، من را در میان آنها رها کردی (بحارالانوار، ج 95، ص 87،) به هر حال رفت و آمدها اگر با چاشنی محبت باشد، در سازندگی و تخریب نقش دارد و در همه محیطها به ویژه محیط رفاقتی خیلی برد دارد.