به گزارش خبرگزاری ایرنا، پس از نوسانات ارزی در سال ۱۳۹۶، دولت اقدام به تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی تحت عنوان ارز ترجیحی کرد که براساس این طرح بیش از ۷۰ میلیارد دلار از ذخایر ارزی کشور برای واردات کالاهای اساسی با نرخ ۴۲۰۰ تومان اختصاص یافت.
اما نگاهی گذرا بر وضعیت اقتصادی ایران از فروردین سال ۱۳۹۷، میزان ناکارآمدی تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی به کالاهای اساسی را نشان می‌دهد و بسیاری از فعالان و کارشناسان اقتصادی نیز اعتقاد دارند که این سیاست از ابتدا غلط بوده و دولت باید نسبت به اصلاح آن اقدام می‌کرده است. تجربه بیش از سه ساله تخصیص این ارز به دلیل رانت‌خیز بودن، خروج کالاهای وارداتی و خلق پایه پولی، مشکلات فراوانی را نه تنها برای دولت که برای فعالان اقتصادی نیز به وجود آورده است؛ مشکلاتی که ناکارآمد بودن این یارانه و عدم بهره‌مندی جامعه هدف از آن را نمایان می‌کند.
با وجود اینکه نرخ ارز برای واردات همواره ثابت بوده است، اما قیمت کالاها همراه با افزایش تورم، افزایش یافته است. بنابراین، ادامه دادن این روند نه تنها کمکی به اقتصاد کشور نمی‌کند، بلکه آثار و هزینه‌های سنگینی به بخش تولید کشور و هدر رفت منابع ارزی وارد می‌کند.
سر انجام پس از فراز و فرودهایی بر سر حذف با ادامه تخصیص این ارز، نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی نوبت صبح روز ۱۵ اسفندماه ۱۴۰۰ با ۱۹۴ رأی موافق، لایحه حذف ارز ترجیحی را تصویب کردند و مقرر شد تا برای جبران زیان مصرف‌کننده برای کالاهای اساسی از طریق کالا برگ الکترونیکی یا از طرق جایگزین اقدام شود.
یارانه نان و دارو حذف نمی‌شود
محمد مخبر معاون اول رئیس‌جمهور در تشریح علل تاثیرگذار در تصمیم مجلس و دولت مبنی بر حذف ارز ترجیحی، گفت: برای سال ۱۴۰۰، ۸ میلیارد دلار ارز ترجیحی برای کالاهای اساسی در نظر گرفته شده بود که این رقم در مدت سه تا چهار ماه اول سال مصرف شد. بنابراین دولت یک لایحه دو فوریتی برای ساماندهی و جهت‌بخشی به ارز ترجیحی ارائه کرد که مجلس با فوریت آن مخالفت کرد و به سال ۱۴۰۰ نرسید ولی استفاده از ارز ۴۲۰۰ تومانی‌ با درخواست دولت تا پایان سال ادامه یافت.
معاون اول رئیس‌جمهور در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه یارانه نان و دارو به هیچ وجه حذف نمی‌شود، تصریح کرد: برای نان سنتی یارانه‌ای در نظر ‌گرفته شده که طبق مصوبه مجلس باید به‌صورت کالابرگ‌ الکترونیکی پرداخت شود ‌و برای کالاهای اساسی دیگر نیز مبلغی ماهانه در نظر گرفته شده تا افزایش قیمت‌ها جبران شود.
نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز از این اقدام دولت و مجلس مبنی بر اصلاح ارز ترجیحی، حمایت کرده و آن را به نفع مردم و اصلاح وضعیت اقتصادی کشور دانستند.
حذف یارانه پنهان به نفع اقشار ضعیف
علی اکبر علیزاده در گفت‌وگویی یارانه پنهان اختصاص یافته به آرد و نان را برای حمایت از اقشار آسیب پذیر جامعه عنوان کرد و گفت: حذف یارانه پنهان آرد برای جلوگیری از قاچاق آن به خارج از کشور، بهره‌مندی سودجویان از این یارانه و شفاف‌سازی در این حوزه اقدامی شجاعانه، قابل تقدیر و قابل حمایت است و باعث می‌شود تا یارانه آرد به جامعه هدف به صورت مستقیم پرداخت شود.
محسن زنگنه عضو کمیسیون برنامه و بودجه نیز در این زمینه به ایرنا گفت: پرداخت یارانه‌ها با هدف کمک به اقشار آسیب‌پذیر انجام می‌شود اما واقعیت این است که اقشار ضعیف و متوسط جامعه کمترین سهم را از این یارانه‌ها دارند. با شفاف شدن یارانه‌ها می‌توان اقدام به کمک بیشتر و بهتری به جامعه هدف برای پرداخت یارانه‌ها کرد.
حجت‌الاسلام علیرضا سلیمی عضو هیئت‌رئیسه مجلس در گفت‌وگویی، با بیان اینکه یارانه پنهان متعلق به ۸۵ میلیون ایرانی است ولی تنها به جیب حدود ۲۰۰ نفر می‌رود، گفت: برای رفع هرگونه شائبه و ایجاد شفافیت در اقتصاد کشور باید یارانه‌ها به صورت شفاف و آشکار به طبقات ضعیف جامعه تخصیص یافته و به آنها پرداخت شود.
حجت‌الاسلام سید محمدرضا میرتاج‌الدینی نایب‌رئیس‌کمیسیون برنامه و بودجه مجلس نیز گفت: یارانه پنهان زمینه رانت و قاچاق را مهیا کرده است. اگر این روند ادامه پیدا می‌کرد، باید در سال جاری ۲۰ میلیارد دلار ارز ترجیحی پرداخت می‌شد و بخش قابل توجهی از سود آن هم به جیب رانت‌خواران، دلالان و قاچاقچیان می‌رفت و به‌جای اینکه یارانه‌ها به مردم ایران اختصاص داده شود، به دست سوءاستفاده‌کنندگان می‌رسید.
قرار نیست یارانه کامل آرد حذف شود
شهباز حسن‌پور بیگلری نایب‌رئیس‌کمیسیون اقتصادی در گفت‌وگویی با بیان اینکه حذف یارانه پنهان به معنای حذف کامل یارانه آرد نیست، گفت: بلکه هدف تغییر در نحوه تخصیص یارانه در این بخش است تا یارانه به صورت مستقیم در اختیار مصرف‌کنندگان نهایی قرار گیرد. اصل شفاف‌‌سازی یارانه پنهان آرد از سوی دولت اقدامی قابل حمایت است چراکه این یارانه باید مستقیماً به دست مردم برسد.
حجت‌الاسلام احد آزادیخواه سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس درباره اصلاح تخصیص ارز ترجیحی و حذف یارانه پنهان گفت: مجلس از تصمیم دولت برای حذف یارانه پنهان آرد حمایت می‌کند؛ حذف یارانه پنهان آرد به معنای حذف یارانه آن نیست. بلکه در این فرآیند یارانه پنهان به یارانه شفاف تبدیل شده و قرار است این یارانه در اختیار جامعه هدف قرار گیرد.
مصطفی نخعی سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس در گفت‌وگو با ایرنا، با تاکید بر اینکه رویکرد دولت و مجلس در فضای فعلی جامعه حل معضل یارانه‌های پنهان است، گفت: حذف یارانه‌های پنهان که مورد تاکید دولت است، می‌تواند به درمان مشکلات اقتصادی کشور کمک کند.
غلامرضا مرحبا سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس در بیان اینکه جلوگیری از قاچاق کالاهای اساسی مردم از جمله آرد، و مدیریت نظام یارانه‌ای امری مهم و ضروری است، ‌ گفت: مجلس و دولت با اصلاح ارز ترجیحی موافق هستند.