اخبار ویژه
نگرانی محافل غربی از کارکرد وارونه تحریم‌های ضد روسی
روسیه با پیش‌بینی تحریم‌های اقتصاد غرب، دست به عملیات در اوکراین زده و بنابراین در این موضوع غافلگیر نشده است.
روزنامه آفتاب یزد در ارزیابی تاب‌آوری اقتصاد روسیه در برابر تحریم‌های غرب از قول یک کارشناس نوشت: تحریم در زمانی که روسیه در مقام بررسی ســــناریوهای مختلف از جمله جنگ با اوکراین بوده، برای او محرز بوده یعنی روسیه غافل از این موضوع نبوده است بنابراین ملاحظات اقتصادی او در ملاحظات سیاسی جنگ کاملا دیده شده است.» این به این معناست که روسیه می‌تواند از قبل تدارکاتی دیده باشد و خودش را برای این موضوع آماده کرده باشد، اینجاست که می‌توان گفت حداقل از نظر عنصر غافلگیری، ابزار تحریمی در حال حاضر نمی‌تواند خیلی تاثیرگذار باشـد بنابراین، این ابزار در حال حاضر در شاخص غافلگیری کارایی لازم را ندارد و در این شاخص خیلی نمی‌تواند تاثیرگذار باشد.»
نکته دیگر این است که ذات تحریم‌ها یک ذات اقتصادی است و این موضوع در حال حاضر تحریم‌ها را به یک ابزار برای رسیدن به اهداف سیاسی تبدیل کرده است. در چنین شرایطی بازیگران اقتصادی تصمیم‌گیر نیستند بلکه بازیگران سیاسی تصمیم‌گیر هستند و این بازیگران با نظام فکری و ادراکی خودشان که اولویت‌هایش عمدتا امنیتی، سیاسی و نظامی است، اولویت‌هـای اقتصادی را به مراتب به سـوی پائین نزول می‌دهند.
نکته دیگر این است که تحریم‌ها با توجه به اینکه یک سیاست پردامنه و بلندمدت هستند، معمولا نمی‌توانند در کوتاه مدت به خوبی جواب بدهند بنابراین گزینه تحریم در سنجش با گزینه‌های نظامی و جنگ که یک گزینه بســیار عملیاتی، فوری و کوتاه‌مدت است، گزینه مناسبی نیست، حتی اگر این تحریم‌ها بخواهنـد تاثیرگذار باشـند فعـلا در مقام عملیاتی برای تصمیم‌گیرندگان نظام سیاسی روسیه گزینه جدی‌ای نیستند، یعنی تا زمانی که این تحریم‌ها بخواهند آثار عملیاتی خودشـان را روی اقتصاد روسیه نشان بدهند، تصمیم‌گیرندگان روسیه می‌توانند در این فضای زمانی که در اختیارشان است به هدف اصلی خودشان که بحث نظامی و گزینه جنگ است بپردازنـد. بنابراین باز هم در این شاخص، نظام تحریمی نمی‌تواند فعلا بازدارندگی ایجاد کند.» او در ادامه تاکید کرد: « نکته دیگر این است که در قاموس اقتصاد سیاسی که یکی از مولفه‌های آن اقتصاد جنگ اسـت، در منطق هزینه- فایده حتما به این گزینه پرداخته شده که آیا هزینه‌های ورود به یک جنگ هر چقدر هم که بزرگ باشد و با وجود تحریم‌هایی که احتمالا در سناریوهای بدبینانه مورد ارزیابی قرار گرفته، آیا باز هم می‌تواند هدف اصلی روسیه را کنار بزند یا خیر؟ این نشان می‌دهد در منطق هزینه- فایده روسیه به این نتیجه رسیده است که علی‌رغم هزینه‌ها باز هم دست به حمله بزند. بنابراین می‌توان گفت در این منطق نکته دیگری که بسیار جای تامـل دارد اصرار بر ایجاد تحریم سوئیفت بر روسیه بود که این موضوع حتی از داخل نظام غربـی هم با مخالفتهایی همراه بود، دلیل آن هم این است که این موضوع باعث می‌شـود میل به جایگزینی سوئیفت حداقل در این فضا افزایش یابد. یعنی مادامی که سوئیفت نتواند کارایی برای روسیه داشته باشد میل به جایگزینی برای یک نظام دیگر که بتواند فضای اقتصادی لازم را برای پویایی اقتصادی روسیه فراهم کند، بالا است و این در بلندمدت می‌تواند اثر منفی بر نظام اقتصادی غربی‌ها که تامین‌کننده زیرساخت اقتصادی دنیا هستند داشته باشد. به همین دلیل بانک‌های بزرگ ایالات متحده به دنبال این بودند قانون‌گذاران آمریکایی را از طریق لابی‌های خود مجاب کنند به دلیل آثار منفی بلندمدت نظام تحریمی سوئیفت، این گزینه را حداقل در این دوره زمانی به عنوان یک ابزار اولیه فعال نکنند، حتی خبرهایی وجود داشت که روسیه به دنبال این رفته که از طریق نظام رمزارزها بتواند بخشی از نیازهای اقتصادی خود را تامین کند که البته این هم می‌تواند یک گزینه محتمل باشد.»
یادآور می‌شود تحلیل‌گران متعددی در غرب هشدار داده‌اند که استفاده بی‌رویه آمریکا، غرب از حربه تحریم‌ها می‌تواند به ضد خود تبدیل شود و ضمن از بین بردن سلطه اقتصادی غرب، حریفان را به رفتارهای تهاجمی از یک طرف و تشکیل ائتلاف‌های اقتصادی جدید خارج از نظم اقتصادی ساخته غرب براند. در همین زمینه فایننشال تایمز درباره تحریم‌های غرب علیه روسیه هشدار داده تحریم‌ها باید طوری تنظیم شوند که فشار سنگین اما کنترل شده اعمال کنند. در واقع خروج تحریم‌ها از حالت کنترل شده به سمت استفاده بی‌رویه و بی‌محابا، راه مدیریت هوشمندانه را می‌بندد.
واشنگتن‌پست: بحران اوکراین به زیان آمریکا و به نفع ایران است
روزنامه آمریکایی معتقد است درگیری آمریکا و روسیه بر سر اوکراین به نفع ایران است.
واشنگتن‌پست در تحلیلی با ابراز نگرانی نسبت به سرنوشت جنگ اوکراین و به نتیجه نرسیدن مذاکرات احیای برجام در وین نوشت: تهاجم نظامی روسیه به اوکراین، سایه‌اش بر سر گفتوگوهای احیای توافق هسته‌ای ایران سنگینی می‌کند. گفتوگوها قرار بود سه‌شنبه به نتیجه برسد اما هنوز هیچ چیزی در مورد نتیجه دادن گفتوگوها قطعی نیست. در همین ارتباط؛ «هنری روم» از اعضای «گروه اوراسیا» در یادداشتی نوشته است: «مذاکرات احتمالاً در روزهای آینده متلاطم‌تر هم می‌شود. با تهاجم روسیه به اوکراین، مذاکرات احیای برجام آشفته‌تر از قبل شده است و چشم‌انداز شکست در گفتوگوها به‌طور واقعی دیده می‌شود».
خطر همیشه بالای سر دنیا بوده است؛ چه با نتیجه دادن مذاکرات هسته‌ای ایران و چه بدون آن نتیجه. ضریب خطر همیشه بالا بوده است. منتها جنگ اوکراین، ضریب این خطر را بالا برد. این جنگ؛ ثبات اروپا را متزلزل کرده است. قیمت نفت را بالا کشانده است. و برای اولین‌بار در ۳۰ سال گذشته، شبح درگیری هسته‌ای را بر سر جهان انداخته است.
«علی واعظ» از اعضای «گروه بین‌المللی بحران» می‌گوید: یک واقعیت تلخ در جهان به‌وجود آمده و همه را نگران کرده است و آن؛ به هم خوردن رابطه آمریکا و روسیه است. این مسئله حسابی به نفع جمهوری اسلامی تمام شده و به او جسارت بیشتری بخشیده است. یک عامل دیگر نگرانی، بالا رفتن قیمت نفت در جهان است. این موضوع باعث شده است تا تهران در وین فشار بیشتری به طرف مقابل بیاورد و امتیازات بیشتری را طلب کند چون می‌داند آمریکا از بابت گران شدن نفت مستأصل مانده است و شاید برای رسیدن به توافق راغب باشد».
واعظ می‌گوید: «جنگ اوکراین؛ از همین حالا تبعات مهم اقتصادی‌اش را بر جهان تحمیل کرده است: قیمت نفت به بالای ۱۰۰ دلار در هر بشکه رسیده است. مصرف‌کنندگان در ایالات متحده و سراسر دنیا گرفتار گرانی سوخت شده‌اند. سیاستمداران در دنیا تحت فشارند. اگر نفت ایران به بازارهای جهانی برگردد، می‌تواند قیمت‌ها را تا ۱۰ درصد بشکند».
«اسفندیار باتمانقلیج» از اعضای «شورای روابط خارجی» اتحادیه اروپا می‌گوید: «روسیه؛ قبلاً در موارد بسیاری تلاش کرد گفتوگوهای وین از هم نپاشد. اما حالا روسیه به لحاظ اینکه روابطش با غرب قطع شده، بالقوه می‌تواند یک مانع در گفتوگوها باشد». او می‌افزاید: «با این وجود، احیای توافق؛ کماکان برای همه طرف‌های درگیر از جمله روسیه، منطقی است».
«میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در گفتوگوها که به نمایندگی از جانب جمهوری اسلامی با طرف آمریکایی صحبت می‌کند هم بارها به خبرنگاران گفته است که جنگ هیچ تأثیری بر مذاکرات نداشته است. او به نتیجه رسیدن گفتوگوها تا روز دوشنبه را «تأسف‌بار، اما نه دراماتیک» خوانده است.
اولیانوف در حساب توییتری‌اش نوشته است: «دوشنبه؛ یک جدول زمانی بود، نه یک ضرب‌الاجل».
باتمانقلیچ می‌گوید: «اوضاع واقعاً عجیب و غریبی است. ما در همین چند هفته پیش به نقطه‌ای رسیده بودیم که همه طرف‌ها واقعاًً اعتقادشان بر این بود که توافق در دستشان است. اما حالا محیط بین‌المللی به کلی دگرگون شده است». مذاکرات هسته‌ای فعلا تا تصمیم‌گیری تهران معلق مانده است.
همتی: با قدرت در مقابل بی‌تدبیری دولت روحانی ایستادم
رئيس کل سابق بانک مرکزی می‌گوید: درآمد نفتی در دولت روحانی
به 4 میلیارد دلار سقوط کرد و او نگذاشته دولت سقوط کند.
به گزارش روزنامه سازندگی به نقل از مجله آگاهی‌نو، همتی در این گفت‌وگو به چالش‌های پیدا و پنهان اقتصاد از مقطع حضورش در بانک مرکزی تا زمان استعفا برای حضور در انتخابات ریاست‌جمهوری اشاره کرده است.
همتی گفته است: «خیلی چیزها را که می‌توانست اتفاق بیفتد نمی‌توانم توضیح بدهم، اما چیزهایی که اتفاق افتاد اثر خودش را گذاشته است. پس وضعیت می‌توانست خیلی بدتر شود و خوشبختانه نشد.» احتمالا اشاره او به ونزوئلایی شدن اقتصاد است.
در آن مقطع گفته می‌شد دولت برای اداره کشور سیاست‌هایی را در پیش گرفته که تحریک‌کننده پایه پولی و باعث افزایش تورم است؛ آن‌قدر که برخی اقتصاددانان نگران ونزوئلایی شدن اقتصاد ایران بودند.
همتی با اشاره به اینکه ماموریتش در بانک مرکزی «جلوگیری از فروپاشی اقتصاد» بوده گفته: «سال 98 کل وصول درآمد نفتی بانک مرکزی 8 میلیارد دلار بود، سال 99 شد چهار میلیارد دلار. من سال 99 با چهار میلیارد دلار وصولی توانستم کل نیازهای کشور و مسائل مربوطه را از طریق سامانه نیما و مقدار کمی از ذخایر آزاد تامین کنم.»
وی با اشاره به افزایش شدید نرخ ارز در دوران حضورش در بانک مرکزی به برخی مشقت‌ها اشاره کرده و گفته: «می‌گفتند چرا جلوی رشد ارز را نمی‌گیرید؟ کشوری که در سال 90، نود میلیارد دلار واردات داشت، در سال 97 بانک مرکزی 30 میلیارد دلار ارز تامین کرده بود، همان سالی که من به بانک مرکزی رفتم، پیش از آن 20 میلیارد دلار تامین کرده بود و نیمه دوم سال توانستم 10 میلیارد دلار برای کالای اساسی تامین کنم؛ سال 98 دریافتی ما 8 میلیارد دلار بود و سال 99 شد 4 میلیارد دلار. مشخص است که درآمد دولت به هم می‌خورد و فشار وارد می‌شود تا منابعش را از منبعی تامین کند.»
رئیس کل پیشین بانک مرکزی با اشاره به اینکه فشارهای زیادی را تحمل کرده، گفته است: «با قدرت جلوی دولت ایستادم، به من اصرار می‌کردند که نرخ ارز را پایین بیاورید، می‌گفتم پایین نمی‌آید، شما رانت ایجاد می‌کنید، چطور می‌توان نرخ ارز را پایین آورد، وقتی چهار هزار تومان کاهش می‌یابد، همه می‌روند در کشورهای همسایه خانه می‌خرند. شما اگر فشار بیاورید که نرخ ارز را پایین بیاورید، صادرکننده ارز نمی‌آورد.»
اظهارات همتی در حالی است که دولت روحانی در سال 97 بالغ
بر 18 میلیارد دلار و در سه سال اخیر مجموعا حدود 60 میلیارد دلار را به قیمت دولتی حراج کرد و موجب خالی شدن خزانه شد.
از سوی دیگر کاهش درآمدهای ارزی به 4 میلیارد دلار با وجود برجام اتفاق افتاد و آمریکا با اطمینان از عدم مقابله به مثل دولت روحانی، ریسک خروج از برجام و بازگرداندن تحریم‌های نفتی را پذیرفت. در عین حال هم اینک گفته می‌شود که با روی کار آمدن دولت جدید، صادرات نفتی و غیرنفتی کشور نسبت به سال گذشته حدود 80 درصد افزایش داشته و از 20 میلیارد دلار به 36 میلیارد دلار رسیده است.
از جمله خبرگزاری رویتر به تازگی گزارش داده است که فروش نفت ایران به چین، از دوره قبل از تحریم‌های ترامپ (دوره اجرای برجام) هم بیشتر شده است. رکورد تازه‌ای را با وجود تحریم‌ها به ثبت رسانده است. اطلاعات شرکت‌های ردیابی نفتکش‌ها نشان می‌دهد فروش نفت ایران به چین طی ماه‌های اخیر به شدت افزایش یافته و از رکورد پنج سال قبل یعنی زمانی که ایران مشمول تحریم‌های انرژی دولت آمریکا نبود، بیشتر شده است. گفته می‌شود این رقم به بالای 780 هزار بشکه در روز رسیده و حال آنکه چین در سال 2017، حدود 623 هزار بشکه نفت از ایران وارد می‌کرد.