معاون فنی سابق گمرک ایران هنوز کد منشأ ارز بیش از دو میلیارد دلار کالای وارداتی به گمرک اعلام نشده است و
۹۰۰ میلیون دلار کالا بدون ثبت سفارش از یکی از گمرک‌ها ترخیص شده است.
به گزارش ایسنا، مهرداد جمال ارونقی با اشاره به اینکه بعد از سالها همچنان هر دستگاهی برای خود سامانه‌ای ایجاد کرده و به صورت جزیره‌ای با سامانه‌های مربوط به خود اداره می‌شود گفت: بارها نسبت به وجود نقایص فرآیند و پروسه تجارت خارجی هشدار داده و خواستار بررسی و بازنگری شدیم اما هنوز مورد بازنگری قرار نگرفته است. اینکه هیچ مقام مسئولی نمی‌تواند با قاطعیت اعلام کند چه میزان کالا در بنادر یا گمرک دپو یا رسوب کرده است، بر همین نقص پروسه تجاری تاکید دارد. 
او با اشاره به اینکه در حال حاضر کالا بدون انتقال ارز و بدون ثبت سفارش نیز از گمرک ترخیص می‌شود، یادآور شد که طبق بند ۱ ماده ۳۸ آیین نامه اجرایی قانون مقررات صادرات و واردات، تحت شرایط تعیین شده کالا بدون انتقال ارز و با دریافت مجوز از دستگاه‌های ذیربط از گمرک ترخیص خواهد شد؛ به طوری که بر اساس مصوبه سال ۱۳۹۷ نیز کالاهای بدون انتقال ارز با تائید وزارت صمت و همچنین تأیید منشأ ارز از سوی بانک مرکزی امکان ترخیص دارد.
معاون فنی سابق گمرک ایران به آمار قابل تاملی در رابطه با جریان ترخیص کالاهای بدون ثبت سفارش اشاره کرد و افزود: تمامی اظهارنامه‌هایی که تحت بند ۱ ماده ۳۸ قرار دارند و از گمرک ترخیص شده بدون ثبت سفارش بوده است. به طور مثال در سال ۱۳۹۹ یکی از گمرک‌های تهران ۹۰۰ میلیون دلار کالا بدون ثبت سفارش ترخیص کرده است.
نقش بانک در عدم شفافیت گمرکی
ارونقی درباره جریان ترخیص درصدی کالا گفت: اینکه ادعا می‌شود به محض ثبت سفارش فورا منشأ تامین ارز این کالاها در سامانه جامع تجارت توسط بانک بررسی و تائید و به گمرک ارائه می‌شود ادعای درستی نیست. این صاحب کالاست که باید کد منشأ ارز را به گمرک ارائه کند.
او افزود: اگر ارتباط سیستمی گمرک و بانک براساس آنچه که ادعا می‌شود وجود داشت، دیگر چه نیازی است که ثبت سفارش کالاهای گروه ۴، ۲۶ و ۲۷ را قبل از تائید منشأ ارز به گمرک ارسال نکرده و صاحب کالا قادر به اظهار کالای خود به گمرک نباشد!
معاون فنی سابق گمرک ایران گفت: طبق گزارش سازمان بازرسی کل کشور بیش از پنج هزار فقره اظهارنامه به ارزش بالغ بر دو میلیارد دلار باز است که هنوز کد منشأ ارز آنها به گمرک ارائه نشده است و صاحب کالا در این شرایط ناچار است ۹۰ درصد از کالای خود را از گمرک ترخیص و ۱۰ درصد باقی مانده متروکه بماند.
ارونقی یادآورشد: این جریان نشان می‌دهد ارتباط سیستمی بین بانک و دستگاه‌های مربوطه از جمله گمرک وجود ندارد و اگر این طور بود صاحب کالا می‌توانست به محض اظهار آن به انجام تشریفات گمرکی و ترخیص کالای خود اقدام کند؛ بنابراین در این شرایط به طور غیرسیستمی جلوی فعالیت صاحب کالا گرفته می‌شود تا تعهدات قبلی را انجام دهد.
او تاکید کرد: فرآیند تجارت خارجی باید ضمن تسهیل و تسریع، پویا و یکپارچه و در یک بستر انجام شود تا از معطلی، سرگردانی، اتلاف منابع، تحویل دموراژ و هزینه‌های دیگر جلوگیری شده و تجار سرگردان نمانند و از سوی دیگر به دلیل این حجم از هزینه و سختی فرآیند تجاری‌، قاچاق گسترش نیابد.