با توجه به رفتار آمریکایی‌ها امکان مذاکره مستقیم وجود ندارد
سرویس سیاسی-
محمد مرندی تحلیلگر ارشد سیاسی و متخصص مطالعات آمریکا که به‌عنوان مشاور به همراه تیم مذاکره‌کننده ایران در وین حضور دارد، در گفت‌وگو با روزنامه العربی‌الجدید گفت که اختلافات باقی مانده در سه زمینه است: لغو تحریم‌ها، راستی‌آزمایی و تضمین.
وی با بیان اینکه اختلافات چشمگیری همچنان وجود دارد، تأکید کرد که آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها باید تصمیمات مهمی بگیرند تا به توافق برسیم.
این مسئول ایرانی با بیان اینکه اگر اروپایی‌ها خواستار توافق هستند، باید تصمیم بگیرند و عمل کنند، تصریح کرد: «روسیه و چین، در همه زمینه‌ها، حامی مواضع ایران هستند و بر این باورند که ایران در مطالباتش، بر حق است.»
مرندی درباره مشکل اصلی مذاکرات گفت: «اختلاف اصلی به خاطر این است که غربی‌ها بدون اینکه چیزی بدهند، خواستار همه‌چیز هستند.»
وی ادامه داد: کشورهای غربی از ایران می‌خواهند که محدودیت‌های هسته‌ای را بپذیرد، ولی در مقابل، قصد دارند تحریم‌ها را حفظ کنند تا عرصه بر مردم ایران تنگ شود.
این تحلیلگر سیاسی با بیان اینکه عقب‌نشینی آمریکا در برخی زمینه‌ها «در حدی نیست که ما را راضی کند»، درباره مذاکره مستقیم تهران و واشنگتن نیز گفت که با توجه به رفتار کنونی آمریکا، بعید است که چنین اتفاقی رخ دهد.
این در حالی است که گفت‌وگوهای وین از شنبه هفته جاری به مدت یک هفته وارد دوره تنفس شد. دور هشتم مذاکرات که از ششم دی‌ماه آغاز شد، به گفته انریکه مورا نماینده اتحادیه اروپا، یکی از طولانی‌ترین ادوار گفت‌وگوها بوده است.
به گزارش فارس، انریکه مورا به‌تازگی با علی باقری کنی مذاکره‌کننده ارشد ایران دیدار و سپس با هیئتی دیپلماتیک که گفته می‌شود از قطر است ملاقات کرد. البته هنوز هیچ منبع رسمی این دیدار را تأیید یا تکذیب نکرده و جمهوری اسلامی هم ایران تأکید دارد که ملاقات هیئت‌ها در وین ارتباطی به روند مذاکرات رفع تحریم‌ها ندارد.
همزمان با ورود مذاکرات به مراحل پیچیده و حساس فنی، گمانه‌زنی‌ها درباره احتمال دستیابی به توافق نهایی تا ماه فوریه شدت گرفته و برخی منابع دیپلماتیک مدعی شدند که هفته‌های پیش‌رو در روند مذاکرات تعیین‌کننده است.
البته طرف‌های اروپایی در ادامه رویکرد غیرسازنده‌ای که از ابتدای مذاکرات در پیش گرفتند تعابیر تندتری را به کار می‌برند؛ ازجمله وزیر امور خارجه انگلیس که مدعی شد مذاکرات در حال رسیدن به بن‌بست خطرناکی است. وی ادعا کرد: ایران باید اکنون انتخاب کند که آیا می‌خواهد به توافق دست یابد یا مسئول فروپاشی برجام (توافق هسته‌ای) باشد و اگر برجام فروپاشد، همه گزینه‌ها روی میز
قرار می‌گیرد.
گزارش‌ها حاکی است که مذاکرات به گردنه تصمیم‌گیری‌های دشوار سیاسی در سه حوزه رفع تحریم‌ها، تضامین و راستی‌آزمایی رسیده است و بدیهی است که طرف‌های غربی باید برای سرعت بخشیدن به روند گفت‌وگوها تصورات نادرست، سوگیری‌ها و تعصبات غلط را که در تضاد با مذاکرات حرفه‌ای است کنار گذاشته و اقدامات اعتمادساز و معتبری را صورت دهند.
حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران هم در گفت‌وگو با آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد بر اراده جدی جمهوری اسلامی ایران برای رسیدن به توافق خوب در کوتاه‌ترین زمان ممکن تصریح کرد.
وی با اشاره به عدم اعتماد به حاکمان کاخ سفید، بر ضرورت انجام اقدامات عملی و ملموس و قابل راستی‌آزمایی طرف غربی و آمریکا برای اثبات دستیابی به توافق پایدار و قابل اتکا تاکید کرد.
خطیب‌زاده: در هر چهار حوزه
مورد بحث در وین، پیشرفت داشته‌ایم
سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه کشورمان دیروز دوشنبه در نشست هفتگی با خبرنگاران در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه آیا فرصت زمانی مشخص شده‌ای برای اتخاذ تصمیم نهایی درباره مذاکرات وین تعیین شده؟ اظهار داشت: ما از این تنفس‌ها چند باری داشتیم، البته مذاکرات در سه هفته گذشته پیشرفت‌های بسیار قابل توجهی داشته در هر چهار حوزه رفع تحریم‌ها، تعهدات هسته‌ای، راستی‌آزمایی و اخذ تضامین، البته در برخی پیشرفت‌ها قابل توجه‌تر و سرعت بهتر بوده و در برخی به خاطر بی‌عملی‌های طرف مقابل و عدم اخذ تصمیم‌های لازم در طرف‌های مقابل و یا عدم ابتکار و خلاقیت لازم در طرف‌های مقابل با کندی‌هایی رو‌به‌رو بوده که توصیه می‌کنیم بعد از بازگشت از پایتخت‌هایشان با تصمیمات لازم برگردند که بتوانیم آنچه امروز در پیش‌نویس‌ها آماده کردیم به سرعت جمع‌بندی کنیم.
اگر آمریکا تصمیم خود را گرفته باشد
می‌توان به توافق رسید
سخنگوی وزارت خارجه گفت: اگر طرف‌های دیگر به ویژه آمریکا وقتی به وین برمی‌گردد تصمیمات خودش را اخذ کرده باشد و به مطالبات به حق ایران را صحه بگذارد و چیزی بیشتر از برجام مطالبه نکند و کمتر از برجام هم ما قبول نخواهیم کرد، مطمئن باشید به سرعت می‌توان به یک توافق پایدار و قابل اتکا و خوب رسید.
وی بیان کرد: درخصوص آنچه بین ایران و گروه ۱+۴ در وین و از یک سوی دیگر با عضو خارج شده از برجام یعنی آمریکا اتفاق می‌افتد مسیر خاص خودش را دارد. همان‌طور که درباره مسائل منطقه‌ای با کشورهای فرامنطقه‌ای گفت‌وگو نمی‌کنیم درخصوص مسائل ۱+۴ در چارچوب حقوقی و بین‌المللی خودش مسائل را جلو می‌بریم. آنچه در وین اتفاق می‌افتد، در یک مسیر حرفه‌ای است و از این گمانه‌زنی‌ها باید عبور کرد.
گفت‌وگوی تلفنی رئیسی و ماکرون
سخنگوی وزارت خارجه درباره گفت‌وگوی تلفنی رئیسی و ماکرون اظهار داشت: مراودات در سطوح مختلف اثرات مستقیمی در مفاهمه و برقرار کردن پل بین تصمیم گیران کشورها دارد. ایران و فرانسه به عنوان دو کشور مهم در چارچوب ۱+۴ هم در سطح مذاکره کنندگان در وین و هم در سطح عالی با هم گفت‌وگو داشتند. گفت‌وگوی تلفنی دو رئیس‌جمهور در چند نوبت دیگر هم انجام شده بود. مواضع ایران به خوبی تبیین شد و برخی نکات مورد تبادل نظر قرار گرفت که امیدواریم در روزهای آتی نتیجه آن را ببینیم.
به ضرب الاجل‌های برساخته و ساختگی
نیاز نیست
این دیپلمات ارشد کشورمان در پاسخ به سؤالی درباره مذاکرات وین و اینکه آیا توافق نزدیک است نیز خاطرنشان کرد: آنچه در اتاق‌های مذاکرات انجام می‌شود در فضای عمومی گفته نمی‌شود. اگر فردای بازگشت هیئت‌ها به وین، طرف‌های مقابل به آنچه به عنوان حقوق طبیعی ایران به آنها گفته شده و به متونی که داده شده و به خواسته‌های بر حق جمهوری اسلامی ایران پاسخ درست بدهند. اگر در چارچوب برجام، خواسته‌های خودشان را نگه دارند و به خواسته‌های ایران پاسخ دهند در فردای آن روز هم می‌توانیم به یک توافق پایدار، خوب و قابل اتکا برسیم و نیاز به ضرب‌الاجل‌های برساخته و ساختگی نیست. طرف‌های مقابل موارد اختلافی را به صورت روشن می‌دانند و تصمیمات سیاسی باید اتخاذ کنند به ویژه در واشنگتن.
خطیب‌زاده گفت: ما منتظر این هستیم که تصمیمات سیاسی در واشنگتن در بازگشت هیئت آمریکای به ۱+۴ اعلام شود. وی گفت: در حوزه رفع تحریم‌ها همچنان موضوعات مهم و قابل توجهی باقی مانده که توافق را تا امروز ممکن نکرده است. در حوزه راستی‌آزمایی و اخذ تضمین‌ها، تضمین‌هایی که مطمئن باشیم مجدداً آمریکا حقوق بین‌الملل را به مسخره نخواهد گرفت و مجدداً کمپانی‌های بین‌المللی را هدف تحریم‌های فراسرزمینی خودش قرار نمی‌دهد و مجدداً اتباع ما را به بهانه‌های واهی دور زدن همین تحریم‌ها به گروگان نمی‌گیرد، حتماً باید پیشرفت‌ها به صورت کاملاً قابل قبول از سوی ایران انجام شود که بتوانیم پرونده را در حوزه اخذ تضامین ببندیم.
آمریکا و برخی کشورهای اروپایی
سابقه خوبی ندارند
خطیب‌زاده ادامه داد: در حوزه راستی‌آزمایی، سابقه‌ای که از اجرای برجام از سوی آمریکا و برخی کشورهای اروپایی داریم سابقه خوبی نیست. مشکلات بیان شده و در حوزه راستی‌آزمایی به‌صورت مشخص همه ایده‌ها مکتوب شده است و ما الان از فاز ایده‌ها رد شدیم. هیئت ایران خلاقانه و مبتکرانه به ویژه طی سه هفته گذشته همه موارد را مکتوب کرده و امروز منتظر پاسخ طرف‌های مقابل هستیم و امیدواریم که در کمترین زمان ممکن در حوزه رفع تحریم‌ها که مأموریت امروز بخشی از همکاران در وزارت خارجه است، به نتیجه خوب برسیم.
وی تصریح کرد: دولت سیزدهم در موازی با آنچه بخشی از وزارت خارجه در حوزه رفع تحریم‌ها انجام می‌دهد در حوزه خنثی‌‌سازی تحریم‌ها و ایجاد سازوکارهای منطقی تجارت در حوزه بین‌الملل، پیشرفت‌های بسیار قابل توجهی داشته است و ما همه چیز را به آنچه در وین اتفاق می‌افتد گره نزدیم که روزی حتماً که بشود جزییات را گفت، این روزها و دستاوردهای آن برای ملت ایران بیان خواهد شد.
مذاکره‌کنندگان انگلیسی
مقامات خود را از گیجی خارج کنند
خبرنگار فارس به اظهارات معاون وزارت خارجه انگلیس در امور خاورمیانه مبنی بر اینکه ما به ایران پیشنهاد داده‌ایم که در صورت پایبندی به توافق، تحریم‌ها لغو می‌شود و همچنین خواستار توقف فوری غنی‌‌سازی از سوی ایران شده اشاره کرد و موضع خطیب‌زاده را جویا شد که وی در این باره و همچنین اظهارات اخیر وزیر خارجه انگلیس اظهار داشت: فکر می‌کنم مذاکره‌کنندگان انگلیس باید مقامات خودشان را از گیجی نسبت به آنچه در وین اتفاق می‌افتد، خارج کنند.
این دیپلمات ارشد کشورمان تصریح کرد: آنچه به عنوان حقوق قطعی جمهوری اسلامی ایران در حوزه فناوری‌های صلح‌آمیز هسته‌ای است، لایتغیر باقی خواهد ماند و فراتر از آن هم آنچه در برجام تضمین شده کف خواست ایران بوده است. ما برجام را چارچوب تعهدات طرف مقابل و در حوزه هسته‌ای هم تعهدات ایران می‌دانیم. اجازه دهند در وین و در همین چارچوب بحث‌ها جلو برود و اگر اظهاراتشان مصارف داخلی دارد، من در آن حوزه ورود نمی‌کنم.
وی گفت: انگلیس این روزها اظهارات بسیار شاذی دارد که باید پرس و جو شود در چه حوزه‌ای این گیجی به مقامات انگلیسی منتقل شده است.
مذاکرات بین ایران و آمریکا
به صورت مکتوب بوده است
خطیب‌زاده در پاسخ به سؤالی درباره مذاکره مستقیم ایران و آمریکا نیز اظهار داشت: موضع ایران کاملاً روشن است؛ آنچه در وین در حال اتفاق است، کاملاً روشن است. ایران و ۱+۴ در حال تلاش برای این هستند که مطمئن شوند بازگشت آمریکا به برجام، بازگشت قابل اتکا و پایداری است. سوابق هم این را ایجاب می‌کند.
وی ادامه داد: برای این منظور بین آمریکا و ایران به ویژه در حوزه رفع تحریم‌ها، اخذ تضامین و راستی‌آزمایی باید تبادل‌نظرهایی صورت می‌گرفته که مسیر مکتوب انتخاب شده و این مسیر براساس شناخت از رفتار طرف مقابل انتخاب شده برای اینکه همه اینها به صورت قابل اتکا و آرشیوی باقی بماند. آنچه به‌عنوان مکتوبات غیررسمی بین ایران و آمریکا از طریق هماهنگ‌کننده برجام از اتحادیه اروپا انجام می‌شود، مسیری است که تا به امروز انجام شده و کار جلو رفته و تا مادامی لازم باشد گفت‌وگوها از همین طریق انجام می‌شود. ما فعلاً در همان نقطه
قرار داریم.
کارشناس مسائل بین‌الملل مطرح کرد:
آمریکا نه می‌تواند توافق فرمالیته را تحمیل کند نه توافق موقت
سید مصطفی خوش‌چشم کارشناس مسائل بین‌الملل در مورد توقف موقت مذاکرات وین، گفت: آمریکا قبل از شروع مذاکرات یک جنگ تبلیغاتی- رسانه‌ای را شروع کرد تا با فشار آوردن بر جمهوری اسلامی ایران برای رسیدن هرچه سریع‌تر به یک توافق، یعنی آنچه که به اسم ضرب‌الاجل از آن یاد می‌کنند، تلاش کرد.
کارشناس مسائل بین‌الملل افزود: آمریکا تلاش کرد با انواع حربه‌ها چون تغییر مکرر رؤسای هیات‌های غربی مثلاً هیات‌های انگلستان و آلمان، ترک محل مذاکرات با بهانه‌های مختلف برای یک تا دو روز، درخواست تجدیدنظر در محتوای مورد پذیرش و درخواست بازبینی مطالب، زمان را هدر دهند.
خوش‌چشم اضافه کرد: آمریکا همین‌طور با حربه‌های دیگر سعی کرد زمان را تا حد زیادی هدر دهد تا به آنچه که خودش به اسم ضرب‌الاجل معرفی می‌کند، یعنی ضرب‌الاجلی ساختگی نزدیک شود و به این شکل ایران را برای دو هدف در منگنه و فشار قرار دهد.
وی ادامه داد: آنها می‌خواستند ایران تلاش‌هایش برای دستیابی به یک توافق پایدار و قابل اتکا که شامل برداشته شدن تحریم‌های برجامی و پسابرجامی و مکانیسم با ثبات و کامل درباره راستی‌آزمایی و تضمین‌ها را متوقف کند و به یک توافق کلی و ظاهری دست پیدا کند تا هر زمان که آمریکا بخواهد چون دوران برجام امتیازات داده شده را پس بگیرد و یا از اجرای مؤثر آن سر باز زند.
خوش‌چشم یادآور شد: این حربه‌ای است که ایران نسبت به آن آگاهی کامل دارد و هیچ‌گاه در طول مذاکرات به طرف مقابل اجازه نداده است که خواسته‌های خود را تحمیل کند و مصرانه به دنبال این اهداف است فارغ از اینکه این توافق در ضرب‌الاجل مورد نظر طرف غربی اتفاق بیفتد یا نیفتد. اگرچه ایران تمایل دارد که هر چه سریع‌تر به توافق برسد اما به هیچ عنوان شتاب و عجله بی‌مورد ندارد و نمی‌خواهد اشتباهات گذشته را تکرار کند.
این کارشناس مسائل بین‌الملل اضافه کرد: هدف دیگر آمریکا این بود که اگر موفق نشد توافق فرمالیته را به طرف ایرانی تحمیل کند، حداقل با فشار یک توافق موقت را از ایران بگیرد تا هم بتواند در فضای داخلی خود، ادعای امتیازگیری و توافق با ایران را عنوان برگ برنده بایدن در انتخابات بعدی استفاده کند.
وی تصریح کرد: در عین حال دولت بایدن تلاش دارد موثرترین حربه و اهرم جمهوری اسلامی یعنی غنی‌‌سازی اورانیوم را با قیمت بسیار نازل و بدون دادن ما به ازای مناسب، از دست ایران خارج کند. بنابراین هدف از این فشار به‌دست آوردن یک توافق فرمالیته و یا موقتی به نفع دولت آمریکا است.
خوش‌چشم اضافه کرد: تیم مذاکره‌کننده کشورمان با آگاهی کامل و ارزیابی‌های درست، مقابل این حربه و نمایش طرف آمریکایی مقاومت کرد و توانسته است که تا به حال بخشی از خواسته خود را جلو ببرد. وی که با ایرنا گفت‌وگو می‌کرد، ادامه داد: اما تازه به اوج مذاکرات رسیدیم و اینجا جایی است که آمریکا باید نشان دهد که آیا درپی توافق است و یا درپی هدر دادن زمان.
خوش‌چشم افزود: حالا زمانی است که با توجه به پایان یافتن زمان مذاکرات فنی، آمریکایی‌ها باید نشان دهند که آیا از مذاکرات نمایشی دست برداشته‌اند یا خیر. برای این منظور و سنجش تصمیم طرف آمریکایی، باید تا روزهای آینده صبر کنیم و ببینیم که آیا طرف آمریکایی در راستای خواسته‌های ایران مبنی بر برداشته شدن همه تحریم‌های برجامی و پسابرجامی، راستی‌آزمایی و تضامین، با دست پر به وین خواهد آمد و یا به شکل فوتبالی‌ها به صورت اتوبوسی دفاع کند و زیر توپ بکشد؟