سرویس اقتصادی-

 

یکی از مشکلات قدیمی در ساختار اقتصاد کشور که سال‌هاست‌گریبان معیشت عمومی را گرفته، دست به دست شدن‌های مکرر کالا از تولید تا مصرف بوده است که در ادبیات اقتصادی جامعه به آن دلالی می‌گویند.

بارها در گزارش‌های رسانه‌ها دیده و شنیده‌ایم که مزرعه‌دار و کشاورز و دامدار می‌نالند که به دلیل مشکلات مالی، ناچار هستند حاصل دسترنج چندین ماهه خود را به نازلترین قیمت در اختیار دلالان قرار دهند و از سوی دیگر، مردم گلایه دارند که کالاهای مصرفی با قیمت‌های بالا و فزاینده به دست آنها می‌رسد.

به طور قطع دلایل متعددی برای بروز این شکاف وجود دارد که مهم‌ترین آنها ساختار تورم‌زای اقتصاد و مشکلات ناشی از کسری بودجه دولت، افزایش نقدینگی و در نتیجه تورم عمومی است، با این حال بخشی از این معضل، به ساختار معیوب توزیع و سلطه واسطه‌گران در برخی از حوزه‌ها بر می‌گردد.

افزایش قیمت مصرف‌کننده

واسطه‌گری از گذشته تا حال معضل بزرگ تولیدکنندگان به ویژه در بخش کشاورزی بوده به طوری که حاشیه سودی برای کشاورزان باقی نمی‌گذاشتند و نتیجه این وضعیت ضعیف شدن تولید و گران شدن محصولات بود.همین دیروز رئیس ‌اتحادیه بارفروشان از کشف انبارهای احتکار دومیلیون تن سیب زمینی دلالان توسط تعزیرات و وزارت صمت خبر داد و گفت: با کشف انبار‌های دپوی سیب‌زمینی، توانستیم زمینه عرضه آن را افزایش دهیم که اگر این انبار‌ها کشف نمی‌شد در تأمین سیب‌زمینی با مشکل مواجه می‌شدیم. بیش از دو میلیون تن سیب‌زمینی در انبار‌ها توسط دلال‌ها دپو شده بود و قصد آنها این بود که با عرضه کم، قیمت‌ها را افزایش دهند.

در همین زمینه بررسی قیمت کالاهای اساسی مانند برنج، شکر، گوشت قرمز و گوشت مرغ حاکی از آن است که قیمت اغلب این کالاها در بازه زمانی مهر ۱۳۹۹ تا مهر ۱۴۰۰ افزایش یافته است.

به عنوان نمونه خبرگزاری فارس گزارش می‌دهد: قیمت برنج طارم اعلا و برنج‌ هاشمی درجه یک در این مدت 61 درصد افزایش قیمت داشته است. بیشترین افزایش قیمت در بین کالاهای اساسی در بازه زمانی یاد شده با ۷۵.۸ درصد مربوط به شکر است. گوشت گوساله و گوشت گوسفندی نیز هر کدام به ترتیب ۶۰.۴ و ۳۳.۵ درصد در بازه زمانی مذکور افزایش قیمت داشته‌اند. همچنین گوشت مرغ تازه ۴۲.۳ درصد افزایش قیمت را ثبت کرده است.

اقدام دولت برای دور زدن دلالان

یکی از روش‌هایی که با توسعه اینترنت و استارت آپ‌ها در جهان شکل گرفته و در کشورها از آن به عنوان راهکار مقابله با واسطه‌گری و دلالی استفاده می‌شود، سیستم توزیع هوشمند است. با آغاز به کار دولت سیزدهم، این روش توزیع در وزارت جهاد کشاورزی کلید خورد و آن طور که مسئولان می‌گویند قرار است این روش در اکثر محصولات اجرا شود.

روز گذشته مدیرعامل سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران خبر داد که از روز سه‌شنبه ۱۰ آذرماه عرضه سه قلم کالای تنظیم بازاری مهم دیگر شامل برنج، روغن و شکر به شکل سامانه‌ای آغاز شده و تا هفته آینده لبنیات هم به این اقلام اضافه خواهد شد.

به گزارش خبرگزاری فارس، اسماعیل قادری‌فر یادآور شد: طرح توزیع هوشمند کالاهای اساسی از ۱۸ آبان در تهران و از ۲۵ آبانماه در کرج و اصفهان شروع شده و از روز سه‌شنبه شهرهای شیراز، مشهد و یزد به این طرح اضافه شد. وی با بیان اینکه از ۱۸ آبان مرغ منجمد و تخم مرغ تنظیم بازاری را در تهران با تناژ ۳۰۰ تن در روز به صورت دیجیتال عرضه کرده‌ایم، خاطرنشان کرد: در گام دوم شهرهای کرج و اصفهان به این نحوه توزیع افزوده شدند.

گفتنی است بررسی میدانی خبرنگار ما نشان می‌دهد طرح تنظیم بازار تخم مرغ تا کنون اثرگذار بوده و به گفته مخاطبان، تخم مرغ شانه‌ای حدود 40 هزار تومان در تهران در دسترس می‌باشد.

آرامش جو روانی

بدون شک یکی از نخستین آثار چنین طرح‌هایی که واسطه‌ها را کنار می‌زند، بازگشت امنیت روانی به جامعه در حوزه دسترسی به مواد غذایی است. مدیرعامل تعاون روستایی در این باره تصریح می‌کند: این اقدام باعث شده جو روانی حاکم بر بازار از حالت متلاطم خارج شود و آرامش به بازار مصرف مردم بازگردد.

قادری‌فر با بیان اینکه از روز گذشته سه رقم برنج وارداتی پر مصرف و با کیفیت را عرضه می‌کنیم، عنوان کرد: با توجه به اینکه فصل برداشت برنج ایرانی به اتمام رسیده است ما دسترسی به منابع ارزان قیمت در مزرعه نداریم و این بخش در زمان برداشت محصول به سامانه‌ها اضافه خواهد شد.

به گفته این مسئول، هدف از توزیع هوشمند محصولات تنظیم بازاری، نظارت و کنترل بازار به صورت هوشمند و آنلاین است که البته این اقدام باید به تمام اصناف و فروشگاه‌های سطح کشور افزایش پیدا کند.

نقش دانش بنیان‌ها

نقش شرکت‌های دانش‌بنیان هم در موفقیت چنین طرح‌هایی نباید فراموش شود؛ موضوعی که می‌تواند مصداق عینی همکاری نظام علمی کشور برای بهبود معیشت جامعه باشد. مدیرعامل سازمان مرکزی تعاون روستایی درباره نقش این شرکت‌ها در پیشبرد این طرح ملی گفت: ما از تمام شرکت‌های دانش بنیان می‌خواهیم تا به این طرح بزرگ ملی بپیوندند و در ایام پایانی سال، شب عید و ماه رمضان توزیع از طریق سامانه‌های هوشمند انجام شود.

قادری‌فر درباره شیوه همکاری استارت آپ‌ها با طرح توزیع هوشمند کالاهای اساسی توضیح داد: طی فراخوانی که در نیمه آبان ماه به صورت رسمی در پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت جهاد کشاورزی و سایت سازمان تعاون روستایی ایران منتشر کردیم، از تمام استارت آپ‌ها، کسب و کارهای نوپا و شرکت‌های دانش بنیان فعال در توزیع هوشمند در زنجیره مواد غذایی دعوت کردیم که به ما بپیوندند که تاکنون بیش از ۳۳ استارت آپ و شرکت دانش بنیان اعلام آمادگی کرده‌اند اما این استارت آپ‌ها حتما باید از توان پشتیبانی مناسب برای بازاررسانی محصولات برخوردار باشند تا کالاهای تنظیم بازاری را صرفا با قیمت مصوب ستاد تنظیم بازار که به صورت روزانه در پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت جهاد کشاورزی منتشر می‌شود به دست مصرف‌کننده برسانند و مدت زمان ارسال کالاها هم بیش از ۲۴ ساعت نباید به طول بینجامد.

وی افزود: در حال حاضر علاوه‌بر شرکت بازرگام که با توان پشتیبانی بالا در این عرصه فعالیت می‌کند، به تازگی دو شرکت دیگر هم به این کمپین پیوسته‌اند و دیروز هم یک استارت آپ در مشهد اعلام آمادگی کرده است.

این مسئول ادامه داد: اقلام با قیمت خرید در اختیار این شرکت‌ها قرار می‌گیرد و با یک حاشیه سود کم و رعایت سقف قیمت مصوب شورای قیمت‌گذاری این محصولات به دست مصرف کنندگان می‌رسد.