افزایش ظرفیت رشته‌های پزشکی؛ مفید یا مضر؟
جزئیات ارائه خدمات آموزشی و رفاهی برای ۳ هزار دانشجویی که سالانه در دانشگاه‌های علوم پزشکی پذیرش خواهند شد، در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
افزایش ظرفیت رشته‌های پزشکی با وجود نظرهای موافق و مخالفانی که داشت در ستاد راهبری نقشه جامع علمی کشور به تصویب رسید. بر این اساس ۳ هزار ظرفیت به ظرفیت موجود کشور افزوده خواهد شد؛ به‌طوری‌که تا ۵ سال، روند این افزایش ادامه دارد و پس از آن، ارزیابی جامعی از سوی شورای ستاد راهبری نقشه جامع علمی کشور در راستای بررسی وضعیت ظرفیت‌ها صورت خواهد گرفت.
انتشار خبر افزایش ظرفیت‌ها در شبکه‌های مجازی واکنش‌های بسیاری را به همراه داشت، حتی برخی از مسئولان مخالفت خود را با افزایش ظرفیت‌های پزشکی مطرح کردند. معاون آموزشی وزارت بهداشت کمبود پزشک متخصص در کشور را بر اساس معیارهای داخلی و بین‌المللی را قبول دارد با این حال بر این باور است این افزایش ظرفیت با توجه به امکانات موجود و اهمیت کیفیت آموزش در حوزه سلامت مردم، باید شیب ملایم و منطقی را طی کند.
وی بر این باور است افزایش دسترسی مردم به پزشک، تنها از طریق افزایش ظرفیت پزشکی محقق نمی‌شود؛ تا زمانی که نظام سطح بندی و ارجاع با اولویت خدمات ارتقای سلامت و پیشگیری و فرآیند بومی‌گزینی پزشکان و نظام پرداخت عادلانه اصلاح نشود، حتی اگر ظرفیت‌ها را چندبرابر کنیم، بازهم با مشکل دسترسی به پزشک در مناطق محروم مواجه خواهیم شد. ظرفیت جذب دانشجوی پزشکی را باید عالمانه و هوشمندانه و با توجه زیرساخت‌ها و امکانات افزایش پیدا کند، از طرفی باید آینده شغلی آنها را نیز به طور همزمان تضمین کنیم.
بر اساس اعلام دبیر شورای عالی برنامه‌ریزی علوم پزشکی وزارت بهداشت، در سال ۹۳ تعداد پزشکان عمومی کشور ۵ هزار نفر بوده است که در سال جاری به ۸ هزار و ۳۰۰ نفر رسیده است. از طرفی افزایش تعداد دانشکده‌های پزشکی از ۱۶ دانشکده به ۶۴ دانشکده نیز بیانگر افزایش در این حوزه تلقی می‌شود. دبیر شورای عالی برنامه‌ریزی علوم پزشکی وزارت بهداشت یکی دیگر از افرادی است که افزایش تعداد پزشکان را منوط بر ارتقای کمیت و کیفیت هم زمان می‌داند. وی بر این باور است اگرچه اصل کمبود پزشک در کشور ما مطرح و مورد پذیرش وزارت بهداشت است اما موضوع مهم دیگری که باید به آن نیز دقت کرد توزیع و دسترسی عادلانه پزشک در سطح کشور است.
در حال حاضر بخش آموزشی بسیاری از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی با مشکلات بسیاری مواجه هستند. از طرفی ازدحام دانشجویان در خوابگاه‌ها بسیار است و برخی از بیمارستان‌های آموزشی با کمبود فضا و امکانات مواجه هستند. به طوری که می‌توان ادعا کرد توانایی پاسخگویی به نیازهای رفاهی، آموزشی و شرایط زیست دانشجویی برای این دانشجویان از سوی دانشگاه‌ها وجود ندارد. حال تصور کنید قرار است سالانه ۳ هزار نفر بر تعداد این دانشجویان اضافه شود.
دبیرکل شورای صنفی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در این‌باره گفت: آیا در نظام آموزشی و سیستم خوابگاهی تاکنون بازنگری داشته‌ایم؟ چقدر میزان توسعه ساختار نظام بهداشت و درمان کشور در طول سالیان اخیر رشد داشته است که قرار است در تعداد پزشکان افزوده شود؟ این رشد و افزایش ظرفیت باید با توسعه زیرساخت همراه باشد.
وی ادامه داد: در چند سال اخیر چقدر توانسته‌ایم شرایط پژوهشی برای دانشجویان تامین کنیم؟ تا چه اندازه‌ای امکانات آموزشی این دانشجویان تامین شده است؟ خوابگاه‌های دانشگاهی، اماکن آموزشی و ساختار بهداشت و درمان کشور تا چه اندازه توسعه داشته که امروز بحث افزایش ظرفیت پزشکی مطرح شده است؟ این دانشجویان دقیقا قرار است در کجا جا داده شوند؟ مسئولان دانشگاهی نمی‌توانند در زمان بحران ویروس کرونا خوابگاه‌ها را در زمینه رعایت پروتکل‌های بهداشتی مدیریت کنند. محیط‌های خوابگاهی بسیار کوچک است و فضای چندانی در این اتاق‌ها وجود ندارد.
دانشجوی دانشگاه علوم پزشکی در ۱۸ سالگی وارد دانشگاه شده و در بهترین حالت ۲۷ سالگی از دانشگاه فارغ‌التحصیل می‌شود، مسیر رشد و ازدواج این دانشجو در این مقطع شکل می‌گیرد. آیا نظام آموزشی توانسته است پاسخگوی نیاز دانشجویان فعلی خود باشد که حال نسبت به افزایش ظرفیت‌های پزشکی اقدام کرده است؟
نامبرده افزایش ظرفیت تنها به شرط فراهم کردن زیرساخت‌ها، توسعه به‌روزرسانی امکانات آموزشی و رفاهی را ممکن دانست و گفت: به دلیل شیوع ویروس کرونا آموزش‌ها به فضای مجازی انتقال پیدا کرد. نکته جالب توجه آن بود که دانشگاه‌های تیپ یک علوم پزشکی کشور از ارائه آموزش مناسب عاجز بوده و به مراکز تولید عدد و ارقام در زمینه درصد رشد تبدیل شده بودند. در حال حاضر دانشگاه‌های کشور از بازگشایی عاجز مانده‌اند و با توجه به حجم دانشجویان امکان بازگشایی ندارند. دانشجویانی که در راستای افزایش ظرفیت به دانشگاه‌ها می‌آید در کجا مستقر خواهند شد؟ اگر شرایط و زیرساخت‌های لازم در دانشگاه‌ها وجود دارد پس چرا وضعیت زندگی دانشجویی کنونی بسیار دشوار است؟ اگر شرایط و امکانات آموزشی رفاهی وجود ندارد چه اصراری بر افزایش ظرفیت‌ها وجود دارد؟
به نقل از ایسکا؛ حال که افزایش ظرفیت رشته‌های پزشکی در ستاد راهبری نقشه جامع علمی کشور به تصویب رسیده، باید تمهیداتی در راستای افزایش زیرساخت‌ها و امکانات رفاهی دانشگاه‌ها متناسب با افزایش ظرفیت‌ها در نظر گرفته شود تا مشکلات مضاعفی بر معضلات پیشین این حوزه اضافه نگردد.