صفات جِبلّی از نظر قرآن
خدا در قرآن از «الْجِبِلَّهًَْ الْأَوَّلِینَ» سخن گفته و فرموده است: وَاتَّقُوا الَّذِی خَلَقَکُمْ وَالْجِبِلَّهًَْ الْأَوَّلِینَ؛ از کسی تقوا پیشه گیرید که شما وَالْجِبِلَّهًَْ الْأَوَّلِینَ را آفرید.(شعراء، آیه 184)
مراد از این «الْجِبِلَّهًَْ الْأَوَّلِینَ» چه کسانی هستند؟ به نظر میرسد که در اینجا «ذوی» محذوف است؛ یعنی جمله این گونه است: ذَوی الْجِبِلَّهًَْ الْأَوَّلِینَ؛ یعنی صاحبان جبله از اولینها. پس مراد این است که از خدایی پروا پیشه کنیم که هم ما را آفریده و هم پیشینیان ما را که دارای جبله بودند.
واژه جبله از ریشه جبل به معنای کوه است؛ یعنی پیشینیانی که دارای جبلت بودند و صفاتی همچون جبل را داشتند که عبارتند از : 1. محکم و استوار؛ 2. بلند و مرتفع؛ 3. نگهبان و نگهدار؛ چنین افرادی همچون جبله هستند که: 1. استوار بوده و متاثر از نوسانات و لرزهها نیست؛ 2. دارای معادن است و خالی نیست؛ 3. در برابر مشکلات سینه ستبر است؛ 4. منبع خیر است و چشمهها و نهرها از آن جاری و ساری میشود؛ 5. دامنهای دارد که دیگران در آن پناه میجویند؛ 6. پایدار است و زودگذر نیست؛ 7. عزیز و دست نیافتنی است و سلطهناپذیر ؛ 8. عظیم است و خوف و خشیتبرانگیز؛
از همین رو عالمان الهی را به جبله بودن میستایند و در وصف آنان با این عبارت میگویند که آنان افرادی ثابت و استوار بیتزلزل در فکر و عقیده و رفتار، سید قوم و ملت خویش، عالم عامل، زنده و حیاتبخش، زیرک، عظیم و رفیع، خود به تنهایی امت واحده، وسیع و دارای ساحت و مانند آنها هستند؛ چنانکه در زبان عربی جبلّ را برای بیان این صفات به کار میگیرند تا بگویند که حقیقت انسان در فطرت پاک الهی چنین است و خدا انسان را چنین آفریده و سابقون شما این گونه بودند و شما نیز اینگونه صفات جبلی الهی را در خود داشته باشید و بر فطرت الهی خویش باقی بمانید.