«افزایش کیفیت» مهم‌ترین عامل رونق و جهش تولید
محدودیت‌ها و فشارهای اقتصادی باعث شده تا شاخص کیفیت در انتخاب و حتی ارزیابی محصولات مختلف از سوی مردم، جایگاه سابق خود را نداشته باشد و این زنگ خطری جدی برای صنایع مختلف ماست که می‌تواند فعالان صنعتی را از رقابت در بازارهای بین‌المللی بازدارد. پشتیبانی‌ها و مانع زدایی‌ها توسط دولت و همچنین ایجاد یک مطالبه عمومی توسط مردم می‌تواند نجات بخش تولید کشور در این شرایط سخت باشد.
کیفیت به لحاظ مفهومی، امری ارزشی، فراگیر و گسترده است که توسط مشتری تعریف می‌شود. بنابراین کیفیت کالا، حاصل کیفیت فرآیند تولید و توزیع و فروش است که در یک سیستم منسجم و جامع انجام می‌شود و بر تمام اجزای آن اثر می‌گذارد.
اثرگذاری کالای باکیفیت در بازار
امروزه واژه‌هایی چون نیروی انسانی کیفی، نظام کیفی، سازمان کیفی، کار کیفی، مواد اولیه کیفی و ده‌ها مورد دیگر، کاربرد وسیعی یافته‌اند. بررسی
هر یک از آنان نشان می‌دهد که این مفاهیم برای تولید و یا در اختیار قرار گرفتن کالا و یا خدمات با کیفیت به وجود آمده‌اند.
کیفیت کالا در جلب رضایت و اعتماد مشتری بسیار موثر است و یکی از عوامل مهم و تعیین‌کننده برای انتخاب کالاست. جلب اعتماد مشتری از راه عرضه کالای با کیفیت، موجب افزایش فروش خواهد شد.
کالاهای با کیفیت در سازمان‌های با کیفیت تولید می‌شوند و سازمان‌های کیفی در میان رقبا و مشتریان از شهرت و اعتبار خاصی برخوردارند.کالای با کیفیت موجب افزایش رقابت در بازار می‌شود. افزایش تقاضا برای کالای با کیفیت موجب رونق اقتصادی در بازار می‌گردد.
کیفیت در نظام تولید
همان گونه که گفته شد، کیفیت امری فراگیر و فرایندگراست. بنابراین تولید کالای با کیفیت در مجموعه‌ای میسر است که مهم‌ترین هدف خود را به بالا بردن کیفیت اختصاص داده باشد و مدیریت آن کاملا به کیفیت اعتقاد قلبی داشته باشد.
برخی کارشناسان اقتصادی می‌گویند: «در نظام تولید، خواسته‌های مشتریان در ساختار سازمانی، واحدهای عملیاتی، نیروی انسانی و تجزیه و تحلیل اطلاعات باید مورد احترام قرار گرفته و تلاش در جهت برآورده کردن نیازهای مشتری به صورت فعالیتی کاملا هدف دار و جدی دنبال گردد.
خط مشی کیفیت از طرف مدیران ارشد، تبیین می‌شود و روش‌ها، دستورالعمل‌ها و آیین نامه‌های مربوط که اطلاعات کلیه فرایندهای مرتبط با کیفیت در آن وجود دارند از وظایف انسان است. این فرهنگ که فرایندها و عملیات، خود مشتری یکدیگرند، باید در کلیه سطوح توسعه یابد. از طرف دیگر لازم است آموزش مستمر در جهت ارتقای سطح فرهنگی، علمی و تجربی افراد صورت پذیرد، موانع موجود در بخش گرایی حذف گردد و برای کنترل کیفیت، مدیریت‌های ذی‌ربط تشکیل شود و به نظرات آنها توجه گردد.»
کنترل کیفیت در نظام تولید
کنترل کیفیت یک نوع رهبری و هماهنگی بین انسان (نیروی کار)، عملیات، تجهیزات، اطلاعات و مواد است که به کیفیت محصول ختم می‌شود و در تمام مراحل نظام تولید می‌تواند در نظر گرفته شود. کنترل کیفیت در نظام تولید شامل مراحل زیر است:
بازاریابی: ارزیابی کیفیتی که مشتری آماده است بابت آن پول پرداخت کند.
مهندسی: تبدیل ارزیابی‌های بازاریابی با مشخصات فنی و تنظیم استانداردها، برابر با خواست مشتری.
بازرگانی خرید: کنترل تامین مواد اولیه، قطعات، ابزار آلات و ...
برنامه‌ریزی: کنترل فرآیند تولید، ابزارهای مربوط به آن برنامه زمان بندی تولید و ... متناسب با نیاز مشتری.
تولید و ساخت: کنترل عملیات اجرایی ساخت و تولید براساس مشخصات فنی و مهندسی.
بازرسی و تست: کنترل کالا با مشخصات مورد نظر مشتری.
بسته بندی و حمل: کنترل بسته بندی و حمل براساس درخواست مشتری.
نصب و خدمات بعد از فروش: به منظور کنترل فرآیند رضایت مشتری.
جایگاه مهم بازاریابی در نظام تولید
در میان تمام مراحل کنترل کیفیت در نظام تولید، بازاریابی نقش بسزایی در معرفی محصول نهایی به مشتریان دارد. به طوری که اگر برای معرفی یک محصول با کیفیت بالا به بازار تلاش مناسبی صورت نگیرد آن محصول جایگاه خود را در میان مردم پیدا نخواهد کرد و تولیدکننده ایرانی در افزایش تولید و فروش محصولاتش موفق نخواهد شد.
از طرفی بعضاً دیده می‌شود برخی تولیدکنندگان داخلی به جای ارتقای محصولات خود و بازاریابی مناسب برای افزایش فروش، از حمایت‌هایی که توسط دولت نسبت به کالای ایرانی می‌شود سوءاستفاده می‌کنند.
احمد علیرضابیگی نماینده مردم تبریز در مجلس، در این باره اخیراً از تدوین نامه‌ای خطاب به وزیر صمت و رئیس‌سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان در مورد تخلفات برخی شرکت‌های تولیدکننده لوازم خانگی داخلی خبر داده و اظهار می‌دارد: «بعد از حمایت دولت از تولیدکنندگان لوازم خانگی داخلی با ممنوع کردن واردات لوازم خانگی از کره جنوبی، قیمت این کالاها حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش یافته و این افزایش قیمت، موجب ناتوانی مردم در تأمین نیازشان شده است.»
او ادامه می‌دهد: «سؤال مهم این است که افزایش قیمت لوازم خانگی، ناشی از سودجویی برخی تولیدکنندگان داخلی در پی حذف رقبای خارجی است، یا کمبود عرضه کالای داخلی و افزایش تقاضا موجب افزایش قیمت‌ها شده است؟ یا اینکه، علی‌رغم اظهارات تولیدکنندگان، بخش قابل ملاحظه‌ای از اجزاء تولیدات، منشاء وارداتی داشته و تابعی از نرخ ارز است؟»
عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور تاکید می‌کند: «وزارت صمت باید به این سؤالات به طور جدی پاسخ دهد و مشکلاتی را که موجب افزایش قیمت لوازم خانگی شده است، به سرعت رفع کند.»
فروش محصول داخلی
با استفاده از نشان خارجی!
علیرضابیگی با اشاره به تخلف یکی از شرکت‌های تولیدکننده لوازم خانگی توضیح می‌دهد: «اخیراً ملاحظه شده یکی از تولیدکنندگان لوازم خانگی مبادرت به عرضه این کالاهای تولیدی داخلی با نشان تجاری «دِوو» در بازار کرده که سؤالات مهمی هم درباره این نحوه عرضه کالاها مطرح است. شرکت «دِوو الکترونیک» بعد از سال ۱۹۹۸ کاملاً تعطیل شده، لذا استفاده از نشان تجاری این شرکت که در حال حاضر در زمینه تولید لوازم خانگی فعالیتی ندارد، ناشی از چیست و مثلاً چه خدماتی از طرف صاحب نشان تجاری در تولیدات این تولیدکننده داخلی ارائه می‌شود؟!»
نماینده مردم تبریز در مجلس می‌افزاید: «چنانچه تولیدات این شرکت از کیفیتی قابل رقابت در بازار برخوردار است، چرا از نشان تجاری شرکتی خارجی که عملاً در عرصه اقتصادی فعالیتی ندارد استفاده می‌کند؟ آیا این موضوع با شعار خودباوری در تولیدات داخلی این شرکت همخوانی دارد؟! آیا استفاده از نشان تجاری این شرکت کره‌ای به معنای عرضه کالاهای وارداتی کره‌ای در بازار داخلی به شیوه‌ای دیگر است یا کالاهای وارداتی چینی و سایر کشورها با این برند عرضه می‌شوند؟ چگونه واردات لوازم خانگی از کره مذموم تلقی می‌شود ولی عرضه کالاها با نشان تجاری یک شرکت کره‌ای غیرفعال تجویز می‌شود؟!
این نماینده مجلس تصریح می‌کند: «واردات کالاهای خارجی با استفاده از ارز آزاد صورت می‌گیرد، حقوق گمرکی، سود بازرگانی و سایر عوارض نیز با همین نرخ ارز محاسبه می‌شود و همراه با سود واردکننده به عنوان قیمت نهایی محاسبه و عرضه می‌شود. چگونه قیمت کالاهای وارداتی با برند «دِوو» با قیمت تولیدات داخلی در یک سطح قرار دارند؟!»
عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور، با بیان اینکه در حال نگارش نامه به وزارت صمت و سازمان حمایت از مصرف کنندگان برای استیفای حقوق مردم هستیم، می‌گوید: «با وجود تلاش برای حمایت از لوازم خانگی داخلی، متاسفانه برخی تولیدکنندگان به جای اینکه قدرشناس این فرصت باشند، مبادرت به افزایش ۳۰ درصدی قیمت‌ها کرده‌اند که نشان‌دهنده سوءاستفاده از شرایط کشور برای افزایش قیمت‌ها است.»
راهی به غیر از افزایش کیفیت نداریم
افزایش کیفیت قطعات لوازم خانگی یکی از الزامات بالا بردن اعتماد مردم به لوازم خانگی ایرانی است. این را آرمان خالقی، عضو هیئت مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت ایران به فارس می‌گوید.
او معتقد است: «طی سال‌های گذشته سیاست‌ها طوری بوده که بیشتر قطعات اصلی در این صنعت از طریق واردات تأمین می‌شده و محصول نهایی تحت لیسانس شرکت‌های خارجی و یا با مشارکت آنها تولید و عرضه شده است. به این ترتیب، رقابت اصلی بین محصول نهایی بوده، در حالی که در دنیا صنعت لوازم خانگی بر لبه تکنولوژی حرکت می‌کند و به همین دلیل رشد صنعت قطعه‌‌سازی تأثیر زیادی در تولید محصولات نهایی دارد که اگر قطعه‌سازان ایرانی تقویت شوند می‌توانند تأثیر بالایی بر تولید محصولات با تکنولوژی بالا داشته باشند.»
خالقی با بیان اینکه تاکنون بیشترین تمرکز بر تقویت محصولات نهایی صنعت لوازم خانگی بوده است، اظهار می‌دارد: «در این شرایط اجازه واردات قطعات را می‌دادند و در داخل بسیاری از محصولات از طریق مونتاژ تولید می‌شدند. اگر به سمت سیاست توسعه‌ای در صنعت لوازم خانگی و عمق بخشیدن به داخلی سازی حرکت کنیم، قطعه‌سازان ایرانی رشد قابل‌توجهی می‌کنند و در این صورت با افزایش تیراژ تولید، قیمت تمام شده قطعات و در نتیجه قیمت محصول نهایی نیز کاهش می‌یابد.»
اگر ما به دنبال جهش در تولید باشیم، صرف تامین نیازهای داخلی نمی‌تواند تولید کنندگان داخلی را در ردیف تولید کنندگان جهانی قرار دهد و لازم است درصدی از محصولات ما صادرات محور باشند و بتوانند با شرکت‌های خارجی رقابت کنند. در غیراین صورت قطعاً امکان ادامه حیات نخواهند داشت.
به عنوان نمونه درخصوص توسعه صادرات در صنعت لوازم خانگی، چه راهکارهایی وجود دارد؟ عضو هیئت مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت در پاسخ به این سؤال می‌گوید: «اگر تأمین‌کننده قطعات برای شرکت‌های داخلی تقویت شود، می‌تواند در کنار تأمین نیاز داخل به صادرات نیز بپردازد و در نتیجه شاهد ارزآوری در صنعت لوازم خانگی خواهیم بود.
در گام بعدی باید خدمات پس از فروش شرکت‌های تولیدکننده لوازم خانگی ارتقا یابد. این اتفاق نیز باعث رشد صادرات خواهد شد و شرکت‌ها را رقابت‌پذیر می‌کند به طوری که با رشد کیفیت می‌توانند از طریق صادرات قطعات به قلب شرکت‌های جهانی تولیدکننده لوازم خانگی نیز نفوذ کنند.»
خالقی تصریح می‌کند: «در حال حاضر برخی مصرف‌کنندگان داخلی اعتماد کافی را نسبت به لوازم خانگی ایرانی ندارند. این مشکل باید به تدریج و در طول زمان با تقویت کیفیت تولیدات داخلی برطرف شود. در صورتی که کیفیت و راندمان یک محصول ایرانی برای مردم به اثبات برسد، حتما از خرید آن استقبال می‌کنند.
در این زمینه کنترل کیفیت توسط شرکت‌های تولیدکننده از همه چیز مهم‌تر است، به طوری که اگر محصول خود را گارانتی و بیمه کنند و در صورت خرابی به خریدار خسارت پرداخت کنند، تأثیر بیشتری در استقبال مردم از خرید تولیدات داخلی، رشد کیفیت و در نتیجه تقویت شرکت‌ها
خواهد داشت.»