پرسش:
در سیره پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) چه اصول و معیارهای ثابتی از حیث سلبی و خلاف حقیقت هرگز ولو به صورت مصلحتی مورد استفاده قرار نگرفته است؟
پاسخ:
حجیت دوران سیره معصومین(ع)
ما شیعیان سرمایه‌ای داریم که اهل تسنن این سرمایه را ندارند و آن این است که آنها فقط دوران 23 سال سیره پیامبر گرامی(ص) را مورد بهره‌برداری قرار می‌دهند، اما ما شیعیان دوران 250 ساله ائمه اطهار(ع) را به این 23 سال اضافه می‌کنیم و در مجموع از سیره 273 سال دوران عصمت این ذوات مقدسه استفاده می‌کنیم. در طول این 273 سال دوران عصمت رفتاری کدام اصول و معیارهای سلبی بوده که هرگز این بزرگواران در سیره عملی خود ولو یکبار به صورت مصلحتی استفاده نکرده‌اند و به عنوان حرام قطعی و مطلق همیشه از آ‌نها پرهیز می‌کرده‌اند؟
اصول ملغی و حرام قطعی
بعضی از معیارها و اصول سلبی از پیامبر اکرم(ص) تا امام عسکری(ع) همه آن را طرد کرده‌اند و در سیره عملی و رفتاری خود از آنها ولو به صورت مصلحتی استفاده نکرده‌اند که عبارتند از
1- اصل فریب و غدر
اکثریت قریب به اتفاق رهبران و سیاستمداران جهان از اصل مکر، غدر و خیانت برای مقصد و اهداف خودشان بهره‌برداری می‌کنند. و به راحتی پیمان‌ها، تعهدات و توافقات خود را با شدت و ضعف خاص خود و براساس منافع تعریف شده زیر پا می‌گذارند، اما پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) در طول دوران مبارک 273 ساله خود هیچگاه از دروغ، مکر و خدعه و خیانت برای رسیدن به اهدافشان استفاده نکرده‌اند.
2- اصل تجاوز
تجاوز یعنی از حد اعتدال یک قدم جلوتر نرفتن و این اصل به طور مطلق در سیره پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) نفی شده و مورد استفاده قرار نگرفته است. قرآن کریم حتی در برخورد با دشمنان حربی نیز می‌فرماید که از حدود الهی تجاوز نکنید!
«و قاتلوا فی سبیل‌الله الذین یقاتلونکم و لا تعتدوا» ای مسلمانان! با این کافران که با شما می‌جنگند بجنگید ولی از حدود الهی تجاوز نکنید. (بقره- 190) حتی در رابطه با اعمال دشمنی کافران می‌فرماید از حد اعتدال خارج نشوید. «و لایجرمنکم شنئان قوم علی الا تعدلوا اعدلوا هو اقرب للتقوی» کینه‌توزی یکی از دو طرف دعوا شما را در دام بی‌عدالتی نیندازد! طبق عدالت رفتار کنید که به تقوامداری نزدیک‌تر است.(مائده- 8) بنابراین از حد تجاوز کردن در هیچ موردی جایز نیست.
3- اصل انظلام و استرحام
اصل انظلام(قبول ظلم) و استرحام(طلب رحم کردن) از اصول سلبی مطلق است که هرگز پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) از آنها پیروی نکرده‌اند. در سیره آن بزرگواران هیچگاه دیده نشده مثلا جایی که دشمن قوی بوده، به یکی از این دو اصل متوسل شوند و تعامل کنند. قرآن کریم هم در این رابطه می‌فرماید: «لاتظلمون و لاتظلمون» نه به کسی ظلم می‌کنید و نه مورد ظلم واقع می‌شوید. (بقره- 279)
4- اصل قدرت و اصل اعمال زور
ما یک اصل داریم به نام اصل قدرت و اقتدار و یک اصل دیگر داریم به نام اصل اعمال زور. اصل قدرت یعنی توانا بودن و اقتدار داشتن برای اینکه دشمن طمع نکند نه توانا بودن برای تو سر دشمن زدن قرآن کریم می‌فرماید: واعدوا لهم مااستطعتم من قوه و من رباط الخیل ترهبون به عدوالله و عدوکم» برای مقابله با دشمن هر چه می‌توانید نیرو و تجهیزات نظامی آماده کنید تا بدین وسیله دشمنان خدا و خودتان را به وحشت بیندازید و... (انفال- 60) این یک اصل ایجابی و مطلق در همه زمان‌ها و مقتضیات است که همیشه باید آن را مراعات کرد اما یک اصل دیگر در نقطه مقابل آن وجود دارد به نام اصل اعمال قدرت و زور کور که منطق اسلام آن را جایز نمی‌داند و به صورت مطلق و ثابت در همه زمان‌ها و مقتضیات جامعه نباید از آن برای رسیدن به اهداف الهی و انسانی استفاده کرد اما آنجا که بحث اعمال زور و قدرت از یک پشتوانه عقلانی و وحیانی برخوردار و مجوز آن را شارع مقدس داده است منطق اسلام آن را تأیید می‌کند.
5- اصل سادگی و دوری از ارعاب
ساده‌زیستی در سبک زندگی پیامبر اکرم(ص) یک اصل بود و همه مورخین این اصل را در آثار خود با این عبارت نقل کرده‌اند:‌ کان رسول‌الله (صلی‌الله علیه و اله) خفیف المؤونه» پیامبر گرامی(ص) در زندگی خود روش سادگی را در تمام خصوصیات اعم از پوشاک، مسکن و معاشرت و... انتخاب کرده بود و از به کار بردن روش ارعاب و ترساندن دیگران که اغلب قدرتمندان عالم از آن استفاده می‌کنند همواره
پرهیز می‌کرد.