انسان گاه لازم است تا خود را معرفی کند و به دیگران بشناساند؛ زیرا دیگران درباره افکار و رفتار یا حتی توانایی‌ها و استعدادهای شخص، دانش و شناخت کافی ندارند. از همین رو لازم است تا در برخی از موارد انسان به معرفی خود بپردازد؛ یعنی آنچه از خود می‌شناسد و حقیقت دارد به دیگران بشناساند. پیامبران و معصومان(ع) این گونه در مقام معرفی و خودشناسی خود به دیگران بر آمده اند؛ چرا که لازم دیدند تا مردمان آنان را بشناسند و بدانند که فراتر از یک انسان عادی ، از ارتباطی خاص با خدا از طریق وحی بهره‌مند هستند. از همین روست که در مقام شناساندن خود می‌گویند: قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِثْلُکُمْ یُوحَى إِلَیَّ؛ بگو براستی من نیز بشری مثل شما هستم که به سویم وحی آمده است.(کهف، آیه 110؛ فصلت، آیه 6؛ ابراهیم، آیه 11؛ شعراء، آیه 186)
آنان غیر از اینکه لازم بود این مطلب را به مردم بگویند و خودشناسی داشته باشند، از طرف دیگر ضرورت داشت تا تفضل و برترجویی نادرست و ضد ارزشی را نیز نفی کنند، تا دشمنان نتوانند تبلیغ کنند که هدف و انگیزه آنان تفضل و برتری اجتماعی و مناصب و مقامات دنیوی است؛ زیرا برخی‌ها آنان را به آن متهم می‌کردند و می‌گفتند: مَا هَذَا إِلَّا بَشَرٌ مِثْلُکُمْ یُرِیدُ أَنْ یَتَفَضَّلَ عَلَیْکُمْ؛ این نیز بشری مثل شما است که می‌خواهد بر شما برتری یابد.(مومنون، آیه 24)
پیامبران الهی ضمن رد اتهاماتی چون قدرت و ثروت طلبی (انعام، آیه 90؛ شوری، آیه 23؛ هود، آیه 51؛ شعراء، آیات 164 و 180؛ مومنون، آیه 24)، به این نکته اساسی توجه می‌دادند که سخن آنان چنان برهانی و عقلانی است که بر هر سخنی دیگر به عنوان سلطان سلطنت دارد و نمی‌توان آن را جز بخاطر لجاجت و ظلم انکار کرد؛ زیرا دلایل آنان بصیرت آفرین است و اگر معجزه‌ای می‌آورند، چنان محکم و استوار است(اعراف، آیه 203؛ نحل، آیه 14) که نمی‌توان آن را از مصادیق سحر برشمرد؛ چنانکه نمی‌توان خود آنان را گرفتار جنون یا سفاهت(اعراف، آیات 66 و 67) دانست؛ زیرا سخنان آنان موجب رشد و بالندگی مبتنی بر تعقل و تفقه است.
از نظر قرآن، معرفی خود به انسانی عاقل با رفتار مقبول اجتماعی که فطرت آن را می‌پذیرد، از مصادیق خودستایی نیست؛ زیرا شخص لازم است تا مشروعیت و مقبولیت خویش را به دیگران در فکر و اندیشه و عمل نشان دهد.
البته از آنجا که مقبولیت اجتماعی باید برای دیگران معلوم شود، ارجاع به پیشینه خود لازم و بسیار مهم است؛ چنانکه پیامبران به سابقه خویش ‌اشاره داشتند.(یونس، آیه 16) تا جایی که خود مردمان نیز با توجه به سوابق ایشان، آنان را انسان‌هایی با اوصافی چون «مرجو» یا «حلیم» و «رشید» می‌دانستند و نمی‌توانستند سوابق آنان را نادیده گیرند و انکار کنند.(هود، آیه 63 و 87)
اما آنچه از نظر قرآن مذموم و ناپسند است، خودستایی است به اینکه شخص مدعی شود که در همه چیز در حد کمال است، در حالی که چنین نیست؛ از همین رو خدا می‌فرماید: فَلَا تُزَکُّوا أَنْفُسَکُمْ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنِ اتَّقَى؛ خود را مستایید؛ چرا که او داناتر به کسی است که تقوا می‌ورزد.(نجم، آیه 32)