آثار همگامی کار و دانش(پرسش و پاسخ)
پرسش:
کار و دانش از منظر آموزه‌های وحیانی اگر با یکدیگر توآمان گردند چه آثار و برکاتی از خود به جای خواهند گذاشت؟
لزوم افزایش معلومات
قرآن کریم یک روش عام دارد و مخاطب عام خود را با کلمه «یا ایها‌الناس!» به معنای ای مردم! خطاب می‌کند و گاهی هم یک روش خاصی دارد که وقتی می‌خواهد مطلب مهمی را به عموم مردم بگوید، شخص رسول اکرم(ص) را به عنوان سخنگو و سخن‌شنوی امت انتخاب می‌کند و او را مخاطب قرار می‌دهد. البته این قاعده کلی نیست بلکه قرآن عنایت دارد که مستقیما با خود مردم سخن بگوید و عموم آنها را مورد خطاب قرار دهد. معمولا خطابهای خاص در جایی است که توهم این می‌رود که استثنایی در کار است، ولی وقتی که شخص اول اسلام مخاطب قرار گرفت به طور طبیعی دیگر احتمال تبعیض و استثناء نمی‌رود. از جمله این موارد که پیامبراکرم(ص) مورد خطاب قرار گرفته آیه شریفه 114 سوره طه است که می‌فرماید: «و قل رب زدنی علما» ای پیامبر! بگو: پروردگارا بر علم و دانش من بیفزا!!
پس وقتی رسول اکرم(ص) که با عالم وحی و الهام سروکار دارد و موظف است از خداوند افزایش معلومات خود را بخواهد، به طریق اولی حال دیگران معلوم است و همه امت اسلامی که به تعلیمات او گردن نهاده‌اند باید با او هم آواز و هماهنگ شوند و بگویند! خدایا بر علم و دانش ما بیفزا! یعنی این دعا را باید از خدا طلب کنیم و به دنبال آن جست‌وجوگر و دانشجوی علم باشیم. همان‌گونه که پیامبر(ص) فرمود: «اطلبوا العلم و لو باصین» علم را جستجو کنید ولو آنکه لازم باشد تا چین بروید(وسائل الشیعه، ج 27،ص 27)
ارزش عمل به علم است
در آثار دینی ما مکرر به این نکته اشاره شده که این علم است که به عمل ارزش می‌دهد و آن را بالا می‌برد و مقبول درگاه الهی قرار می‌دهد. اثر و ارزش یک کاری که با نیروی علم و معرفت صورت گیرد، صدها برابر کاری است که جاهلانه صورت گیرد، علم افزایش دهنده اثر و ارزش کار است. روی همین اصل است که در اسلام دو چیز محترم است: 1- کار 2- دانش و دو چیز مردود است:1- بیکاری و تنبلی 2- جهل و نادانی
لزوم توأمان بودن علم با عمل
این دو اصل مقدس یعنی کار و دانش برای بشر زمانی کاربرد و استفاده حداکثری دارند که به صورت دو بال معاون یکدیگر و کمک کار یکدیگر بوده باشند. تعاون و همکاری اصل مقدس در اسلام است ولی هیچ همکاری و هماهنگی و همگامی مقدس‌تر و پرارزشتر از همکاری و همگامی کار و دانش نیست یعنی کارگر دانشمند و مطلع و عالم باشد و عالم هم اهل عمل و کار و فعالیت باشد. یکی از خدمات بزرگی که اسلام به بشریت کرد، این بود که کار را عبادت و وظیفه همگانی، و دانش را فریضه‌ای واجب و حق همگانی دانست. جدایی بین علم و عمل ظلم بزرگی به ملت‌ها است، که آنها را از پیشرفت و توسعه و تکامل باز می‌دارد!
پیشرفت و توسعه در گرو همگامی علم با عمل است
کشورهای پیشرفته و توسعه یافته یکی از مهمترین شاخصه‌هایشان همگامی و توامان بودن علم با کار و فعالیت است. آنها هیچ عملی را بدون دانش کاربردی و مناسب آن انجام نمی‌دهند به همین جهت دانشگاه‌های علمی و کاربردی را طراحی کرده‌اند که برای تمامی فعالیت‌ها و کارهای مورد نیاز جامعه علوم مربوط و متناسب لازم است که باید در دانشگاه‌های مربوط تحصیل گردد. برعکس کشورهایی که میان علم و عمل و کار و دانش فاصله انداخته‌اند، رکود و انحطاط آنها را به همراه داشته است. همان‌گونه که پیامبراکرم(ص) می‌فرماید:» «من عمل علی غیر علم کان ما یفسد اکثر مما یصلح» هرکسی بدون شناخت و آگاهی عملی را انجام دهد، فساد و تخریب کارش از اصلاح و درست کردن آن بیشتر است.(اصول کافی، ج1، ص 869) یا
امام علی(ع) می‌فرماید:«المتعبد بغیر علم کحمار الطاحونه، یدور و لا یبرح مکانه» عبادت‌کننده بدون علم و دانش، همانند چهارپای آسیاب است که به دور خود می‌گردد ولی از مکان خود خارج نمی‌شود و جلو نمی‌رود (غررالحکم، ج 1، ص 47)