سرویس سیاسی-

آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی از روزهای آغاز کار خود، بر نگاه به شرق و چندجانبه‌گرایی و تمرکز بر همسایگان تأکید دارد. مواضع قاطع او در نخستین نشست خبری پس از انتخابات و نطق تحلیف، دوستان و همسایگان ایران را از آغاز دور جدید دیپلماسی آگاه کرد. ‌ترکیب امیرعبداللهیان آشنا با منطقه و همسایگان، علی باقری قاطع در مذاکره و مهدی صفری متخصص در دیپلماسی اقتصادی، اثر خود را در ارسال پیام به آسیا نشان داد و آغوش باز سازمان شانگهای برای عضویت دائم ایران اولین پیامد آن است.
دیروز و در پایان بیست و یکمین نشست سران سازمان شانگهای که در دوشنبه پایتخت تاجیکستان برگزار شد، سران ۸ کشور عضو اصلی سازمان، نظر موافق خود را با تبدیل عضویت جمهوری اسلامی ایران از عضو ناظر به عضو اصلی اعلام و اسناد مربوط به آن را امضا کردند.
بر این اساس فرآیند فنی تبدیل عضویت ایران به‌عنوان یکی از اعضای اصلی سازمان آغاز شده و کشورمان از این پس به‌عنوان عضو اصلی این سازمان مهم منطقه‌ای با کشورهای عضو همکاری و تعامل خواهد داشت.
ایران، کانون تلاقی اتصال شرق به غرب، و شمال به جنوب آسیاست. بنابراین، هم می‌تواند در رونق این بازار 330 میلیارد دلاری، تأثیرات ویژه داشته باشد و از آن سود ببرد؛ و هم سیاست چند جانبه گرایی و عبور از نگاه منحصر به غرب را عملیاتی کند و حربه تحریم‌های غرب را کَند‌تر از قبل نماید.
آثار عضویت ایران
در برنامه اقتصادی دولت سیزدهم
حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، روز جمعه در گفت‌وگویی درباره پذیرش عضویت دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان شانگهای گفت: این رخداد مهمترین شروع فرآیند عضویت دائم ایران در سازمان همکاری شانگهای است که ابعاد مختلف سیاسی، امنیتی، تجاری، اقتصادی و فرهنگی و گمرکی و زمینه‌های متعدد دیگری را شامل می‌شود.
امیرعبداللهیان همچنین در توئیتی نوشت: ‏با کمال خرسندی سند عضویت دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری شانگهای در شهر دوشنبه با حضور رئیس‌جمهور محترم کشورمان به تایید سران رسید. این عضویت راهبردی تاثیر مهمی بر روند همکاری‌های همه‌جانبه ایران در راستای سیاست همسایگی و آسیا محور دارد.
وزیر امور خارجه ادامه داد: باید عضویت ایران در این سازمان را یک دستاورد خیلی مهم این اجلاس به شمار آورد و حتما مردم عزیزمان آثار آن را در برنامه اقتصادی دولت سیزدهم مشاهده و ملاحظه خواهند کرد. 
کابوس سیاستمداران غربی
عضویت ایران در پیمان شانگهای از نگاه نگران غرب، نماد تحقق یک کابوس بزرگ است. چند سال بود سیاستمداران غربی درباره انتقال محور قدرت جهانی از غرب به شرق هشدار می‌دادند و اکنون با عضویت ایران در پیمان شانگهای، نقطه عطفی در این روند جا به جایی رخ داده است.
فدریکا موگرینی مسئول پیشین سیاست خارجی اتحادیه اروپا پیشتر اذعان کرده بود: «قدرت رهبری آمریکا در حال زوال، و قدرت او در حال کاهش است. من هرگز آمریکا را تا این حد قطبی شده ندیده بودم. آمریکا در درون منسجم نیست. بزرگ‌‌‌ترین دموکراسی دنیا بی‌‌ثبات ‌شده است.»
یا اعتراف نیکولا سارکوزی رئیس‌جمهور اسبق فرانسه که تصریح داشت: «محور جهان در حال عبور از غرب، به شرق یعنی آسیاست. ما در گذشته بر جهان تسلط داشتیم، اما حالا به هیچ وجه مسلط نیستیم. روی کارآمدن فردی مانند ‌ترامپ که باور کردنی نبود، نشانه وخامت شرایط غرب بود، نه علت آن.»
همچنین اذعان ولفگانگ ایشینگر رئیس‌ کنفرانس امنیتی مونیخ به این مسئله که: «جهان در حال عبور از غرب به عصر پساغرب است. کاهش نفوذ اروپا و آمریکا زمینه را برای کشورهای دیگر فراهم کرده تا نظم جهانی جدیدی را شکل دهند. بازیگران غیرغربی، امور بین‌‌المللی را شکل می‌دهند. برخی از اساسی‌‌‌ترین ارکان غرب و نظم جهانی تضعیف شده. ناکامی‌ در پاسخ به درگیری‌ سوریه و اوکراین، ضعف ما را آشکار و زمینه را برای پُر کردن خلأ توسط کشورهایی مانند ایران و روسیه فراهم کرد».
همچنین ویلیام برنز رئیس سازمان سیا، چین و روسیه و ایران را سه تهدید بزرگ برای آمریکا توصیف کرده است.
دیروز سران چین و هند از عضویت ایران استقبال کردند و رئیس‌جمهور روسیه اذعان کرد: «پیوستن ایران به سازمان همکاری شانگهای، به قدرت این سازمان می‌افزاید».
عضویت ایران در پیمان شانگهای
و رسوایی جریان غربگرا
نکته قابل تأمل دیگر اینکه عضویت ایران در سازمان شانگهای مهر پایانی بود بر دروغ 8 ساله جریان غربگرا در داخل کشور که پیوستن به این سازمان مهم امنیتی و اقتصادی را منوط به تصویب لوایح استعماری FATF و رفع تحریم‌ها از مسیر مذاکره (بخوانید دادن امتیازهای یک طرفه به آمریکا در مقابل وعده‌های نسیه) دانست و به این بهانه و ادعای دروغ چه فرصتهای ارزشمندی را از اقتصاد کشور و معیشت مردم سلب کردند.
هیچ چیز متناقض‌تر از این نبود که برای پیوستن به سازمانی چون شانگهای، که کارکرد آن همکاری‌های فرامنطقه‌ای است و پیگیری آن برای خنثی کردن تحریم از نان شب واجب‌تر است، توجیهاتی از جنس خود تحریم آورده شود. خلاصه استدلال دولت تدبیر و امید این بود: «من چون تحریم هستم، نمی‌توانم تحریم را خنثی کنم»!
تلخ‌ترآنکه محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه دولت روحانی روزهای پایانی دولت در اعترافی دیرهنگام به فرصت سوزی 8 ساله در سراب امید به رفع مشکلات با نگاه به غرب می‌گوید: «اگر در مورد ضرورت کار متوازن با شرق و غرب به اجماع ملی رسیده بودیم و با خوش‌خیالی، دوستان دوران سختی را در سراب طمع سرازیر شدن شرکت‌های غربی از خود نرنجانده بودیم، دوستان ما سرخورده نمی‌شدند و در دوران سختی ما را رها نمی‌کردند.»
اکنون و با تغییر رویکرد در دولت سید ابراهیم رئیسی مبتنی بر چندجانبه‌گرایی، جمهوری اسلامی ایران گام نهایی در مسیر اتحاد با شرق را برداشته و بسیاری از ناظران سیاسی بر این باور هستند که نهایی شدن عضویت دائمی ‌ایران در سازمان شانگهای دستاوردها و ظرفیت‌های بزرگی را برای کشورمان به همراه خواهد داشت
سازمان همکاری شانگهای
نیروی پیشران چندجانبه‌گرایی جهانی
آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی روز جمعه طی سخنانی در جمع سران و مقام‌های شرکت‌کننده در بیست و یکمین اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای، با بیان اینکه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران همواره مبتنی بر مشارکت فعال در سازمان‌های بین‌المللی، چندجانبه گرایی و مخالفت با یکجانبه‌گرایی بر پایه عدالت، همکاری، احترام متقابل و ضرورت ایفای نقش سازنده در مواجهه با چالش‌های بین‌المللی و منطقه‌ای بوده است،گفت: تقویت همکاری‌های دوجانبه به‌ویژه در عرصه اقتصادی، عامل مهمی‌در ارتقای نقش راهبردی سازمان همکاری شانگهای در اقتصاد جهانی است.
رئیس‌جمهور کشورمان افزود: سازمان همکاری‌ شانگهای به خوبی نشان داده که می‌تواند با اتکای به ظرفیت‌های اقتصادی، سیاسی، ارزشی و جمعیتی خود به نیروی پیشران چندجانبه‌گرایی جهانی تبدیل شود واین امر نشان‌دهنده فراهم بودن بستر شکل‌دهی به جامعه‌ای بر پایه ارزش‌های مشترک کشورهای در حال توسعه است.
رئیس‌جمهور با بیان اینکه امروز جهان وارد دوران جدیدی شده است و سلطه طلبی و یکجانبه‌گرایی رو به زوال است، اظهار داشت: نظام بین‌الملل به سوی چند قطبی شدن و بازتوزیع قدرت به سود کشور‌های مستقل، در حال تغییر است.
رئیسی تصریح کرد: در شرایط کنونی صلح و امنیت جهانی از ناحیه سلطه‌طلبی و چالش‌هایی همچون ‌تروریسم، افراط‌گرایی و جدایی‌طلبی در معرض تهدید قرار دارد؛ تهدیدهایی که طیف وسیعی از کشورهای جهان و به‌ویژه اعضا و شرکای سازمان همکاری شانگهای را هدف قرار داده است و حفظ و تقویت صلح در این پهنه گسترده، نه یک انتخاب بلکه یک ضرورت است.
رئیس‌جمهوری اسلامی ایران تأکید کرد: سازمان همکاری شانگهای و «روح حاکم بر آن» یعنی اعتماد متقابل، منافع مشترک، برابری، رایزنی مشترک، احترام به تنوع فرهنگی و توسعه مشترک، ابزاری کلیدی در راستای حفظ صلح در قرن ۲۱ است.
رئیسی در ادامه شراکت راهبردی ایران و روسیه در مبارزه با ‌تروریسم و افراط‌گرایی در سوریه را تجربه‌ای ارزشمند و الگویی موفق برای همکاری با سایر شرکای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در آینده دانست و گفت: برای تامین امنیت و عدالت به‌عنوان زیرساخت‌های اصلی توسعه و پیشرفت، نیازمند اقدام جمعی هستیم.
رئیس‌جمهور کشورمان همچنین با بیان اینکه تامین امنیت مشترک صرفا با مشارکت قدرت‌های منطقه‌ای و بدون مداخله خارجی امکان‌پذیر است تأکید کرد: جمهوری اسلامی ایران معتقد به امنیت مشترک است و امنیت را تفکیک شده نمی‌داند.
رئیسی افزود: هرگونه اختلال در روند کمک به سلامت انسان‌ها از طریق واکسیناسیون جهانی به بهانه تحریم، ضد حقوق بشر و جنایت علیه بشریت است.
رئیس‌جمهور کشورمان همچنین به مسئله افغانستان‌ اشاره کرد و گفت: مسئولیت وضعیت ایجاد شده در افغانستان، تماما برعهده آمریکا و کشورهای همکار او در این مدت است.
رئیسی همچنین ضمن‌ اشاره به فعالیت‌های هسته‌ای کشورمان با تأکید بر اینکه جمهوری اسلامی ایران رفع تحریم‌ها را حق‌تردیدناپذیر ملت می‌داند افزود: هیچ موضوعی نمی‌تواند فعالیت‌های صلح آمیز هسته‌ای ایران را که در چارچوب مقررات بین‌المللی انجام می‌شود، دچار توقف کند.
توافق ایران و‌ترکمنستان
درباره حل مسئله گاز
آقای رئیسی در جریان سفر به تاجیکستان و در حاشیه اجلاس سازمان همکاری شانگهای در دیدار «قربانقلی بردی محمداف» رئیس‌جمهور‌ترکمنستان، افزود: برگزاری منظم جلسات کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی می‌تواند محرک موثری برای گسترش مناسبات ایران و‌ترکمنستان باشد.
رئیس‌جمهور کشورمان اظهار داشت: تبادل انرژی و افزایش حجم مبادلات و‌ترانزیت کالا بین دو کشور از جمله زمینه‌های مستعد برای تقویت همکاری‌های ایران و‌ترکمنستان است.
در این دیدار دو رئیس‌جمهور درباره حل مسئله گاز با یکدیگر توافق کردند.
رئیس‌جمهور‌ترکمنستان نیز در این دیدار با ابراز خرسندی از روابط دوستانه کشورش با جمهوری اسلامی ایران تصریح کرد: بنا داریم برگزاری کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی دو کشور به شکل منظم دنبال شود.
قربانقلی بردی محمداف، خاطرنشان کرد: فعال‌تر کردن ظرفیت‌های‌ترانزیتی بین ایران و‌ترکمنستان نقش قابل توجهی در ارتقای سطح تعاملات اقتصادی و تجاری بین دو کشور خواهد داشت.
ارتقای سطح روابط اقتصادی ایران‌ و ترکمنستان متناسب با روابط سیاسی
سید ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور، در جریان سفر به تاجیکستان در دیدار «شوکت میرزایف» رئیس‌جمهور ازبکستان، با تبریک فرارسیدن سی امین سالگرد استقلال ازبکستان افزود: فعال شدن کمیسیون مشترک همکاری‌ها و مشارکت فعالان بخش خصوصی می‌تواند نقش موثری درگسترش روابط و تعاملات اقتصادی دو کشور ایفا کند.
رئیس‌جمهور،گفت: سطح فعلی روابط اقتصادی تهران و تاشکند هم سطح روابط سیاسی دو کشور نیست و جمهوری اسلامی علاقمند است روابط اقتصادی با ازبکستان را در چارچوب گسترش مناسبات با همسایگان بیش از پیش گسترش دهد.
شوکت میرزایف رئیس‌جمهور ازبکستان نیز تأکید کرد: ازبکستان به دنبال یک نقشه راه عملیاتی برای گسترش روابط اقتصادی با ایران به‌ویژه در عرصه حمل‌ونقل و هرچه فعال‌تر کردن کریدور ارتباطی شمال- جنوب با محوریت بندر چابهار است.
گسترش تعاملات اقتصادی و آبادانی مناطق مرزی
با ارتقای امنیت مرزی
رئیس‌جمهور همچنین در دیدار عمران خان نخست‌وزیر پاکستان، روابط دو کشور را با توجه به ‌اشتراکات تاریخی و فرهنگی، فراتر از همسایگی توصیف کرد و گفت: نباید اجازه دهیم فتنه‌گری و شیطنت بیگانگان این روابط خوب را تحت تأثیر قرار دهد.
رئیسی با‌ اشاره به مرز طولانی دو کشور و ظرفیت گسترش تعاملات اقتصادی در مناطق مرزی گفت: استقرار امنیت در مناطق مرزی می‌تواند ظرفیت‌های قابل توجه این مناطق برای تعاملات و تبادلات اقتصادی و تجاری را فعال کرده و به شکوفایی آبادانی این مناطق نیز کمک کند.
نخست‌وزیر پاکستان نیز با قدردانی از مواضع سازنده و نگاه برادرانه جمهوری اسلامی ایران نسبت به پاکستان گفت: به دنبال گسترش همه‌جانبه روابط خود به‌ویژه در زمینه حمل‌ونقل با ایران هستیم و معتقدیم ارتقای سطح همکاری‌های دو کشور تأثیرات مثبت منطقه‌ای و جهانی خواهد داشت.
تکمیل پروژه‌های مشترک ایران و بلاروس
تسریع‌کننده گسترش تعاملات اقتصادی
آقای رئیسی در دیدار «الکساندر لوکاشنکو» رئیس‌جمهور بلاروس نیز با تأکید بر اینکه اولویت دولت من اقتصادی است، افزود: به دنبال توسعه مناسبات اقتصادی در منطقه هستم و به وزرای اقتصادی و فنی دستور داده‌ام پیگیر اجرای توافقات مشترک باشند.
رئیس‌جمهور کشورمان خاطرنشان کرد: تهران و مینسک زمینه‌ها و ظرفیت‌های بسیار خوبی برای گسترش روابط دارند و روابط خوب و سازنده سیاسی دوجانبه می‌تواند به عملیاتی شدن هرچه بیشتر و سریع‌تر این ظرفیت‌ها کمک موثری کند. تامین متقابل کالاها و خدمات مورد نیاز ایران و بلاروس از یکدیگر یکی از زمینه‌های خوب تقویت مناسبات اقتصادی است.
رئیس‌جمهور بلاروس نیز در این دیدار با تأکید بر علاقمندی برای گسترش روابط و همکاری‌های اقتصادی با جمهوری اسلامی ایران تصریح کرد: نیاز داریم کارگروه مشترکی تشکیل شود تا علاوه بر تسریع در تکمیل پروژه‌های مشترک نقشه راه عملیاتی ارتقای سطح روابط دو کشور را تدوین کند.
ظرفیت بالای ایران و قزاقستان
گسترش روابط راهبردی اقتصادی
آقای رئیسی در دیدار «قاسم توقایف» رئیس‌جمهور قزاقستان با بیان اینکه ایران و قزاقستان ظرفیت‌های متنوع و متعدد اقتصادی برای ارتقای سطح تعاملات و همکاری‌های مشترک دارند، گفت: کارگروه‌های مشترک می‌توانند این ظرفیت‌ها را در قالب روابط راهبردی در بخش‌های مختلف شناسایی و عملیاتی کنند.
رئیس‌جمهور قزاقستان نیز در این دیدار با بیان اینکه کشورش علاقمند به تقویت روابط و تعاملات خود به‌ویژه در عرصه اقتصادی با جمهوری اسلامی ایران است، اظهار داشت: خطوط ارتباطی و‌ترانزیتی با محوریت بندر چابهار می‌تواند محور توسعه روابط اقتصادی بین ایران و کشورهای آسیای میانه باشد.
تأثیر تشکیل کارگروه‌های تخصصی
درتقویت روابط اقتصادی تهران و ایروان
رئیسی در دیدار «نیکول پاشینیان» نخست‌وزیر ارمنستان نیز ضرورت افزایش سطح فعلی مناسبات اقتصادی ایران و ارمنستان را مورد تأکید قرار داد و گفت: تشکیل کارگروه‌های تخصصی در موضوعات اقتصادی از جمله در زمینه تبادل انرژی، حمل‌ونقل، پروژه‌های تولیدی مشترک و مبادلات مالی می‌تواند محرک مناسب و نقطه عطفی در ارتقای سطح تعاملات دو کشور باشد.
رئیس‌جمهور با‌ اشاره به توانمندی صنعتی و بخش خصوصی ایران برای تامین کالا و خدمات مورد نیاز ارمنستان تصریح کرد: کارگروه‌های تخصصی باید بر اساس یک جدول زمانی توافقات و همکاری‌های اقتصادی را به پیش برده و مشکلات و موانع احتمالی در عملیاتی شدن این توافقات را برطرف کنند.
نخست‌وزیر ارمنستان نیز ضمن استقبال از پیشنهاد آیت‌الله رئیسی برای فعال‌تر شدن کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی دو کشور، تأکید کرد: به وزرای مربوطه دستور می‌دهم موانع اجرای توافقات گذشته ایران و ارمنستان را برطرف کنند.
حل مسائل افغانستان تنها از طریق گفت‌و‌گو
بین افغان‌ها امکان‌پذیر است
رئیس‌جمهور کشورمان همچنین ظهر دیروز جمعه طی سخنانی در اجلاس پیمان امنیت دسته‌جمعی با موضوع افغانستان که در حاشیه بیست‌ویکمین نشست سران کشورهای سازمان همکاری شانگهای در دوشنبه پایتخت تاجیکستان برگزار شد، اظهار داشت: تاریخ افغانستان درس بزرگی درباره مقاومت مردم این کشوردر برابر حضور دخالت خارجی به ما می‌دهد، مردم افغانستان ثابت کردند که نمی‌پذیرند کشوری خارجی سرنوشت آنها را رقم بزند.
آیت‌الله رئیسی با بیان اینکه کشورهای همسایه مسئولیت بسیار مهمی‌در این برهه تاریخی افغانستان دارند، تصریح کرد: ما باید شرایطی را فراهم کنیم تا مردم و گروه‌های این کشور بتوانند تعاملی مثبت و مسالمت‌آمیز داشته باشند و بتوانند مسیر آینده کشور خود را به درستی ‌ترسیم کنند.
رئیس‌جمهور تأکید کرد: ما معتقدیم زمانی صلح در افغانستان پایدار خواهد شد که دولت و ارکان حاکمیت بازتاب‌دهنده ‌ترکیب جامعه افغانستان باشد و تمامی اقوام و گروه‌های این کشور به‌طور واقعی احساس کنند شراکتی اثرگذار و متناسب با وزن خود در دولت دارند و حاکمیت مبتنی بر رای و نظر مردم است.
اعطای دکترای افتخاری دانشگاه ملی تاجیکستان به رئیسی
آیت‌الله دکتر سید ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور بعدازظهر دیروز در ادامه برنامه‌های سفر به تاجیکستان با حضور در دانشگاه ملی این کشور از نمایشگاه دستاوردهای علمی ‌این دانشگاه بازدید کرد.
در این مراسم دکترای افتخاری دانشگاه ملی تاجیکستان در میان تشویق‌های دانشجویان و اساتید دانشگاه به رئیس‌جمهور کشورمان اهدا و وی به‌عنوان عضو افتخاری هیئت علمی ‌این دانشگاه انتخاب شد.
دانشگاه ملی تاجیکستان که بزرگ‌ترین و معتبرترین دانشگاه این کشور است در سال ۱۹۴۷میلادی تاسیس شد و در حال حاضر ۱۴دانشکده و بیش از ۳۰ هزار دانشجو در آن در حال تحصیل هستند.