اندر معایب آموزش مجازی دانشجویان
با گسترش همهگیری ویروس کرونا، بسیاری از کشورها در دو سال گذشته، به روشهای مختلفی تعطیلی مدارس و دانشگاهها را تجربه کردند؛ در کشور ما نیز سال تحصیلی گذشته غیرحضوری و به اصطلاح آنلاین برگزار شد و میلیونها دانشآموز و دانشجو از حضور در محیطهای آموزشی محروم بودند.
آموزش غیرحضوری به ویژه در شرایط خاص مانند وقوع همهگیری بیماریها و سایر حوادث و بلایا مزایایی دارد که نمیتوان از آن گذشت؛ از جمله امکان تداوم آموزش از محیطهایی خارج از مدرسه، صرفه جویی در هزینههای رفت و آمد و انرژی؛ اما باید توجه داشت، این مزایا تنها بخشی از واقعیتاند و آفات و پیامدهای فراوان آن نباید مغفول بماند.
به نقل از ایرنا؛ غفلت از آموزش حضوری و تکیه صرف به فضای آنلاین و آموزشهای از راه دور، آسیبهای فراوانی دارد که لازم است به صورتی ویژه به آن توجه شود.
اُفت شدید علمی
نخستین آسیب غیبت آموزش حضوری، افت شدید علمی و کمسوادی بسیاری از دانشجویان بوده است. مشاهدهها نشان میدهد بسیاری از دانشجویان اگرچه به دلایل آموزشی و انگیزه دریافت حداقل نمره از اساتید در کلاسهای درس مجازی حاضر میشوند اما به رغبتی ایشان به محتوای تدریس شده و گاهاً استفاده از ترفندهایی برای حضور صوری بر سر کلاسهای اینترنتی، خود باعث کاهش شدید یادگیری و بروز افت تحصیلی در بسیاری از دانشجویان مقاطع مختلف تحصیلی گردیده است.
کمتحرکی و ناتناسبی اندام
حضور در خانه و امکان دریافت دروس از طریق گوشی تلفن هوشمند یا لپتاپ، باعث کاهش تحرک و افزایش چاقی میشود. بررسیها نشان میدهد میزان اضافه وزن دانشجویان و دانشآموزان از 7 درصد در ابتدای شیوع دوران کرونا، به حدود 31 درصد رسیده است که پیامدهای خاص سلامتی و بهداشتی به همراه خواهد داشت. این تبعات حتی دامنگیر معلمان، اساتید و کادر اداری هم شده و بسیاری از آنها با مشکلات ناشی از کمتحرکی دستوپنجه نرم میکنند.
بینظمی و اختلالهای خواب
یکی از دیگر جنبههای ظاهرا مفید آموزش مجازی، مقید نبودن به ساعات ثابت روزانه و شناور بودن زمان استفاده از محتواهای درسی است؛ این مزیت البته معایبی هم داشته و باعث بینظمی در ساعات خواب و بیداری و تغییر سبک زندگی دانشجویان و اساتید شده است. با تعطیلی دانشگاهها، بسیاری از دانشجویان خود را موظف به رعایت نظم و ترتیب در کارها و بیداری در ساعات اولیه صبح نکرده و از آن سو، شبها تا دیرقت بیدار میمانند، در حالیکه دانشگاههای حضوری، استاد و دانشجو را موظف میکردند در ساعات مشخصی از روز در کلاس درس حضور داشته و نسبت به ساعات خواب و بیدار خود حساس باشند.
تنهایی و افسردگی
مزیت مهم دیگر آموزش حضوری، همگرایی روندها و پیوندهای فردی و جمعی است؛ دانشجویی که میتوانست در محیط دانشگاه تجربه مراودات دوستانه با همدانشگاهی را کسب نماید، اکنون به صورتی منزوی در کنج خانه است و تنهایی را تجربه میکند. این وضعیت باعث گسترش افسردگی، پرخاش و غفلت از مراودههای انسانی شده است. جنبههای اجتماعی و میان فردی حضور فیزیکی در دانشگاه و محیط آموزش عالی، از مهمترین کارکردهای شیوههای سنتی و از دلایل مهم تداوم آن هستند.
کاهش مهارتهای اجتماعی
بسیاری از متخصصان و روانشناسان، کارکردهای اجتماعی آموزش حضوری را مهمترین مزیت این روش تحصیلی میدانند. با حضور دانشجویان در محیط دانشگاه، امکان آموزش و تمرین مهارتهای اجتماعی فراهم میشود؛ از جمله مهارتهای همدلی، حل اختلاف، همکاری و... با تعطیلی کامل دانشگاهها و مراکز آموزش عالی و محرومیت میلیونها دانشجو از این امکان مهم، بیم آن میرود در آیندهای نزدیک با نسلی مواجه باشیم که حداقلها در زمینه همدلی و مهارتهای اساسی زندگی جمعی را نیز نیاموختهاند!
غفلت از جنبههای پرورشی
در کنار کارکردهای آموزشی، ورزشی، شادیآور و تحرکبخش، یکی از مهمترین جنبههای آموزش حضوری، کارکردهای پرورشی و غیردرسی آن است؛ این جنبه به هیچ وجه در فضاهای آنلاین قابلیت اجرا ندارد و در صورت ادامه وضع موجود، بخشهای بزرگی از دانشجویان از برنامههای پرورشی همچون آموزشهای مذهبی، روحیه مشارکت و مسئولیتپذیری، کار جمعی، فعالیتهای فوق برنامه مانند سرود، تئاتر، مسابقات هنری و فرهنگی در دانشگاهها محروم خواهد بود.
یکنواختی و دلزدگی از آموزش
اتفاق مهم دیگری که در سال تحصیلی گذشته رخ داده است، خستگی استاد و دانشجو از فضای یکنواخت درس و کلاس مجازی بوده و باعث دلزدگی بسیاری از جوانان از فضاهای درسی و علمی شده است. حضور چندین ساعته در یک پلت فرم مجازی و نبود تنوع و هیجان و یکنواختی کلاسهای درس، از دلایل این وضعیت است.
هزینههای اینترنت و عدم دسترسیها
تجربه سال تحصیلی اینترنتی نشان میدهد استفاده از فضای آنلاین برای بخش مهمی از خانوادهها، هزینهها و مشکلات بسیاری به همراه داشته و در نتیجه برخی از دانشجویان حتی مجبور شدهاند تا قید تحصیل به شیوه مجازی را نیز به جهت کمبود امکانات و سرسامآور بودن هزینهها وابسته به آن، بزنند. در شرایط تحریمهای سنگین اقتصادی و پیامدهای منفی آن بر معیشت و اشتغال خانواده، هزینه خرید یا تامین گوشیهای تلفن هوشمند و اشتراک اینترنت بار مالی دیگری بر دوش خانوادهها قرار داده است که برخی از اقشار ضعیف و محروم قادر به تامین آن نیستند. از طرفی در بسیاری از مناطق دورافتاده و نیز بسیاری از دانشجویان و دانشآموزان، امکان دسترسی به اینترنت را ندارند و این موضوع، باعث محرومیت شدید آموزشی آنها شده است.
اعتیاد به اینترنت
تجربه سر و کار داشتن روزانه با گوشیهای هوشمند و فضاهای آنلاین، باعث بروز مشکل جدی و جدید دیگری با عنوان اعتیاد به اینترنت شده است. بررسیها نشان میدهد اکنون وابستگی زیان بار به فضای آنلاین و پیامدهای منفی آن، در میان بخشهای بزرگی از اساتید و دانشجویان رو به افزایش است.