آمیزه‌ای از دیانت خدمت و کیاست
شاید او را نمی‌شناسید و یا از او کمتر شنیده‌اید، روحانی فداکار و پاکباخته‌ای بود،
مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین حاج‌آقا مسلم اسماعیلی. وجیزه‌ای که درپی می‌آید، شرح حالی از آن روحانی بزرگوار است به قلم یکی از کسانی که با آن مرحوم حشر و نشر داشته است.
* * *
هنگامی که عالمی از دنیا می‌رود، آسیبی به اسلام وارد می‌شود که با هیچ چیزی جبران نمی‌شود.
با آنکه از شروع بیماری منحوس، به فوت بسیاری از افراد عادت شده، اما خبر درگذشت مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین حاج آقا مسلم اسماعیلی (رضوان‌الله علیه) بسیاری را بهت‌زده و محزون کرد و بسیاری از علما، طلاب ایرانی و غیر ایرانی و اقشار مختلف مردم، خود را بدون یاور یافتند. چه شد که شخصیتی مثل ایشان به این محبوبیت رسید؟ در حالی که همه آنها که با ایشان مأنوس بودند یافته بودند که اصلاً تلاشی برای مشهور و محبوب شدن نکرده بلکه‌گریزان از این عناوین بودند. در ادامه برخی از ویژگی‌های ایشان فهرست می‌شود. باشد که درسی برای همگان در جهت ارتقای اخلاقی و بصیرتی باشد.
1- مهم‌ترین ویژگی حاج آقا مسلم، یافتن وظیفه لحظه و عمل بهنگام به آن بود. چه در دوران طاغوت، چه در سال‌های منتهی به پیروزی انقلاب، چه در دوران دفاع مقدس و بعد از آن، همیشه تلاش می‌کردند به وظیفه خود عمل کنند و البته هزینه‌ها و سختی‌های ملازم با انجام وظیفه را نیز به جان می‌خریدند. این ویژگی، صفت مهم دیگری را نیز با خود داشت و آن اخلاص زاید‌الوصف ایشان بود. در کارها خدا را دیدن و برای او تلاش کردن و کار را برای دیده شدن از سوی مردم نکردن، باعث شده بود که کارهای ایشان برکت پیدا کند.
2- زهد و رویگردانی از دنیا از دیگر ویژگی‌های بارز آن بنده خوب خدا بود. با آنکه آنقدر مورد محبّت متمولان و مسئولان لشکری و کشوری بودند که امکان توسعه معیشت از راه‌های حلال نیز برای ایشان وجود داشت، امّا همیشه به همان خانه قدیمی و مندرس بسنده کردند و از حداقل ظواهر خوراکی و پوشاکی و... دنیا بهره‌مند شدند. البته توجیه خانواده محترمشان و همراهی ایشان هم سهم والایی در این اتّفاق داشت.
3- رعایت شریعت و عمل حداکثری به مستحبات و سنت‌های اسلامی هم ایشان را متمایز می‌کرد. ارتباط با خداوند، قرآن کریم، توسّل با
اهل بیت (علیهم‌السلام) و قرائت ادعیه و دعوت دیگران به این امور مهم، از ممیّزات خاصّ ایشان بود.
4- فهم درست زمانه، کشور، جبهه مقاومت، جهان و جریان‌های سیاسی و اجتماعی کشور و هدایت سیاسی و اجتماعی دوستان و نزدیکان به مسیر درست، ویژگی عجیب ایشان بود. معمولاً در اذهان عمومی، اشخاص متنسک، به دور از اجتماع معنا می‌یابند اما حاج آقا مسلم اسماعیلی بسیار بصیر و عامل به وظایف اجتماعی، سیاسی و انقلابی بود. ارادت ویژه به امام راحل و رهبر معظّم انقلاب
و همچنین شهدای عزیز انقلاب، دفاع مقدّس و دفاع از حرم، از سیره‌های مهمّ ایشان و معیار حمایت و تأیید ایشان از افراد بود. روزی درباره شهدای مدافع حرم فرمودند: هر شهیدی که ما در این مسیر می‌دهیم ما را یک گام به ظهور نزدیک می‌کند که طول این گام از اینجا است تا عرش. نسبت به خطرات استکبار و استعمار و شبکه صهیونیسم جهانی نیز بسیار نگران بودند و حرکات ایشان را رصد می‌کردند.
5- خدمتگزاری به خلق و دستگیری از محرومان مادی و معنوی از دیگر صفات بارز این عزیز بود. هزاران نفر به خاطر اعتمادی که به ایشان داشتند، وجوهات و صدقات و نذورات خود را به ایشان می‌دادند و ایشان با رعایت اولویت به گروه‌های مختلف بویژه طلاب نیازمند غیر ایرانی و مدافعان حرم می‌رساندند. و البته اصرار به تقویت نهادهایی مثل کمیته امداد حضرت امام (قدّس‌سره) نیز داشتند. علاوه بر این در راه‌اندازی مجموعه‌های جهادی و همچنین حمایت از گروه‌های جهادی تلاش می‌کردند.
در کنار این کمک مادی، منبع مطمئنی برای مشورت‌های مختلف طلاب و عموم اقشار بودند. از صبح اوّل وقت تا شام، تلفن منزل و گوشی همراه ایشان مشغول بود و افراد مختلف از اقصی نقاط کشور و جهان از ایشان مشورت می‌گرفتند. تلاش ایشان بر این بود که در مشاوره‌ها مخاطب به گرم شدن کانون خانوادگی‌اش ترغیب شود، به دنبال راه‌های خرافی برای حل مشکلاتش نرود و با بهره‌گیری از قرائت کلام‌الله و دعاها و توسلات اذکار مشهور و همچنین صدقه و نذر بویژه برای حضرت زینب و حضرت عباس (علیهماالسلام) ارتباط خود را با خداوند تقویت کند.
6- رعایت سبک زندگی اسلامی ایرانی در خوراک و پوشاک و.... و توجه دادن دیگران به این مهم و حتّی تسهیل کردن دسترسی افراد به این خدمات از دیگر ویژگی‌های بارز ایشان بود.
7- تلاش برای تربیت افرادی که از نزدیکان ایشان بودند هم از دیگر ویژگی‌های حاج آقا مسلم بود. البتّه ایشان به شدّت از مرید و مرادبازی فراری بودند و همچنین از اینکه برخی کرامات به ایشان منسوب شود،گریزان. از طریق رفیق شدن با افراد و با بهره‌گیری از اکسیر محبت، تلاش داشتند تا نزدیکان ایشان رشد کنند و انصافاً در رفاقت کم نمی‌گذاشتند. دوستی می‌گفت: «بیمار شدم و
حاج آقا از قم تا تهران و با وسیله نقلیه عمومی آمدند تا از من عیادت کنند و بازگشتند».
8- کیاست و تیزهوشی اجتماعی ایشان باعث شده بود که در دام اصحاب فساد، ثروت و قدرت نیفتند و با بینش قوی خود، جلوی نفوذ و انحراف فعالیت‌های خیر و عمومی توسط این افراد را بگیرند.
9- تواضع ایشان بسیار زبانزد بود. در مقابل علما و طلاب و سادات و عموم مردم، خاکسار بودند و البتّه لحاظ‌های مختلفی را نیز در این زمینه رعایت می‌کردند که از تواضع ایشان سوءاستفاده
نشود.
با آنکه سال‌ها در میدان مبارزه علیه رژیم منحوس پهلوی و همچنین کمک به انقلاب اسلامی بودند و همچنین از محضر اساتید مختلف حوزوی و سلوکی بهره‌مند بودند امّا اگر کسی ایشان را نمی‌شناخت نمی‌توانست این فضیلت‌های علمی و اخلاقی و مبارزاتی ایشان را دریابد و جهانی بود، بنشسته در گوشه‌ای...
10- دائرهًْ‌المعارفی از تاریخ معاصر شفاهی و کتاب تراجم و رجالی از علما، مبارزان، خیران و متنفّذان بود.
11- برخورد خوب و مهربانی و مزاح به اندازه، مجلس انس با ایشان را لذت‌بخش می‌کرد و باعث می‌شد افراد از بودن کنار ایشان ملول نشوند. در جلسه‌ای که کنارشان می‌نشستی هم معرفت قرآنی بود، هم معرفت روایی، هم با اذکار آشنا می‌شدی، هم مسائل تاریخی و شرح حال علما و بزرگان را می‌شنیدی، هم از مسائل سیاسی مطّلع می‌شدی، هم با سبک زندگی اسلامی و ایرانی و هم به خواص ادویه و غذاهای سنتی عالم می‌شدی و خلاصه هم فال بود و هم تماشا.
اینها برخی از ویژگی‌های کسی است که هم حوزه را درک کرد و هم اجتماع را. هم از محضر مجتهدان و علمای اخلاق بهره برد، هم از نفس و دانش‌های تقوایی بزرگانی همچون حاج آقا فخر تهرانی (رضوان‌الله علیه) بی‌نصیب نماند. در میدان مبارزه در کنار بزرگانی همچون ابوترابی و اندرزگوها قرار گرفت.
این ویژگی‌ها ایشان را یکی از شخصیت‌های کم‌نظیر این دوران و چه بسا صدها سال اخیر می‌کند و از این رو است که بسیاری از علاقمندان ایشان، این‌گونه از ارتحالشان، احساس یتیم شدن می‌کنند....
روحش مهمان سفره باکرامت موالیانش باد.