پرسش:
نهضت حسینی چگونه و با چه سازوکاری توانست پیام‌های تبلیغی خود را به گوش مخاطبان برساند؟
پاسخ:
ابعاد نهضت حسینی
نهضت امام حسین(ع) نهضتی متشابه و ذووجوه و عمیق و چندجانبه و چندبعدی و چند لایه است. یکی از وجوه و ابعاد آن عنصر تبلیغ است. هم امتناع و تمرد و عصیان و سرپیچی است (از نظر امتناع از بیعت) هم جهاد است، هم امر به معروف و نهی از منکر است، هم اتمام حجت است (از نظر دعوت کوفیان) و هم تبلیغ و ابلاغ پیام اسلام و ندای اسلام است به جهان و جهانیان.
سازوکار تبلیغ در عصر جدید
رساندن پیام اسلام در عصر جدید که هزاران پیام از ناحیه هزاران مراکز قدرت و ثروت، اعم از قدرت اقتصادی تا مراکز و قدرت فکری سیاسی، مردم و مخاطبان را احاطه کرده کار بسیار مشکلی است. جنگ تبلیغاتی نیازمند به هماهنگی نیروها، مهارت، تاکتیک، جبهه‌گیری، تشکیلات، فرماندهی و انضباط است. وقتی تبلیغات شکل تقابل و جنگ به خود می‌گیرد، اصل «واعدوا لهم ما استطعتم من قوه» در مواجهه با دشمنان تا آنجا که می‌توانید قدرت و توانمندی خود را بالا ببرید (انفال- 60) حکمفرما است. البته تبلیغ از جنبه مردم و پیامگیرها جز یک ابلاغ دوستانه نیست ولی از نظرخنثی‌کنندگان و تبلیغات مخالف، جنگ است.
شاخص‌های جذابیت و موفقیت پیام‌های تبلیغی
1- غنای محتوا و قدرت پیام
غنای عقلانی و منطقی، غنای احساسی و غنای عملی سه مؤلفه مهم در جذابیت و تأثیرگذاری پیامهای تبلیغاتی است. به عبارت دیگر قابل جذب بودن برای عقل و دل و قدرت بر حل مشکلات زندگی از مهمترین عناصر جذابیت و موفقیت نزد مخاطبان به حساب می‌آید. در اینجا است که راز اصلی پیشرفت اسلام را، با نداشتن دستگاه‌های تبلیغاتی در مقابل اکثریت‌ها مانند مسیحیت و اقلیتها مانند یهودیت و فرقه ضاله بهائیت، می‌توان به دست آورد.
2- امکانات، ابزارها و تجهیزات
در ابلاغ پیامهای تبلیغاتی به مخاطبان نقش دستگاهها، ابزارها و تجهیزاتی که به‌کار گرفته می‌شود و به روز بودن آنها در جذابیت و موفقیت پیامها تأثیرگذاری بسزایی دارد و نباید از آن غافل شد.
3- روش تبلیغ
متد و روش تبلیغ همانند روش‌های تحقیق، تعلیم، مدیریت، کتابداری و روش بهره‌گیری از هوش و حافظه و... می‌باشد که در جذابیت و موفقیت پیام‌های تبلیغی بسیار تاثیرگذار است. البته روش تبلیغ بیشتر اهداف اجتماعی و معنوی را دنبال می‌کند.
4- صلاحیت اخلاقی و فنی پیام‌رسان (مبلغ)
صلاحیت اخلاقی و فنی پیام‌رسان یا همان مبلغان نقش تعیین‌کننده‌ای در کنار مجموعه عوامل دیگر دارد به گونه‌ای که حتی اگر در سایر عوامل ضعف و کمبود و نقصانی وجود داشته باشد این عامل اخیر می‌تواند آنها را تا حدی جبران کند.
آثار و جلوه‌های تبلیغاتی نهضت حسینی
1- اولین مطلب این است که استفاده از تبلیغ در نهضت حسینی آن وقت درست است که عامل نهضت را تنها امتناع از بیعت ندانیم. استفاده از تبلیغ با دو عامل دیگر یعنی اجابت مردم کوفه برای در دست گرفتن زمام امور، و دیگر امر به معروف و نهی از منکر جور می‌آید. البته از زمان سقوط کوفه به بعد هر اندازه از عنصر تبلیغ استفاده شده باشد، اختصاص دارد به امر به معروف و نهی از منکر.
2- خروج امام حسین(ع) از مدینه به مکه سه علت داشت:
الف) یکی اینکه نفس مهاجرت ارزش تبلیغاتی داشت و تکان دهنده بود و ندای امام را بهتر به گوش جهانیان می‌رساند و این خود اولین موضع مخالفت و امتناع بود ب) دوم اینکه در مکه تماس بیشتری با افراد نواحی مختلف ممکن بود ج) سوم اینکه مکه را انتخاب کردن علامت امنیت نداشتن بود گو اینکه در آنجا هم امام امنیت نداشت.
3- خروج امام حسین(ع) از مکه در روز هشتم ذی‌الحجه (روز ترویه) که روز حرکت به منا و عرفات است ارزش تبلیغی تکان‌دهنده‌‌تری از خود اقامت در مکه داشت. این در واقع پشت کردن به کعبه تسخیر شده امویان و حجی بود که گردانندگان آن دستگاه یزیدی بودند، حجی که ظاهرش اسلامی ولی باطن و روحش جاهلی بود.
۴- آوردن اهل بیت و کودکان خود به کربلا به عنوان پیام رسان‌های آینده و تداوم رسالت و مسیر حرکت خود.
۵- نشان دادن جنبه‌های اخلاقی و جوانمردی در خلال حادثه کربلا از قبیل آب دادن به دشمن و ابتدا به جنگ نکردن و مروت و ایثار و صداقت و راستی.
۶- ایجاد صحنه‌هایی برای رساندن بهتر پیام تبلیغاتی خود همچون برپایی نماز جماعت در بحبوحه جنگ و پاشیدن خون شیرخوار خود به آسمان که فرمود: «عندالله احتسبه» این را به حساب خدا می‌گذارم و صحنه‌های دیگر
۷-...