چندي پيش، شورای سنجش و پذیرش کشور، مصوبه‌ای را منتشر کرد که از سال ۱۴۰۱، سنجش و پذیرش داوطلبان در آزمون ‌کارشناسی ارشد فقط از بین دانش‌آموختگان دوره کارشناسی رشته‌های «مرتبط» امکان‌پذیر خواهد بود.
در بخشی از نامه مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی به دانشگاه‌ها آمده‌ است: «به‌طور منطقی امکان شرکت کردن دانش‌آموختگان دوره کارشناسی «همه رشته‌ها» و حتی «همه رشته‌های یک گروه تحصیلی» در آزمون کارشناسی‌ارشد رشته‌های یک «زیرگروه تحصیلی» را نخواهد داشت بنابراین درج «همه رشته‌های گروه» برای هیچ رشته‌ای مجاز نیست اما درج «همه گرایش‌ها» مانعی ندارد.»
رشته‌های مرتبط برای هر یک از رشته‌هایی که در آزمون کارشناسی ارشد پذیرش دانشجو دارد، قرار است به زودی تعیین شود. این اتفاق باعث شد تا صدای اعتراض تعداد زیادی از دانشجویان و فارغ‌التحصیلان کارشناسی بلند شود.
پیش از این پذیرش دانشجو در آزمون کارشناسی ارشد در همه رشته‌ها از بین همه داوطلبان و صرف نظر از رشته تحصیلی دانشجو در دوره کارشناسی صورت می‌پذیرفت و حتی تعداد قابل توجهی از دانشجوهای رشته‌های فنی و مهندسی در دوره کارشناسی ارشد به رشته‌های علوم انسانی مهاجرت می‌کردند.
ابلاغ این مصوبه موج انتقادات گسترده‌ای را در بین دانشگاهیان و کارشناسان حوزه آموزش عالی ایجاد کرد، برخی از منتقدان این موضوع معتقدند اغلب داوطلبان کنکور تحت تأثیر راهنمایی و علایق غیرواقعی هستند و پس از ورود به دانشگاه و فارغ‌التحصیلی به این نتیجه می‌رسند که رشته دوره کارشناسی‌شان مناسب نبوده و در مقطع ارشد به رشته مطلوب خود دست می‌یابند که البته با این ممنوعیت امکان تجربه دیگر از آنها گرفته می‌شود. از سوی دیگر عده‌ای معتقدند که این مصوبه یکی از مناسب‌ترین اقدامات شورای سنجش و پذیرش کشور بوده که جلوی هجوم فارغ‌التحصیلان فنی و مهندسی به علوم انسانی را گرفته است.
اگرچه وزارت علوم مصوبه ممنوعیت پذیرش دانشجوی ارشد از رشته‌های غیرمرتبط را تا زمان انجام بررسی‌های بیشتر و کارشناسانه لغو کرد؛ در بخشی از نامه مدیرکل برنامه‌ریزی آموزش عالی آمده است: «بر اساس مصوبه هفدهمین جلسه «شورای سنجش و پذیرش دانشجو»، آزمون کارشناسی ارشد به روال سال‌های گذشته انجام می‌شود و تصمیم‌گیری درباره تغییر در رشته‌های مرتبط برای داوطلبان ورود به دوره کارشناسی ارشد، به انجام مطالعات و بررسی‌های بیشتر، موکول شده است.»
انتشار این خبر در نگاه اول شاید برای دانشجویان فارغ‌التحصیل مقطع کارشناسی امیدوارکننده باشد ولی انجام مطالعات، بررسی‌های بیشتر جهت اجرای این مصوبه که به آینده موکول شد، این مسئله را در ذهن متبادر می‌سازد که این مصوبه شاید با تغییراتی جزئی در آینده به اجرا درآید.
در ادامه این گزارش به بررسی نظرات موافقان و مخالفان این طرح می‌پردازیم که در ادامه می‌خوانید.
مدیر گروه حکمت هنر پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی در موافقت با این طرح نوشت: کاملا با این طرح موافقم. موج فارغ‌التحصیلان فنی مهندسی که با کم‌ترین بضاعت علمی و درک علوم‌انسانی وارد کارشناسی ارشد می‌شوند، نشانگر این ضرورت است. اگر کسی مشتاق است از علوم مهندسی به علوم انسانی روی آورد، کسی مانع نمی‌شود. برود دوباره در کنکور شرکت کند و وارد دوره لیسانس شود، چراکه سواد و سیاهه علم، در دوران لیسانس آموخته می‌شود. دوره ارشد و دکتری، بار علمی ندارد و صرفا بر پایه آموزش‌های کارشناسی معنا دار است.
دانشجوی دکتری حقوق عمومی دانشگاه تهران در مخالفت با مصوبه اخیر شورای سنجش و پذیرش نوشت: مطابق ماده ۳ قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دوره‌های تحصیلات تکمیلی در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور، و همچنین ماده ۴ آیین نامه اجرایی قانون مربوطه، تصویب مصوبه موضوع شکایت خارج از صلاحیت این شورا است.
توضیح اینکه مطابق مواد ‌اشاره شده، شورای مذکور صرفا می‌تواند در محدوده تصویب عناوین و تعیین ضرایب دروس آزمون، تصویب معیارهای اختصاصی درخصوص رشته‌های خاص، تصویب شیوه نامه اجرائی سنجش و پذیرش دانشجوی تحصیلات تکمیلی در دانشگاه، تعیین نصاب قبولی در مرحله سنجش عمومی برای ورود به مرحله بعدی سنجش و نظارت بر حسن اجرای فرآیند سنجش و پذیرش تصمیم‌گیری کند و از هیچکدام از موارد فوق چنین برداشتی نمی‌شود که شورای مذکور بتواند نسبت به اینکه چه کسانی قادر به شرکت در آزمون کارشناسی ارشد هستند و اینکه چه کسانی حق شرکت ندارند، تصمیم‌گیری کند. لذا اینکه شورای مزبور مصوب کرده است دارندگان مدرک کارشناسی قادر خواهند بود صرفا در آزمون کارشناسی ارشد رشته‌های مرتبط شرکت کنند و از شرکت در آزمون سایر رشته‌ها محروم شده‌اند، امری است که تصمیم‌گیری درخصوص آن در صلاحیت قانونگذار بوده و خارج از صلاحیت این شوراست.
همچنین مطابق ماده ۴ قانون مذکور «سنجش در مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته بر اساس آزمون متمرکز از دروس تخصصی مقطع کارشناسی و تأثیر معدل داوطلب (در رشته‌های مرتبط)» انجام می‌شود. همان طور که ملاحظه می‌شود‌اشاره قانونگذار به عبارت «رشته‌های مرتبط» صرفا برای نحوه اعمال تاثیر معدل دوره کارشناسی داوطلبان در آزمون کارشناسی ارشد بوده است و علاوه‌بر شروط مزبور، در قانون هیچ شرط دیگری نظیر «داشتن رشته مرتبط کارشناسی» برای ورود به مقطع ارشد در نظر گرفته نشده است. بنابراین در حال حاضر سنجش افراد باید لزوما محدود به موارد مذکور در ماده ۴ قانون باشد. در نتیجه، اینکه شورای سنجش و پذیرش مقرر کرده است کسانی که رشته کارشناسی مرتبط ندارند حق شرکت در آزمون ارشد را نیز ندارد مغایر ماده ۴ قانون مزبور تلقی می‌گردد.
همچنين زمان اجرای مصوبه نیز به گونه‌ای است که داوطلبان شرکت در کنکور امسال را دچار مشقت و سختی می‌کند. انتظار این است که در صورت تصویب چنین موضوعی، حداقل نحوه اجرای آن به نحوی باشد که برنامه‌ریزی‌های افراد را در زندگی شخصی و تحصیلی دچار مشکل نکند. لذا به استناد اصل انتظار مشروع نیز می‌شود از زمان اجرای مصوبه شکایت کرد.
افزون بر اين، فارغ‌التحصیل و دبیر اسبق انجمن علمی علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی در موافقت با این طرح می‌گوید: در ذهن ندارم که تصمیم به این خوبی در باب دانشگاه در ایران گرفته شده باشد. قول مشهوری وجود دارد که می‌گوید «همیشه دانشکده‌های فنی سیاسی‌تر هستند.» در حالی‌که سیاست مثل اقتصاد، حقوق، جامعه‌شناسی و... علم است و بلکه طبق بیان افلاطون، بالاترینِ علوم است، پس چارچوب دارد، منطق و نظریه و استدلال دارد و قابل تدریس و قابل فراگیری است. دانشکده‌های فنی با رشد منطق صفر و یکی و مطلق ریاضی، دانشجویان را سیاست‌زده، تندرو، کم‌طاقت و نامنعطف بار می‌آورند و ایشان با همان نحوه نگرش، در زمین کنش‌گری سیاسی و کارشناسی ارشد، وارد زمینی می‌شوند که سراسر نسبیت و انعطاف و ریزه‌کاری‌های‌اجتماعی و انسانی است.
چون مطلق نگرند و فاقد منطق فازی، خود را سیاسی‌تر نام می‌نهند؛ حال آنکه اساسا معنای آنان از مفهوم «سیاسی» روبروی مفهوم آکادمیک «سیاست» است و این یعنی اکثر دانشجویان فنی تا امروز وارد آن زمینه -سیاست- و رشته‌هایی شده‌اند که متضاد تار و پود شکل گرفته در ذهن و مغزشان بوده. این قانون شاید بتواند علوم مطلق را به مطلق‌گرایان و علوم انسانی را به اهل خود نزدیک‌تر کند و از این باب بهترین اتفاق ممکن است.
به نقل از خبرنامه دانشجويان، يك پژوهشگر و محقق حوزه مطالعات فرهنگی از دیگر مخالفان این مصوبه بود که در اين باره اعتقاد دارد: با انحصار کنکور برای یک رشته خاص و مصوبه حذف پذیرش دانشجویان از رشته‌های غیرمرتبط مخالفم! حذف این امکان تاییدی بر ادعای جماعتی است که معتقدند در علوم انسانی از انسانی خوانده‌ها قوی‌تر هستند. اصلاح سؤالات متمرکز بر حفظیات، ریاضیات و زبان انگلیسی و تغییر ضرایب دروس تخصصی کنکور ارشد بهترین راهکار است تا عیار رشته‌های فنی‌شان ثابت شود.در همين زمينه، معاون آموزشی وزیر علوم در تبیین موضوع مصوبه هفدهمین جلسه شورای سنجش و پذیرش دانشجو اظهار کرد: نامه‌ای که از طرف اداره‌کل دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی این وزارت برای کارگروه‌های تخصصی دانشگاه‌ها ارسال شده است، در ادامه و تبیین مواد مصوبه‌ شورای سنجش و پذیرش دانشجو در سال ۹۷ بوده که حوزه معاونت آموزشی را موظف کرده است ارتباط بین رشته‌ها در کارشناسی و کارشناسی ارشد را روشن کند.
وی با‌ اشاره به اینکه مصوبه مذکور برای کار کارشناسی به دانشگاه‌ها ارسال شده و هیچ تصمیم قطعی در این ارتباط گرفته نشده است، تأکید کرد: در آزمون کارشناسی ارشد امسال که هیچ‌گونه تغییری وجود نخواهد داشت و بدون اعمال محدودیت رشته‌ای برگزار می‌شود و داوطلبان دوره‌های کارشناسی ارشد می‌توانند در رشته‌های مورد نظر خود با رعایت سایر مقررات در آزمون شرکت و در صورت قبولی ادامه تحصیل دهند. در جمع بندي كلي بايد منتظر ماند و ديد كه با وجود نظرات موافق و مخالف، سرانجام عملياتي شدن اين طرح به چه سمتي پيش خواهد رفت و اينكه آيا فارغ التحصيلان علوم فني و مهندسي، از تحصيل در رشته علوم انساني باز خواهند ماند يا همان رويه سابق در پيش گرفته خواهد شد؟