آزادی رسانهای در غرب؛ ادعا یا واقعیت؟
حسین کارگر
یکی از حربههای کلیشهای و کهنه دولتهای غربی در مواجهه با کشورهای مستقل و رقبای خود، ادعای دفاع از آزادی رسانهها بوده است. این دولتها همواره مخالفان خود را به نقض آزادی اطلاعات و سانسور متهم میکنند. اما واقعیت به گونهای دیگر است. گرچه امروز همه در حیرت هستند که اتحادیه اروپا چگونه با این همه ادعای آزادیخواهی اقدام به حذف شبکههای تلویزیونی ایران از ماهوارههاتبرد نموده است، اما یکی از شاخصههای اصلی نظام سلطه حاکم بر جهان انحصار رسانهای است.
بطوری که تقریبا هیچ یک از سازمانهای رسانهای غربی، مستقل نیستند و همه آنها در خدمت دولتهای حاکم قرار دارند. «برنا کولمن» نویسنده آمریکایی و کارشناس مطالعات رسانه در مقالهای که در سایت «سواد رسانهای» به این موضوع پرداخته و رسانههای آمریکایی را «انحصاری» دانست. وی در این مقاله افشا کرد که رسانههای آمریکایی اعم از شبکههای تلویزیونی، ماهوارهای و رادیویی، شرکتهای فیلمسازی، روزنامههای محلی و سراسری، انتشاراتیها، شرکتهای تولید موسیقی و... تنها در تملک شش کمپانی هستند. وی اسامی این کمپانیهای بزرگ که تقریبا همه آنها تحت مالکیت سرمایهداران صهیونیست هستند را به این شرح معرفی میکند: شرکتهای «تایم وارنر»، «وایاکام»، «والت دیسنی»، «نیوز کورپ»، «وایوندی یونیورسال» و «سونی».
کولمن در تشریح چگونگی اعمال انحصار رسانهای در آمریکا توضیح داده بود: «شرکتهای انحصاری رسانهای نه تنها خروجیهای ارتباطاتی را در تملک خود دارند، بلکه همچنین از طریق تعامل هیئتمدیرهها با دیگر کمپانیهای رسانهای نیز در پیوند هستند. از این رو صاحبان منافع به طور مستقیم بر رسانهها تأثیر میگذارند.»
به این ترتیب، افرادی که با چنین ساختاری تعارض پیدا کنند از آن اخراج میشوند. مصداق بارز چنین افرادی «دنی شکتر» است. وی از گزارشگران و مستندسازان شبکه «سی ان ان» آمریکا بود، اما به خاطر افشای حقایق و انتقاد از حکومت آمریکا از این شبکه اخراج شد. «شکتر» چند ماه پیش برای نمایش جدیدترین فیلمش «سلاحهای فریب» به ایران سفر نمود و در نشستی به سخنرانی درباره فیلم خود و وضعیت رسانههای آمریکا پرداخت. این کارگردان معترض آمریکایی فضای رسانهای آمریکا را بسته و محدود و رسانههای خبری این کشور را در کنترل شرکتهای بزرگ سرمایهداری دانست.
وی با اشاره به وضعیت خبرنگاری و رسانهها در جامعه آمریکا گفت: با گذر زمان رفتهرفته تعداد شرکتهایی که مسئولیت خبررسانی را در جامعه آمریکا برعهدهدارند کمتر میشود و اکثر شرکتهایی که باقی ماندهاند از جناحهای راستگرا و یا میانهرو هستند و دیگر از کسانی که از سیاستهای آمریکا انتقاد کنند کسی باقی نمانده است.
«شکتر» با طرح این سؤال که «چه گروههایی آمریکا را کنترل میکنند، دولت آمریکا، شرکتهای چندملیتی و یا گروههای منافع خاص؟» پاسخ داد: گروههای منافع خاص هستند که بیشترین قدرت را دارند و رسانهها نیز مجموعهای از این شرکتها محسوب میشوند.
وی به نقش رسانههای آمریکا در بیان حقایق جنگ عراق اشاره کرد و افزود: از آنجایی که رسانههای مهم و تأثیرگذار آمریکا توسط شرکتها و گروههای خاص اداره میشود، اطلاعرسانی درستی پیرامون جنگ عراق انجام نشده و شاهد هستیم که قریب به اتفاق رسانههای ارتباط جمعی این کشور از حضور نظامیان آمریکایی در عراق حمایت میکنند.
شکتر ادامه داد: با گذشت زمان، هدف رسانههای آمریکا از خبررسانی تبدیل به پول سازی شد. به همین دلیل، نسلی در آمریکا به وجود آمده که اخبار را نگاه میکند اما هرچه بیشتر میبیند، چیزی نمیفهمد.
این فعال رسانهای افزود: رسانههای آمریکا توسط افراد و گروههای بسیار قدرتمندی اداره و پشتیبانی میشوند که از جمله آنها میتوان به «رابرت مرداک» سرمایهدار یهودی الاصل استرالیایی اشاره کرد که با سرمایه فراوان خود با تمام توان در مقابل مردم این کشور و مخالفان خود ایستادگی میکند. ولی با این وجود، مردم آمریکا پیروزی را دور از دسترس نمیدانند.
وی با اشاره به بایکوت خبری خود از سوی شبکههای خبری آمریکایی مانند سی ان ان،
بیبیسی، فاکس نیوز و سایر شبکههای آمریکایی گفت: هرکجا از من دعوت شود حضور خواهم یافت، اما شبکههای آمریکایی چنین کاری نمیکنند. چرا که در حال حاضر فضای بستهای در عرصه رسانهای آمریکا حاکم است.
اسکات فرانک، کارگردان آمریکایی نیز که چندی پیش به بهانه برگزاری جشنواره فیلم مقاومت به ایران سفر کرده بود به بازگویی همین واقعیت پرداخته و گفته بود: من فیلم سازی هستم که از غرب آمدهام؛ در آمریکا شبکههای مستقلی بودند که میخواستند اوضاع رسانهای آمریکا را تغییر دهند، اما الان هیچ کدام از این شبکههای مستقل وجود ندارند.
این وضعیت در رسانههای اینترنتی هم حاکم است. در شبکه موسوم به «یوتیوب» که از بزرگترین شبکههای اینترنتی است شما هیچ فیلم ضدآمریکایی را نمییابید. در این شبکه، صدها فیلم و تصویر با موضوع نقض حقوق بشر در ایران نمایش داده میشود، اما کشتار میلیونها انسان غیرنظامی بوسیله نظامیان آمریکایی و متحدان آنها در این شبکه سانسور میشود.
به این ترتیب اقدام غرب در محدود کردن صدای رسانهای ایران چندان عجیب و دور از انتظار نیست.اين اتفاق بار ديگر لزوم راهاندازي ماهواره مستقل براي پخش برنامههاي رسانههاي كشورهاي مستقل را الزامي كرد.