آرش فهیم

مطابق تعریف جامعه‌شناسان و فلاسفه علوم اجتماعی، «لمپن‌ها» نقشی در تولید ندارند و دراصل به عنوان ریزه خوار‌اشراف و سرمایه‌داران در سطح جامعه می‌لولند و فعالیت تخریبی انجام می‌دهند؛ کمرنگ شدن هویت و هنجارهای اخلاقی و گسترش فاصله طبقاتی از عوامل ظهور و گسترش این طیف است. آنها در حوزه فرهنگ هم حضور پررنگی پیدا می‌کنند؛ به معنای واقعی کلمه «تولید‌کننده فرهنگ» نیستند بلکه خورده فرهنگی در حاشیه فرهنگ عمومی یک کشور هستند و سبک و سیاق فکری و فرهنگی آنها در باطن نفرت‌انگیز و بعضا ترسناک است، اما به خاطر پشتیبانی مالی صاحبان پول و ثروت، می‌توانند ایده‌های سخیف خود را با ظواهری پرطمطراق و مرعوب‌کننده ارائه دهند!
بسیاری از سریال‌های شبکه نمایش خانگی در یک دهه گذشته، مصداق بارز چنین جریانی محسوب می‌شوند؛ مجموعه‌هایی پر از پوچی و ابتذال که با برخورداری از سرمایه نجومی- و بعضا ناسالم- هدفی جز تأمین و ترسیم خواسته‌های نوکیسه‌گان اقتصادی را دنبال نمی‌کنند.
بعد از ورشکستگی سینما و حذف سینمارفتن از سبد مصرف فرهنگی مردم و غلبه استفاده از فضای مجازی نزد عموم مردم در ایران، بخشی از فعالان هنر هفتم که از بازگشت سرمایه در سینما ناامید شده بودند، شبکه نمایش خانگی را بهترین فضا برای کسب و کاسبی یافتند.
آنچه این فضا را به جولانگاه مولتی میلیاردرها و مفسدان اقتصادی و اختلاسگرها تبدیل نموده، ولنگاری و سست بودن نظارت بوده است. البته این ولنگاری با واژه‌های زیبایی چون آزادی و فضای باز توجیه می‌شود. این فضا برای تخریب فرهنگ و ارزش‌های اخلاقی و خانوادگی و هویت ایرانی و سبک زندگی اسلامی باز است؛ طبیعتا در چنین موقعیتی خلاقیت هنری و زیبایی‌شناسی به معنای واقعی مجال خودنمایی نمی‌یابد؛ هدف اصلی، رسیدن به سود مالی است و اندیشه و هنر به انزوا می‌رود. در نتیجه، هنرمندانی هم که به این وادی قدم می‌گذارند، خواسته یا ناخواسته در زمینه «لمپنیسم» قلم می‌زنند و تصویر برمی‌دارند! آنها مجبور می‌شوند برای گرفتن دستمزد بیشتر و بالاتر، به هر ابزاری چنگ بزنند، هر رنگی به خود بگیرند، فرهنگ را آلوده کنند و ذائقه مردم را به قربانگاه ببرند تا فرمایشات کارفرمایان خود را اطاعت کنند! تکنیک و کار گردانی یک کارگردان در این زمینه آلوده خواهد بود؛ دوربین وی هرزه می‌شود، حرکت بازیگران، نورپردازی و حتی‌گریم بازیگرها در جهت رنگ کردن مخاطب اتفاق می‌افتد و با هر بار بیان «کات» گویی رشته‌ای از حقوق و حقایق را پاره می‌کند. چون هر کاری در زمینه لمپنیسم، فقط به ویرانی می‌انجامد؛ سریال‌های شبکه نمایش خانگی نیز این روزها همراه و هم‌جهت با سریال‌های شبکه‌های ماهواره‌ای، فقط تخریب می‌کنند، بدون آنکه تولید کنند.