طرح ۳ محوری اروپایی‌ها برای برچیدن زیرساخت‌های سانتریفیوژهای ایران
روزنامه وال‌استریت‌ژورنال در گزارشی به نگرانی‌های طرف‌های غربی از پیشرفت‌های اخیر در برنامه هستهای ایران و تأثیرات ادعایی آن بر مذاکرات وین برای احیای برجام پرداخته است.
نگرانی از پیشرفت‌های ایران
وال‌استریت‌ژورنال می‌نویسد پیشرفت‌های محسوسی که ایران اخیراً در زمینه توانایی انباشت اورانیوم غنی‌شده به دست آورده تلاش‌های دولت «جو بایدن»، رئیس‌جمهور آمریکا برای احیای برجام را دچار پیچیدگی کرده است.
مطابق ادعای این روزنامه، برآورد مقام‌های آمریکایی و اروپایی در حال حاضر این است که آنچه «زمان‌گریز هستهای ایران» خوانده می‌شود اکنون به ۲ تا ۳ ماه رسیده است.
زمان‌گریز، مفهوم ابداعی غربی‌ها برای اشاره به بازه زمان لازم جهت انباشت مواد هستهای مورد نیاز برای ساخت یک بمب هستهای است. آمریکایی‌ها می‌گویند، با محدودیت‌های اعمال‌شده در توافق هستهای برجام، این زمان به یک سال رسیده بود.
این در حالی است که جمهوری اسلامی ایران همواره ادعاهای کشورهای غربی درباره تلاش برای دستیابی به سلاح‌های هستهای را رد کرده است. تهران تأکید می‌کند به‌عنوان یکی از امضاکنندگان پیمان منع گسترش سلاح‌های اتمی(ان‌پی‌تی) و عضوی از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، حق دستیابی به فناوری هستهای را برای مقاصد صلح‌آمیز دارد.
علاوه بر این، بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاکنون بارها از تاسیسات هستهای ایران بازدید کرده‌اند اما هرگز مدرکی که نشان دهد برنامه صلح‌آمیز انرژی هستهای این کشور به سمت مقاصد نظامی انحراف داشته باشد، پیدا نکرده‌اند.
علی‌رغم اذعان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به پایبندی ایران به تمامی تعهداتش، دولت آمریکا در اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۷ به‌صورت یکجانبه از این توافق خارج شد. مقام‌های آمریکایی به روزنامه وال‌استریت‌ژورنال گفته‌اند دست‌کم فعلاً اطمینان دارند که بازگشت به توافق هستهای سال ۲۰۱۵ می‌تواند زمان‌گریز را به حدود یک سال افزایش دهد. «رابرت مالی»، نماینده آمریکا در امور ایران روز چهارشنبه به شبکه خبری سی‌ان‌ان گفت: «اگر ایران همچنان برنامه هستهای خودش را گسترش دهد و توافقی هم در کار نباشد، ممکن است زمانی برسد که دیگر توافق اصلی برای ما منافع منع‌اشاعه‌ای در بر نداشته باشد. البته هنوز به آن نقطه نرسیده‌ایم».
گسترش دانش
سانتریفیوژی ایران
وال‌استریت‌ژورنال نوشته نگرانی اصلی مقام‌های کشورهای غربی این است که ایران در فناوری مورد نیاز برای استفاده بهینه از سانتریفیوژها تبحر پیدا کرده است. به‌طور خاص، ایران مهارت خود در استفاده از سانتریفیوژهای نسل دوم هم بهبود بخشیده است.
ایران در سال ۲۰۱۶ بیش از ۱۰۰۰ دستگاه سانتریفیوژ در اختیار داشت، اما استفاده از این دستگاه‌ها به موجب برجام محدود شد. مقام‌های کشورهای غربی در آن زمان معتقد بودند ایران از دانش کافی جهت استفاده از این دستگاه‌ها برخوردار نیست. چندین مقام ارشد غربی به وال‌استریت‌ژورنال می‌گویند این ارزیابی اکنون تغییر کرده است. جمهوری اسلامی ایران تا یک سال بعد از خروج آمریکا از برجام به تمامی تعهداتش ذیل این توافق عمل کرد تا به کشورهای اروپایی که وعده می‌دادند آثار خروج واشنگتن از توافق را جبران می‌کنند فرصت دهد برای تحقق این وعده تلاش کنند.
بعد از گذشت یک سال از خروج آمریکا از برجام، تهران اعلام کرد با توجه به اینکه کشورهای اروپایی به وعده‌هایشان عمل نکرده‌اند در چند گام تعهداتش ذیل برجام را کاهش خواهد داد. کاهش تعهدات ایران ذیل مفاد توافق هستهای برجام صورت می‌گرفت.
جمهوری اسلامی ایران، بعد از برداشتن ۵ گام برای کاهش تعهدات، سرانجام ۱۵ دی‌ماه ۱۳۹۸ اعلام کرد دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی‌سازی، درصد غنی‌سازی، میزان مواد غنی شده، و تحقیق و توسعه) مواجه نیست.
روزنامه وال‌استریت‌ژورنال نوشته ایران طی یک سال گذشته اکثر سانتریفیوژهای نسل دوم خود را به کار گرفته است. سرعت این دستگاه‌ها سه تا چهار برابر بیشتر از سانتریفیوژ‌هایی است که ایران ذیل توافق هستهای برجام مجاز به استفاده از آن است.
وال‌استریت‌ژورنال نوشته، سرعت و میزان موفقیت ایران در استفاده از این دستگاه‌ها به مراتب بیشتر از آن چیزی بوده که بسیاری از ناظران انتظار داشته‌اند. توافق هستهای برجام که در سال ۲۰۱۵ حاصل شد، علاوه بر ایجاد محدودیت‌هایی در نوع سانتریفیوژهای مورد استفاده ایران، دوسوم از سانتریفیوژهای ایران را نیز برچید. این توافق، علاوه بر این، برای مقادیر اورانیوم غنی‌شده‌ای که ایران مجاز به نگهداری آن بود نیز سقف تعیین کرد. ایران ذیل این توافق مجاز به نگهداری حداکثر ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده شد. سطح غنی‌سازی مجاز برای ایران نیز به ۳.۶۷ درصد محدود شد.
طرح ۳ محوری اروپا
روزنامه وال‌استریت‌ژورنال نوشته مقام‌های اروپایی با توجه به پیشرفت‌های اخیر ایران در زمینه سانتریفیوژها طرحی در سه محور برای افزایش زمان‌گریز هستهای ایران پیشنهاد کرده‌اند. مطابق این طرح اروپایی‌ها از ایران می‌خواهند علاوه بر انبار کردن سانتریفیوژهای پیشرفته و مهر و موم کردن آنها، زیرساخت‌های الکترونیکی مورد استفاده برای این دستگاه‌ها نیز برچیده شوند. وال‌استریت‌ژورنال مشخص نکرده که آیا پیشنهاد اروپایی در قالب مذاکرات وین بر سر برجام به طرف‌های ایرانی پیشنهاد شده است یا خیر، اما به نقل از چندین منبع مطلع در این گفت‌وگوها نوشته است: «ایران اصرار کرده اجازه تخریب هیچ‌یک از سانتریفیوژهای پیشرفته خود را نخواهد داد».
فاصله میان حقیقت و ادعا
تروئیکای اروپا در کنار آمریکا در پی آن است تا با ایجاد محدودیت‌های دائمی هستهای برای ایران، خسارت محض برجام را به دیگر مولفه‌های قدرت کشورمان از جمله توان موشکی و قدرت منطقه‌ای نیز تعمیم دهد.
هدف طرف غربی این است که آمریکا بدون لغو تحریم‌ها و در حقیقت بدون هیچ هزینه‌ای به برجام بازگشته و سپس تغییرات برجام با روش مدنظر آمریکا و اروپا اجرا شود.
با این‌حال برخی دولتمردان با تبرئه آمریکا و اروپا مدعی هستند که «امروز در مذاکرات وین سفره‌ای آماده است، کار آماده است. فرصت دولت دوازدهم را از دستش گرفتند»!؛ گزارش‌ها و مستندات موجود از وین در کنار اظهارات برخی مقامات ارشد دولت، فاصله میان حقیقت و ادعا را به خوبی نمایش می‌دهد.
پیشنهاد فریبکارانه
بازگشت دوجانبه به برجام
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا شامگاه جمعه مدعی شد که واشنگتن همچنان در تلاش برای بازگشت دوجانبه به توافق هستهای با ایران است.
وی در ادامه کنفرانس خبری خود گفت اگر واشنگتن توانست که به توافق هستهای بازگردد از آن برای تعامل با موضوعات نگران‌کننده درمورد ایران استفاده خواهیم کرد. پیشنهاد فریبکارانه آمریکا در قالب بازگشت دوجانبه به برجام صرفا ترفندی برای اجرای اقدامات نقد ایران در مقابل وعده‌های نسیه آمریکا و اروپا است.
ترفند تکراری
«پلیس خوب- پلیس بد»
یک رسانه آمریکایی گزارش داده رژیم صهیونیستی قانونگذاران آمریکایی را برای جلوگیری از احیای برجام تحت فشار قرار داده است. روزنامه واشنگتن‌تایمز گزارش داده رژیم صهیونیستی در جریان سفر اخیر قانونگذاران هر دو حزب آمریکا به فلسطین اشغالی، آنها را برای رد توافق هستهای با ایران تحت فشار قرار داده‌اند. مستندات منتشر شده حکایت از آن دارد که آمریکا و اسرائیل در مسئله برجام با یکدیگر کاملاً هماهنگ هستند. طبق تقسیم کار میان این دو، مقرر شده تا آمریکا نقش پلیس خوب و اسرائیل نیز نقش پلیس بد را بازی کند.
هدف اصلی ایجاد اختلال محاسباتی در طرف ایرانی و افکارعمومی و امتیازگیری حداکثری در برجام است.