آیت‌الله رئیسی هر چند از بدو انقلاب، هیچ زمانی عاری از کسوتِ خدمت به نظام نبوده است، اما این انتصاب، پرده برداری از چهره‌ای خدوم و در حقیقت کشف یکی از مدیران توانمند و شجاع بود که پیش‌بینی می‌شد افقی گسترده و روشن در پیش روی وی قرار داشته باشد. آقای رئیسی با ورود به آستان قدس؛ این بزرگ‌ترین بنیاد موقوفاتی جهان اسلام که سالانه بالغ بر سی میلیون زائر دارد، طی سه سال، تحولی عظیم در آن حریم عرش آستان ایجاد کرد و خدمات شایان و بی‌سابقه‌ای در پایتخت معنوی ایران اسلامی ارائه نمود که بخشی از آنها عبارتند از :
- ایجاد معاونت امداد مستضعفان برای خدمت رسانی به زائران. 
- تشکیل معاونت علمی جهت ارتباط با دانشگاه‌ها و بهره‌گیری از نظریات نخبگان. 
 - تشکیل مرکز امور بین‌الملل با هدف برقراری روابط آستان قدس با جهان. 
- ایجاد سازمان فرهنگی آستان قدس و تأسيس مرکز امور بانوان و خانواده. 
- ایجاد مرکز خدمات ارتباطات مردمی و راه‌اندازی سامانه تلفنی ۱۳۸. 
- راه‌اندازی نمایندگی آستان قدس رضوی در استان‌های کشور. 
- اجرای طرح خادمیار با نگاهی نو به موضوع خادم، مخدوم و خدمت. 
- ایجاد بنیاد سلامت برای ارائه و توسعه خدمات بهداشتی رایگان. 
- اجرای «طرح مهر درخشان» برای فراهم کردن زیارت آسانِ زائران کم بضاعت و زائر اولی‌ها [طی این طرح در طول سه سال یک میلیون زائر اولی به هزینه آستان قدس به زیارت امام رئوف(ع) مشرف شدند یعنی روزی هزار تا هزار و دویست زائر]. 
- تبدیل بنگاه‌ها و شرکت‌های زیان‌دهِ اقتصادیِ آستان قدس به سود‌ده. 
- ورود به حوزه اقتصادِ دانش‌بنیان و همکاری با دانشگاهیان در این زمینه. 
- حسابرسی و ارائه گزارش مالی منظم و ایجاد سامانه شفافیت مالی.
- ایجاد زائر شهر در اطراف حرم مطهر با ظرفیت پذیرش سه هزار زائر در روز.  
- ایجاد استراحتگاه‌های بین شهریِ «میقات الرضا» در مسیرهای منتهی به مشهد برای زائران. 
- گسترش سه برابری در توزیع غذای متبرک و راه‌اندازی سامانه اینترنتی برای درخواست غذای متبرک. 
- تهیه هزاران سری جهیزیه و ساخت سه هزار واحد مسکن برای محرومان. 
- پنج برابر شدن ابعاد کمی و کیفی فعالیت‌های فرهنگی و تبلیغی آستان قدس. 
- افزوده شدن یک میلیون متر مربع به فضای فرهنگی آستان قدس در قالب اردوگاه‌های فرهنگی و باغ‌های امام رضا(ع) برای نوجوانان، جوانان و بانوان. 
- ایجاد چندین هزار فرصت شغلی و...
آیت‌الله رئیسی با رویکرد تحول‌گرای خود، نوعی مدیریت جدید را بنیان نهاده بود که به شدت با روش‌های منفعلانه رایج فاصله داشت. او در دوران مسئوليت آستان قدس، حتی ریالی از حق تولیت استفاده نکرد.
* * *
سه سال پس از انتصاب تولیت، در ۱۶ اسفند ماه ۱۳۹۷ بار دیگر رهبری معظم، طی حکمی دکتر رئیسی را به ریاست قوه قضائیه منصوب فرمودند. معظم‌له در این حکم، «سند تحول قضایی» را که آقای رئیسی به عنوان برنامه جامع خود در مدیریت عدلیه تنظیم نموده بود، مفید و کارساز ارزیابی کردند و مردمی بودن، انقلابی بودن و ضد فساد بودن را لازمه دستگاه قضا دانسته‌ و بر ریشه‌کنی فساد از درون قوه، گسترش عدل، برخورد قضایی بدون ملاحظه هیچکس، استفاده از جوانان صالح و انقلابی در دستگاه و همکاری با دو قوه دیگر تأكيد فرمودند. آیت‌الله رئیسی با دریافت حکم انتصابِ خود، بی‌درنگ سکّان این قوه پرتلاطم را به دست گرفت.
شاید مشکل بتوان تصور کرد انبوه اصلاحات و اقدامات انقلابی قوه قضائیه، همگی در ظرف مدت دو سال و دو ماه بوده است. اقدامات منحصر به فرد دستگاه قضا در بازه زمانی کوتاه، این پیام را برای ملت دارد که اگر مسئولان بدون عذر و بهانه کار کنند، هر روزشان فصلی نو در عرصه خدمت خواهد بود.
از مهم‌ترین شاخصه‌های کار جهادی و انقلابی این است که کارگزاران نظام، با نگاه به داخل، همه استعداد و توان خود را به کار گیرند و با امکاناتی که در اختیار دارند سخت و خستگی‌ناپذیر امور را جلو برند. آیت‌الله رئیسی در این مدت به خوبی نشان داد که مدیری جهادی و ضد فساد و مبارزی نستوه و شجاع است که برای اجرای عدالت هیچ خط قرمزی نمی‌شناسد و چه بسا در جهت این مهم، خود را تا سراپرده و حریم مسئولان بلند پایه نیز برساند. به گوشه‌ای از سرفصل‌های اقدامات آیت‌الله رئیسی در این ۲۶ ماه‌اشاره می‌کنیم:
- مبارزه با فساد در قوه قضائیه، برخورد با ۶۰ قاضی متخلف و انهدام باند طبری. 
- مبارزه گسترده با قاچاق کالا، باندهای مافیا، دانه درشت‌ها، غارت‌گران بیت‌المال، مفسدان و اخلالگران اقتصادی و رانت‌خوران و صدور بیش از هزار حکم قطعی شامل اعدام، حبس‌های طویل‌المدت، شلاق، انفصال از مشاغل دولتی، استرداد اموال و بازگشت صدها هزار میلیارد تومان به بیت‌المال. 
- مبارزه با زمین‌خواری، تخریب ویلاهای غیرمجاز، ساخت و سازهای غیر قانونی، آزادسازی صدها کیلومتر از سواحل دریای خزر و هزاران هکتار از اراضی تصرف شده.
- احیای ۲۰۰۰ کارگاه و کارخانه‌ متروک یا ویران که به طور غلط و غیر قانونی به بخش خصوصی واگذار شده بودند. مانند نیشکر هفت‌تپه، سبلان پارچه، ماشین‌سازی تبریز، کشت و صنعت مغان، نساجی مازندران، مجتمع فولاد ارومیه و... 
- برگزاری دادگاه‌های علنی و معرفی متهمان و محکومان و پرهیز از نام‌های مخفف و رمزگونه.
- محاکمه مدیران بلند پایه و کارگزاران متخلف و نیز فرزندان و نزدیکان مفسد مسئولین.
- انجام ۲۶ سفر استانی یعنی به طور متوسط هر ماه یک سفر برای دیدار چهره به چهره با مردم.
- مدیریت میدانی و بازدیدهای سرزده به واحدهای قضایی و زندان‌ها. 
- تأسيس مجتمع ویژه مبارزه با فساد اقتصادی و ده‌ها اقدام مفید دیگر.
آیت‌الله رئیسی با ورود به دستگاه قضا، طبیب گونه عمل کرد. یعنی ابتدا در پی تشخیص درد برآمد و با توجه به نارضایتی‌های عمومی که در مدیریت میدانی و دیدار چهره به چهره مردم یافته بود، پی برد که جامعه از فساد و تبعیض رنج می‌برد. او پس از تشخیص، بی‌درنگ برای درمان این جراحت مزمن قیام نمود و کارنامه درخشانی از خود به جا گذاشت. با این حال او به خوبی می‌دانست که دستگاه قضا تنها مبارزه با معلول‌ها را بر عهده‌دارد اما برای درمان اساسی، نیاز به شناختِ ریشه فساد است. 
او در مرحله سوم در پی کشف علت فساد برآمد و آن را در ناکارآمدی دولت یافت. هنگامی که در نظام اداری، فساد وجود داشته باشد، مبارزه با مفسد و غفلت از اسباب آن در طولانی مدت امکان‌پذیر نیست، بلکه باید هر چه زودتر جریان فساد از سرچشمه خشکانده شود. اما این خلأ در مدیریت دولتی وجود داشت.
محبوبیت روزافزون دکتر رئیسی به عنوان مدیری ساده زیست، راستگو، مردمی و انقلابی باعث شده بود میلیون‌ها نفر از اقشار مختلف ملت، از او تقاضای ورود به عرصه ریاست‌جمهوری را داشته باشند و از سوی دیگر ضرورت مدیری توانمند و جهادی در دستگاه اجرایی، هیچ‌گونه عذری در نپذیرفتن این بار مسئوليت برای آقای رئیسی باقی نمی‌گذاشت و اینچنین شد که به عنوان تکلیف شرعی پا به میدان نهاد. 
هر چند از مدت‌ها پیش رسانه‌های معاند، تخریب این چهره متقی و خودساخته را به شکلی بی‌سابقه دنبال می‌کردند، اما شگفتی از کسانی است که به پیروی از دشمن، دامن‌ها را پر از سنگ کرده و ناجوانمردانه او را هدف قرار ‌دادند. بی‌اخلاقی، عصبیت و تندخویی در مناظرات و رسانه‌های رقیب می‌توانست تأثیرات نامطلوبی در کشور بگذارد، اما کرامت و متانت آیت‌الله رئیسی در برابر هجمه‌ها، جامعه را با فضای نوینی از تجربه اخلاق مداری آشنا ساخت و گفتمان جدیدی بر مبنای «منش بزرگوارانه» ایجاد نمود و بدین سبب، تراز انتظار ملت از رفتار کارگزاران نظام بالا رفت. 
انتخاب آیت‌الله رئیسی در شرایط پیچیده اقتصادی، فرهنگی و سیاسی کشور بسیار پر معنا و قابل تأمل است که می‌بایست تحلیل‌گران ساعت‌ها در‌باره آن به گفت‌وگو بنشینند. اینک حاج سید ابراهیم برخاسته از مکتب شهید مظلوم بهشتی و پوینده راه حاج قاسم، پس از یک اربعین خدمت سخت و صادقانه و گذر از کوره امتحانات، کمر به آبادانی کشور بسته است. اگر چه فتنه‌ها در راهند اما به فرموده مقام معظم رهبری ما نیز خرمشهرها در پیش داریم.
سید ابوالحسن موسوی طباطبایی