مجتبی باجلان
آغاز بحران سوریه در سال 2011 که با توطئه غربی‌- عربی- ‌ترکی، منجر به ایجاد یکی از فاجعه‌ آمیزترین وقایع قرن بیست‌ویکم گردید، در کنار تحریم‌های نامشروع و غیرقانونی آمریکا و اتحادیه اروپا علیه دولت سوریه، وضعیتی بغرنج و دشوار را بر شهروندان سوری در مناطق مختلف این کشور اعمال کرده است. بخشی بزرگ از شهروندان در نتیجه درگیری‌های نظامی در داخل کشور یا در مرزهای خارج از سوریه، آواره شدند.
طی یک‌سال اخیر نیز علاوه بر تحریم‌های آمریکا و مصیبت‌های وارده در سطح داخلی که بر شهروندان سوری تحمیل شده بود، همه‌گیری کرونا و بحران مالی کشور لبنان نیز بر وخامت هرچه بیشتر اوضاع در سوریه افزوده بود.
برخی ناظران منطقه‌ای از همان ابتدا معتقد بودند که این بحران راه‌حل نظامی ندارد و جمهوری اسلامی ایران نیز همواره از مبتکران چنین حرکت‌هایی بوده و از ابتکار سایر کشورهای منطقه نیز استقبال کرده است.
به همین منظور سلسله مذاکرات آستانه را به منظور حل و فصل منازعات سوریه و پایان بخشیدن به شش سال کشتار و آوارگی و ویرانی در این کشور، با ابتکار عمل جمهوری اسلامی ایران و روسیه و همراهی ‌ترکیه، پایه‌ریزی کرد.
از بهمن‌ماه سال ۱۳۹۵ که اولین دور این مذاکرات در «آستانه» پایتخت جمهوری قزاقستان شکل گرفت تا به امروز، به باور کارشناسان، قالب روند آستانه تنها ابتکاری بوده که توانسته به‌طور مؤثر، به کاهش خشونت در سراسر سوریه کمک کند و برای برقراری صلح و ثبات در سوریه دستاوردهای عملی داشته باشد.
گفتنی است که در همه این نشست‌ها بر لزوم حفظ حاکمیت، استقلال و تمامیت ارضی سوریه و ادامه روند آتش بس تأکید شده است از آستانه یک تا شش، اگرچه مجموعه‌ای از مسائل سیاسی سوریه در قالب‌ها و شکل‌های مختلف مطرح می‌شد اما تمرکز گفت‌وگوها عمدتاًً بر موضوع کاهش تنش و آتش بس بود.
در این میان دولت آمریکا که از ابتدا با هرگونه روندی برای این بحران خود ساخته مخالف بود، از هرگونه اقدامی برای کار شکنی و ضربه‌زدن به روند گفت‌وگوهای سازنده فروگذار نکرده و حتی پس از روی کار آمدن دولت بایدن و برغم مواضع انتخاباتی وی، این اقدامات همچنان ادامه دارد.
ایالات متحده، که کشورهای جهان را برای سرنگون کردن نظام دمشق بسیج کرد، نتوانست رویای خود برای نابود کردن سوریه را محقق سازد و توجیهات و بهانه‌هایش برای ماندن در این کشور فاش شده و برای همگان آشکار شده که هدف غایی آمریکا از‌ اشغال نظامی سوریه تامین منافع رژیم صهیونیستی است.
دولت بایدن از همان ابتدا «ایمی‌کترونا» را به‌عنوان سرپرست نماینده ویژه آمریکا در امور سوریه تعیین کرده است، و وزارت خارجه‌اش نیز از بررسی قانونی درخصوص سوریه خبر داده است؛ قانونی که به مثابه مواخذه سوریه و به منظور تشدید فشارهای سیاسی و اقتصادی علیه دمشق است. همین امور نشان می‌دهد که دولت بایدن رویکرد ‌تروریسم اقتصادی را با عناوینی از جمله مشارکت در روند حل و فصل سیاسی بحران سوریه، ادامه خواهد داد.
خباثت دولت جدید آمریکا البته به این اقدامات متوقف نمانده و چندی پیش جنگنده‌های آمریکایی مواضع برخی گروه‌های مقاومت در شرق سوریه و نزدیک شهر ابوکمال را بمباران کردند. این حمله هوایی اولین اقدام نظامی آشکار ایالات متحده در غرب آسیا از زمان روی کار آمدن بایدن بود و اقدامی که در عین حال از سوی مقامات اسرائیلی یک نشانه مثبت در مورد موضع‌گیری دولت جدید ایالات متحده در قبال ایران قلمداد شد.
موضوعی که حتی برخی رسانه‌ها و اندیشکده‌های مستقل آمریکایی نیز آن را علیه گفت وگو‌ها و روند‌های سیاسی در منطقه عنوان کردند. در همین رابطه پایگاه بیزنس اینسایدر در تحلیلی به قلم مارین دنین کارشناس امور خاورمیانه درباره حمله دولت بایدن به شرق سوریه علیه مواضع ایران نوشت: این اقدام نظامی به جای کمک به گفت‌وگوها با ایران، منطقه را تهدید به پیچیده‌تر شدن موضوع و ورود به اوضاع نابسامان می‌کند.
این رسانه آمریکائی همچنین نوشت که ۸۱ میلیون آمریکایی که از تعهد بایدن برای دیپلماسی در انتخابات عمومی حمایت کردند، باید او را مسئول حمله اخیر به سوریه و عدم تعامل صمیمانه با ایران بدانند. منظور از یک دموکرات در کاخ سفید این نیست که رئیس‌جمهور مجوز تصدی رایگان برای ایجاد جنگ و بی‌ثباتی ایالات متحده در غرب آسیا را دارد.
نکته بسیار مهم اینکه در موضوع سوریه، ایران اسلامی به ناحق از طریق رسانه‌های غربی و صهیونیستی به‌دلیل حمایت از مردم سوریه و تأکید بر عدم مداخله خارجی با اتهامات مختلفی رو‌به‌رو بوده و متأسفانه برخی از اظهارنظرهای افراد مسئول در حوزه سیاست خارجی فضا را برای تشدید حملات رسانه‌ای غرب علیه ایران در منطقه فراهم می‌سازد. در حالی که اقناع‌سازی دولت‌های عربی برای پذیرش راه‌حل مسالمت‌آمیز و گسترش رایزنی‌های دیپلماتیک با قدرت‌های خارجی از سوی دستگاه دیپلماسی و مسئولین نظام پیگیری می‌شود، هرگونه ناپختگی در اظهارنظر‌ها در مورد وضعیت سوریه، ضمن تقلیل توان قدرت نرم ایران، جمهوری اسلامی ایران را نیز سرگرم اتهام‌زدایی خواهد نمود.