عزل سؤال‌برانگیز منتقد برجسته سیاست‌های جمعیتی وزارت بهداشت
سعید نمکی، وزیر بهداشت طی نامه‌ای به دکتر محمداسماعیل اکبری، ضمن بیان برخی اختلاف نظرها با مشاور عالی خود، او را برکنار کرد. عمده انتقاد دکتر اکبری ناظر به رویه‌های غلط ضدجمعیتی در بخش‌های مختلف دولت از جمله در بدنه وزارت بهداشت بوده است.
در این نامه وزیر بهداشت علاوه بر ذکر برخی گلایه‌ها و انتقادات و طرح مواردی از اختلاف نظرها در حوزه‌های مختلف، موضوع جمعیت نیز مورد توجه قرار گرفته است.
در بخشی از نامه نمکی خطاب به دکتر اکبری آمده است:«نیازی نمی‌بینم تا پایبندی به انقلاب و عزت نظام و پیروی از منویات مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) را برای جنابعالی بیان کنم ولی در مقوله جمعیت نیک می‌دانید که با گرفتاری در امواج سنگین کرونا که هر موجش می‌توانست آبروی نظام را زیر سؤال ببرد، تمام تلاشم این بود که آنچه سهم وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می‌باشد به‌پیش رود. بارها گفته‌ام مقوله جمعیت باید در سطح کلان و توسط همه دستگاه‌ها حمایت و هدایت شود و ما سهمی مشخص و سقفی معین داریم. جنابعالی سعی داشتید که ما و شخص جنابعالی محوریت همه چیز باشیم ولی اینجانب به‌عنوان عضوی از دولت محترم می‌دانم که محدوده جغرافیایی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ما در این وزارتخانه و حیطه تأثیرگذاری‌مان در امر جمعیت تا کجاست.»
به گزارش خبرگزاری تسنیم، سعید نمکی اخیراً در یک اجلاس مجازی با موضوع پویایی، بالندگی و جوانی جمعیت گفته بود: «رشد جمعیت از نظر کمّی به‌اندازه کیفیت جمعیت، مهم نیست! کیفیت جمعیت در جوامع به‌مراتب مهم‌تر از کمّیت آن است...، این یعنی اگر رشد کیفی در جمعیت نداشتیم، کمّیت ما را له می‌کند.»
این اظهارات عجیب وزیر بهداشت در حالی است که ایران طی سه دهه اخیر، شدید‌ترین کاهش نرخ رشد جمعیت و باروری را بین کشورهای جهان داشته است و در صورت ناتوانی در افزایش نرخ رشد خود به پیرترین کشور منطقه طی سه دهه آینده تبدیل می‌شود و حتی از تأمین نیروی انسانی خود برای چرخش چرخ‌های اقتصادی کشور نیز باز خواهد ماند.
عمده انتقاد دکتر اکبری به‌عنوان مشاور عالی وزیر بهداشت نیز ناظر به رویه‌های غلط ضدجمعیتی در بخش‌های مختلف دولت از جمله در بدنه وزارت بهداشت بوده است که در نهایت منجر به عزل این استاد فرهیخته از مسئولیت مشاور عالی توسط وزیر بهداشت شد.
پاسخ اکبری به نامه نمکی
اما دیروز پرفسور مـحمـد اسـماعـیل اکبری؛ به عنوان مشاور عالی سابق وزیر بهداشت، پدر پزشکی جامعه‌‌نگر ایران، فوق تخصص جراحی غدد و سرطان از دانشگاه جانزهاپکینز آمریکا، رئیس انجمن آموزش پزشکی ایران و رئیس‌مرکز تحقیقات سرطان در پاسخ به نامه برکناری خود توسط وزیر بهداشت، خطاب به سعید نمکی نامه‌ای نوشت و به موضوعات مختلف طرح شده در نامه وزیر بهداشت از جمله در موضوع کرونا و سرطان پاسخ داد. به گزارش خبرگزاری تسنیم، در بخشی از نامه اکبری با اشاره به اینکه بنده و شما بیش از یک سال یکدیگر را ندیدیم و به علت اقدامات شما و دوستانتان، اینجانب بیش از 15 ماه است که به وزارت بهداشت نیامده‌ام، چرا که هیچ امکانی از سوی وزارت متبوع در اختیار نداشتم و من اقدامات خویش را در بیرون از وزارتخانه انجام می‌دهم و پیگیری می‌کنم، درخصوص مقوله جمعیت آمده است: «پس از دریافت ابلاغ سرپرستی وزارت بهداشت از جناب رئیس‌جمهور، در اولین ملاقاتمان، مقوله جمعیت و مراقبت از آن و لزوم حرکت به سمت اجرای سیاست‌های کلی جمعیت را مطرح کردم که مورد قبول جدی شما واقع شد و اگر خاطرتان باشد، مقرر گردید بعد از اولین بسیج ملی کنترل فشار خون که به پیشنهاد اینجانب طرح گردید، عملیات اجرا آغاز شود که متاسفانه هرگز نشد و به بنده عنوان نمودید که مقامات بالا به‌طور مکتوب، مانع شده‌اند که البته دیده و نمایان نگردید.
بنده به‌عنوان مشاور عالی وزیر، نماینده تام‌الاختیار وزیر در موضوع جمعیت و به گفته خودتان مدیر پروژه ملی جمعیت! ریالی بودجه و حداقلی از امکانات را در اختیار نداشتم و هیچ تخصیص اعتباری صورت نپذیرفت؛ البته موضوع به همین‌جا منتهی نشد و جنابعالی و دوستان از ماه‌ها قبل از کرونا، اقدامات برنامه‌ریزی شده مختلفی را برای شکستن و خسته‌کردن انجام دادید که اِعجاب بزرگان، دوستان و آگاهان را بر‌انگیخت و بنده به دلیل عدم ایجاد حاشیه برای سیاست‌های مظلوم کلی جمعیت و وزارت بهداشت و درمان و حفظ حرمت‌ها سکوت کرده و می‌کنم.
بیش از 90 نامه رسمی تنها در موضوع جمعیت و مسائل مرتبط با آن در حیطه کاری وزارت بهداشت درباره عدم تطابق یا تضاد عملکرد حوزه‌های مختلف وزارتخانه با سیاست‌های کلی جمعیت خدمت شما نوشتم که آخرین آن به شماره 102/804د در تاریخ 11/2/1400بود که متاسفانه همچون موارد قبلی، مورد عنایت قرار نگرفت و نتیجه مثبتی حاصل نگردید همچنین جنابعالی در نامه‌ای شبه‌علمی علیه مصوبه جوانی جمعیت و حمایت از خانواده که گام نخست خوبی در اجرای سیاست‌های کلی جمعیت در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی و سلامت است و شفافیت در ارائه برخی خدمات از ویژگی‌های برجسته آن است (همان چیزی که باید قانونا با پرونده الکترونیک سلامت از سوی وزارت بهداشت در همه حوزه‌ها اجرا می‌شد و علی‌رغم وجود زیرساخت‌های اصلی و تکلیف قانونی در برنامه‌های پنج ساله، مغفول مانده است و در صورت نهادینه شدن می‌توانست کمک‌های بزرگی به نظام سلامت کشور کند) مرقوم نمودید که خط بطلانی به گفته‌های قبلی شما و مشاوره‌های اینجانب بود. قطعا کسی از شما توقع ندارد که مسائل اقتصادی و اجتماعی مرتبط با جمعیت را حل کنید، اما آیا جلوگیری از کشته شدن سالانه هزاران جنین سالم نیز جزء وظایف شما نیست؟ چرا شما با ذینفعان شبه‌علمی و اقتصادمحور، همراه و هم‌صدا شدید؟»
در بخش دیگری از نامه اکبری آمده است:«جناب وزیر، رهبری مدظله‌العالی در کلامی فرموده‌اند: «یکی از خطراتی که وقتی انسان درست به عمق آن فکر می‌کند، تن او می‌لرزد، این مسئله جمعیت است»، حال آیا کوتاهی‌های متعدد، سنگ‌اندازی‌ها و بعضا عنادورزی‌ها در این موضوع در طول دو سال گذشته، توصیفات شما پیرامون رابطه‌تان با رهبری را تائید می‌کند؟! آیا گزارش‌هایی که در این زمینه ارسال داشته‌اید با حقیقت عملکردتان همخوان است؟ آیا اینکه وزارت تحت امر شما نمی‌خواهد سهم خود را در حل معضل جمعیت بر عهده بگیرد، غصه‌ای بر غصه‌های رهبر انقلاب نمی‌افزاید؟ اینجانب به‌عنوان مشاور سابق شما از این کم‌کاری‌ها و سنگ‌اندازی‌ها به پیشگاه باری تعالی توبه می‌کنم.
یک‌بار دیگر صمیمانه توصیه می‌کنم ضمن مرور دقیق مکتوبات و مشاوره‌های قبلی، به اصلاح مسیر فعلی اقدام کنید و به اصلاحگری رویه اشتباه طولانی‌مدت وزارت بهداشت در حوزه جمعیت مفتخر شوید که بی‌شک کمک بزرگی به آینده اقتصاد، سلامت و امنیت این مرز پرگهر خواهد بود؛ به‌عنوان یک برادر و دوست قدیمی از شما می‌خواهم، ایجاد تحول در دیدگاه خود و همکارانتان که از مسیر پژوهش، مطالعه، تعقل، دلسوزی و عدم سیاست‌زدگی میسر می‌شود را در پیش گیرید و مراقبت نمایید که منشأ صحبت‌هایتان در موضوع جمعیت، ادعاهای افرادی نباشد که به دلیل تخلفات امنیتی، تحت تعقیب قانونی هستند.»
گفتنی است، پرفسور اکبری در مراسم اعطای «جایزه ملی جمعیت» به وی که به‌همت شورای‌عالی انقلاب فرهنگی و در روز ملی جمعیت (30 اردیبهشت) برگزار شد، در انتقاد از انفعال و بی‌توجهی وزارت بهداشت نسبت به مسئله مهم جمعیت گفته بود: «متأسفانه وزارت بهداشت موافق سیاست‌های جمعیتی پیش نرفته است و عملکرد آن هم موافق این سیاست‌ها نبوده است و چند حرکت تبلیغی در روزهای نزدیک به روز ملی جمعیت در ایام پایانی این دولت، دردی از این مسئله حیاتی دوا نخواهد کرد.»