حفظ اخلاق اسلامی زمینه‌ساز رقابت سالم
گروه گزارش
«از طرف علاقه‌مندان به نامزدهای انتخاباتی گوناگون، بداخلاقی‌های انتخاباتی، شایسته ملت ما نیست؛ تهمت زدن آدم‌های مؤمن را، مصونیت دار از لحاظ اسلامی و شرعی را؛ در معرض هتک آبرو قراردادن در شب‌نامه‌ها، در مطبوعات، در پایگاه‌های اینترنتی و غیره، اینها اصلاً مصلحت نیست. من به طور جد از همه کسانی که نسبت به نامزدهای مختلف علاقه‌مندی‌ای دارند، درخواست می‌کنم، اصرار می‌کنم که این علاقه‌مندی خودتان را از راه تخریب دیگران، اهانت به دیگران، متهم کردن دیگران نشان ندهید. هرچه می‌خواهید از نامزد مورد علاقه خودتان تمجید کنید، تعریف کنید؛ اما دیگران را تخریب نکنید. این علامت بدی است. بعضی جاها در دنیا معمول است اسرار خانوادگی یکدیگر را برملا می‌کنند، عکس‌های پنهانی از هم می‌گیرند، افشا می‌کنند. خوب، همان‌هایی هستند که وقتی هم رفتند مجلس دیده‌اید در تلویزیون سر یک مسئله‌ای می‌افتند به جان هم، با مشت و لگد با هم رفتار می‌کنند! اینکه امتیاز برای نماینده نیست. آنچه که در مورد انتخابات باید به یاد مردم عزیز ما باشد، آماده‌شدن برای حضور همه‌جانبه و گسترده در انتخابات و کوشش کردن برای شناسایی اصلح و مراعات کردن رفتارهای انتخاباتی است.»
(بیانات روشنگرانه رهبر معظم انقلاب در جمع مردم یزد 12/10/86)
بر اساس اصل ششم قانون اساسی در نظام جمهوری اسلامی ایران، اداره حکومت و قانون‌گذاری در چارچوب اصول قانون اساسی با اراده و نظر ملت تعیین می‌شود و برگزاری انتخابات، در حقیقت تبلور خواست مردم است. آنچه که در گرماگرم رقابت‌های انتخاباتی میان کاندیداها و هواداران آنان مهم است، اینکه با رعایت اخلاق و پرهیز از تخریب یکدیگر، انتخابات سالمی را رقم بزنند و برای حضور حداکثری مردم به‌منظور بیمه شدن نظام اسلامی در برابر تهدیدات دشمن، تلاش کنند. همه باید به این مهم توجه داشته باشند که با دوری از تخریب رقبا و با اعلام برنامه‌ها و شناساندن خود، به مردم در انتخاب نامزد اصلح کمک کنند.
رعایت اخلاق، مهم‌ترین مرحله انتخابات
نباید فراموش کرد که رهبر معظم انقلاب همواره تأکید داشته‌اند؛ رعایت تقوی، اخلاق و ادب اسلامی در گفت‌وگو، مناظره‌ها و مباحثات از مسائل مهم و قابل‌توجه انتخابات است.
سید‌هاشم میرصفوی یک کارشناس ارشد علوم سیاسی درباره ضرورت رعایت اخلاق در انتخابات به گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «بداخلاقی‌های انتخاباتی به کل جامعه و مسیر انتخابات آسیب می‌رساند، بنابراین ضروری است تا همه از این بداخلاقی‌ها دوری کنند.»
وی در ادامه می‌گوید: «تهمت زدن از طریق رواج شایعات، دروغ، افترا، تخریب رقیب، بزرگ‌نمایی مشکلات، وعده‌ها و شعارهای دست‌نیافتنی و اسراف در هزینه‌های تبلیغات از جمله مصادیق بداخلاقی‌های انتخاباتی است.»
این فرهنگی در تکمیل صحبت‌هایش می‌گوید: «لزومی ندارد که کاندیداها به حریم خصوصی یکدیگر وارد شوند. آنها باید هم خود و هم طرفدارشان را ملزم به رعایت اخلاق در فضای انتخاباتی کنند.»
تأکیدات دینی و رعایت اخلاق در انتخابات
دین مبین اسلام، دین اخلاق نیکوست و گسترش روزافزون آن در جامعه بشری نیز به همین دلیل است. از سوی دیگر ملت ایران، همواره در طول تاریخ، ملتی با اخلاق و متمدن بوده‌اند و این ملت، آرمان‌های انقلاب اسلامی خود را نیز بر پایه ارزش‌های فرهنگی و دینی بنا نهاده‌اند و بر این اساس، از نامزدهای انتخاباتی انتظار دارند با رعایت قانون، اخلاق و ادب، نمایانگر فرهنگ غنی ایرانی- اسلامی ما باشند.
روشن است که در آموزه‌های دینی ما، بر حفظ آبروی یکدیگر تأکید شده است. نقد منصفانه مورد قبول اسلام است، اما نقد نباید از دایره اخلاق و اسلام خارج شود که آموزه‌های دینی ما و اسلام، هرگز این‌گونه نقد را قبول ندارد.
حجت‌الاسلام رضا فکورنژاد یک کارشناس مسائل مذهبی و سیاسی ضمن بیان مطلب بالا می‌گوید: «اخلاق‌مداری برای هر نامزد انتخاباتی ضروری است و باید تلاش کنند که در عرصه انتخابات مشوق مردم باشند و با برنامه و هدف جلو بیایند.»
وی در ادامه می‌گوید: « داوطلبان انتخاباتی می‌توانند شایستگی‌های خود را به مردم معرفی کنند، اما اگر کسی بخواهد با تخریب، حیثیت دیگری را لگدمال کند و باعث خدشه‌دار شدن آرامش و نظم عمومی در انتخابات شود، خارج از توصیه‌های اسلامی عمل کرده است.»
حضور حداکثری مردم ضرورت دارد
الیاس محبیان فعال دانشجویی ضمن تأکید بر این موضوع که حضور حداکثری و انتخاب اصلح، حائز اهمیت است و مردم باید به این دو وظیفه مهم توجه داشته باشند؛ می‌گوید: «آنچه که در یک رقابت سالم، مهم و قابل‌توجه است؛ رعایت اخلاق‌مداری و پرهیز از تخریب نامزدهاست. معمولاً برخی از طرفداران باتوجه‌به تفاوت‌های فرهنگی و نوع نگاه‌ها در قضاوتها، دچار بداخلاقی‌هایی می‌شوند که این افراد در واقع به نامزد موردعلاقه خود ضربه وارد می‌کنند.»
وی در ادامه تأکید می‌کند: « رعایت نشدن مؤلفه‌های اخلاق از سوی برخی طرفداران نامزدها، کار ناپسندی است که باید از آن دوری کنند. هر نامزد انتخاباتی برای معرفی خود باید تنها به بیان برنامه‌هایش بپردازد و احترام رقیب را حفظ کند. عرف تبلیغات در انتخابات نیز همین است که نامزدها بتوانند با بیان محاسن خویش و حفظ احترام رقیب، در قلب مردم جا پیدا کند. طرفداران نامزدها نیز می‌توانند برای بیان محاسن کاندیدای خود در چهارچوب اخلاق انتخاباتی اقدام کنند.»
لیلا ساداتی یک فرهنگی صراحتاً می‌گوید: « زمانی که نامزدهای انتخاباتی و طرفدارانشان اخلاق را در تبلیغات رعایت کنند، آن‌وقت مردم دغدغه کمتری برای انتخاب نامزد اصلح دارند؛ بنابراین ضروری است تا کاندیداها بدون توجه به هر چیزی دیگر، به شناساندن خود و بیان برنامه‌هایشان اقدام کنند. آنچه که در یک رقابت سالم، مهم و قابل‌توجه است؛ رعایت اخلاق‌مداری و پرهیز از تخریب نامزدهاست.»
پرهیز از غلو و رؤیاپردازی
اخلاق در رقابت انتخاباتی یک مسئله مهم برای دموکراسی و رقابت سازنده محسوب می‌شود و در مملکت اسلامی ما این مهم باید با نگاه ویژه مورد توجه باشد تا اینکه نامزدهای انتخاباتی به‌جای تخریب همدیگر، برنامه‌های خود را اعلام کنند، و رفتارهای غیراخلاقی را از خود دور کنند.
وجود قوانین محکم و بازدارنده نقش مهمی در پیشگیری از بداخلاقی‌ها خواهد داشت، پس علاوه‌بر اینکه باید فرهنگ این موضوع را نهادینه کنیم، به شرایط بازدارنده نیز باید توجه کنیم که حاشیه امن در این‌خصوص ایجاد نشود.
بی‌شک ارائه برنامه کاربردی و قابل اجرا از امتیازات نامزدهای انتخاباتی در جلب نظر مردم است. امید بیگ محمدی یک تولیدکننده داخلی می‌گوید: «کاندیداها باید مراقب باشند برای افزایش رای خود، وعده‌های غیرعملی به مردم ندهند و بدانند مردم در صورت رای به این برنامه‌ها، مطالبه‌گر تحقق آنها خواهند بود.»
مهرانه سعیدی یک دانشجوی کارشناسی تعلیم‌وتربیت اسلامی می‌گوید: «فراموش نکنیم بداخلاقی‌ها متناسب با شرایط جامعه اسلامی نیست و باید بداخلاقی‌ها اصلاح شود. بداخلاقی‌ها در انتخابات آبروریزی برای کل کشور است و باید این مسائل در انتخابات‌ها مدیریت شود.
اخلاق در انتخابات یک اصل و اساس در رقابت‌های بین کاندیدها است. رقابت سالم، با شکوه و حضور خوب مردم توأم با اخلاق یک افتخار برای کل کشور خواهد بود که از این‌رو باید این مقوله در انتخابات ریاست‌جمهوری مورد توجه باشد.»
وی با بیان اینکه پایبندی به اصول اخلاقی یک اساس و ضرورت است، خاطرنشان می‌کند: «مبانی دینی و اعتقادی همواره تأکید بر رعایت اخلاق دارند و باید نامزدهای انتخاباتی این مسائل را آموزش ببینند و دقت کنند.»
انصاف در گفتار احترام متقابل
و دوری از تهمت
رعایت امانت‌داری و جلب مشارکت حداکثری مردم در شرایطی که دشمنان نظام به دنبال گسترش و ایجاد یاس و ناامیدی در بین مردم هستند را وظیفه مجریان برگزاری انتخابات است.
نامزد در دفاع از ایده‌ها و برنامه‌ها و معرفی خود باید در گفتار و کردار، جانب انصاف را داشته باشد و از حق‌کشی دوری کند. وی باید از فضای به وجود آمده در جهت قرب به خدا بهره برد و با سعه‌صدر در برابر کارشکنان، همچون دوستی مهربان باشد. انصاف در گفتار و کردار نسبت به خود و رقیبان موجب الفت دل‌ها خواهد شد و به دوستی‌ها دوام خواهد بخشید.
رفعت موسویان یک کارشناس مسائل سیاسی با نگاهی موشکافانه رفتارهای اخلاقی را لازمه انتخابات و ایجاد فضایِ سالم و دور از تشنج و فساد می‌داند و معتقد است که این امر محقق نخواهد شد، مگر با رعایت اصل «احترام متقابل» «همدلی و همبستگی» و دوری از «حرمت‌شکنی» و «تهمت و افترا.»
این کارشناس مسائل سیاسی می‌گوید: «تجربه نشان می‌دهد بیشترین ضربه که می‌توان به انتخابات و به نامزدها وارد کرد، تهمت زدن و شایعه‌پراکنی است؛ بنابراین افراد باید بکوشند خود را در جایگاه تهمت قرار ندهند. از آنجا که انسان با همنشین خود شناخته می‌شود، باید هوشیار باشد که در هر مجلسی شرکت نکند و با هرکسی نشست و برخاست نداشته باشد.
معمولاً صحنه انتخابات، نامزدها را ناچار می‌کند در جمع هواداران خود وعده‌هایی را بدهند که قادر به انجام آنها نیستند. متأسفانه برخی وعده‌ها در اثر فکر نکردن به عاقبت آن و در فضای به وجود آمده گفته می‌شود. در این شرایط باید هنگام گفتار با تأمل و از روی تعقل سخن گفت.»
وی تصریح می‌کند: «برخی نامزدها در زمان برگزاری انتخابات، شعارهایی را سر می‌دهند که قادر به انجام آنها نیستند. این‌گونه شعارگرایی، حکم فریب مردم را دارد و از منظر شرع و اخلاق، نکوهیده و ناپسند است؛ بنابراین انسان‌های صالح، گوی سبقت را در میدان عمل از هم می‌ربایند و خدمت به خلق را نردبان قرب به خداوند متعال قرار می‌دهند. آنان از سخنان به‌ظاهر خوش آب و رنگ، ولی بی‌پایه که توان انجام‌دادن آن را ندارند، دوری می‌کنند.»
وی در ادامه می‌گوید: « در هر جامعه‌ای، سلیقه‌های گوناگون وجود دارد. با این‌حال گروه‌ها باید با وجود اختلاف سلیقه‌ها و تعدد آرا در برابر منافع مشترک خود، وحدت کلمه داشته باشند و از تفرقه و اختلاف به شدت بپرهیزند. آنان باید تنها برای رضای خدا و ادای تکلیف الهی به عرصه رقابت قدم بگذارند. پس پیروز شدن یا ناکامی در انتخابات برایشان تفاوتی نمی‌کند؛ زیرا در هر دو حالت، به تکلیف خود عمل کرده‌اند.
نامزدها باید بکوشند از هوا و هوس و نیرنگ و فریب افراد بپرهیزند و از تجاوز به حقوق دیگر نامزدها و هواداران آنها خودداری کنند؛ زیرا اهانت به هر شکل ممکن، وحدت کلمه را از بین می‌برد و زمینه حق‌کشی و انحراف را پدید می‌آورد.»
این کارشناس مسائل سیاسی در تکمیل صحبت‌هایش تأکید می‌کند: «باید فضایی سالم و آرام فراهم کرد تا مردم بتوانند به‌درستی و با فراغ‌بال، درباره نامزدها، برنامه‌ها، شعارها و اهداف آنان تصمیم‌گیری کنند. اختلاف، فضایی را ایجاد می‌کند که قوه فکر و عقل در آن از کار می‌افتد و تنها پیروی از هواوهوس و تعصب‌های خشک و نادانی برجای می‌ماند. همین امر ما را به ورطه نابودی و هلاکت نزدیک می‌کند.
حال و هوای انتخابات، برخی از نامزدها را برای کسب آرای بیشتر و در نهایت، پیروزی در انتخابات، آگاهانه یا ناآگاهانه، به سمتی پیش می‌برد که دست به فریب‌کاری و نیرنگ‌بازی و حیله‌گری می‌زنند. نامزدها و هواداران آنها باید ازاین‌گونه رفتارها جداً پرهیز کنند؛ بنابراین در جامعه‌ای دین‌مدار، شایسته نیست که نامزدها برای کسب آرای بیشتر، به خدعه و نیرنگ رو آورند.»