آثار ارزشمند خرید کالای داخلی نتایج زیانبار مصرف جنس خارجی
یکی از راه‌های درک اهمیت و حساسیت هر چیزی؛ نگاه به آثار و پیامدهای آن است. در منابع دینی هم مفاهیمی مانند دوراندیشی، تدبیر و آینده‌نگری با فراوانی غیرقابل احصا مطرح شده‌اند. حضرت علی(علیه‌السلام) می‌فرمایند: «عاقل‌ترين مردم كسى است كه بيشتر در عاقبت كارهايش بينديشد». (شرح غررالحكم، ج 2، ص 484).
نیز فرموده‌اند: «مؤمنان، کسانی هستند که آینده خویش را می‌شناسند» (بحارالانوار، ج 78، ص 25).
طبق دو روایت نورانی فوق سنجش خروجی و بازده کنش‌ها و رفتارهای انسانی از نشانه و مصادیق عقل و ایمان هستند و هر آنچه که از حساسیت، گستره و عمق اثرگذاری بیشتر برخوردار باشد، ارزیابی و دقت در آثار آن دارای اهمیت بیشتری خواهد بود.
به‌طور كلی آینده‌نگری و تدبیر، لازمه مدیریت انسان در امور فردی و اجتماعی است و بدون آن در زندگی كامیاب و موفق نخواهد شد.
حمایت از کالای داخلی به لحاظ اهمیت استراتژیک آن در حوزه‌های مختلف (اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و امنیتی) زندگی فردی و اجتماعی همگان، جزو مباحثی است که بایستگی به توان توانمندسازی کشور درهمان حوزه‌ها بوسیله مدیران کشور و عموم مردم دارد. وظیفه اصلی مدیریت کشور فرهنگ‌سازی عمومی و اقدامات عملی زیادی است که باید در جای خود به تفصیل بیان شوند. وظیفه مردم هم مصرف تولیداتی است که توسط ایرانی تولید شده است.
نتایج حمایت از کالاهای داخلی
آثار حمایت از کالاهای داخلی را به‌طور کلی در چند مورد می‌توان خلاصه کرد. این موارد شامل پیامدهای اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی می‌شوند:
مقاوم‌سازي اقتصاد از نگاه رهبر معظم انقلاب: «خريد جنس داخلي يك ضرورت براي مقاوم‌سازي اقتصاد است و بر روي همه چيز اين كشور تأثير ميگذارد. بايد به اين توجّه كرد؛ اين نقش همه مردم است».
حفظ استقلال و ارتقای جایگاه کشور در نردبان قدرت نظام بین‌الملل؛ قدرت سیاسی یک کشور بواسطه قدرت تولیدی باعث ارائه چهره مثبت سیاسی در عرصه‌های جهانی و افزایش اعتبارات جهانی خواهد شد.ایشان فرمودند: «تا يك كشور، اقتصاد خود را قوي نكند، پايدار نكند، متكي به خود نكند، مستقل نكند، نمي‌تواند از لحاظ سياسي و فرهنگي و غيره تأثيرگذار باشد».
کاهش وابستگی ارزی به کشورهای بیگانه و تقویت پول ملی و اتکای به آن در معاملات و مبادلات اقتصادی؛ در اقتصاد عمومی رایج است که قدرت هر ارز در برابر ارزهای جهان عمدتاً تابعی از تعادل تراز پرداختی آن است. بنابراین، با فرض عملکرد صادراتی معین، مدیریت تقاضای واردات اهمیت زیادی در کنترل‌تراز تجاری دارد. لذا مصرف کالاهای محلی به تثبیت ارزش پول محلی کمک می‌کند. این امر، ایجاد ذخایر ارز خارجی را برای حمایت از موقعیت تراز پرداخت کشور تسهیل می‌کند.
ایجاد اشتغال؛ مصرف کالاهای تولید محلی، با توجه به پیوند اقتصادی بین تولیدکننده و مصرف‌کننده، تقاضا برای منابع نیروی کار محلی را ایجاد می‌کند و به همین دلیل به مبارزه با بیکاری کمک می‌کند. رهبر انقلاب بیان داشته‌اند: «شما وقتي كالاي داخلي را مصرف مي‌كنيد، به كارگر ايراني داريد كمك مي‌كنيد، اشتغال ايجاد مي‌كنيد، رشد و نمو ايجاد مي‌كنيد». و «مصرف داخلي، توليد داخلي را افزايش مي‌دهد؛ توليد داخلي كه افزايش پيدا كرد... بيكاري برطرف ميشود. توليد كه رونق بگيرد... اشتغال افزايش پيدا می‌كند».
حفظ مشاغل موجود در بخش‌های تولیدی و گسترش و ایجاد مشاغل جدید به واسطه فراهم شدن تقاضای جدید برای محصولات موجود و خدمات جدید و در نتیجه کاهش نرخ بیکاری خروجی حمایت از کالای داخلی است.
شکوفایی ظرفیت‌ها و عوامل تولید؛ رشد و شکوفایی عوامل تولید از جمله نیروی انسانی متخصص، منابع طبیعی و مواد اولیه، سرمایه اولیه، دانش فنی و تکنولوژی و... و به تبع آن افزایش کیفیت و کمیت تولید با استمرار آن و کشف و اجرای راه‌حل‌های بهتر در تولید در گرو حمایت از کالای داخلی است. ایشان معتقد هستند که «شما وقتي كالاي داخلي را مصرف مي‌كنيد... رشد و نمو ايجاد مي‌كنيد».
کاهش نرخ بیکاری و پیامدهای منفی آن؛ ایشان دغدغه‌شان را در این مورد هم بیان داشته‌اند: «ما می‌خواهیم فرزند خودمان، جوان خودمان و کارگر خودمان را وادار کنیم به کار؛ می‌خواهیم او را سرگرم اشتغال کنیم، می‌خواهیم او را از مضرّات بیکاری نجات بدهیم. بیکاری خیلی مضرّات دارد؛ مضرّات اجتماعی دارد، مضرّات امنیّتی دارد، مضرّات اخلاقی دارد».
از دیگر نتایج آن جلوگیری از فرار مغزها به سایر کشورها به‌واسطه فراهم شدن امکان به‌کارگیری تخصص‌ها در بخش‌های مختلف تولیدی کشور است.
غلبه بر چالشهاي دشمنان
رهبر معظم انقلاب در تحلیل موضوع از منظر امنیتی هم فرموده‌اند: «اگر ملت ايران با همت خود، با عزم خود، با آگاهي و هوشمندي خود، با همراهي و كمك مسئولان، با برنامه‌ريزيِ درست بتواند مشكل توليد داخلي را حل كند و در اين ميدان پيش برود، بدون ترديد بر چالش‌هايي كه دشمن آن را فراهم كرده است، غلبه كامل و جدي پيدا خواهد كرد».
و استدلال کرده‌اند: «اگر ما توانستيم توليد داخلي را رونق ببخشيم، مسئله تورم حل خواهد شد؛ مسئله اشتغال حل خواهد شد؛ اقتصاد داخلي به معناي حقيقي كلمه استحكام پيدا خواهد كرد. اينجاست كه دشمن با مشاهده اين وضعيت، مأيوس و نااميد خواهد شد. وقتي دشمن مأيوس شد، تلاش دشمن، توطئه دشمن، كيد دشمن هم تمام خواهد شد».
برخی دیگر از آثار حمایت از کالای داخلی:
تقویت بورس اوراق بهادار به‌واسطه افزایش قدرت تولیدی و مالی شرکت‌ها.
کاهش صادرات مواد خام و بسترسازی ایجاد و افزایش ارزش افزوده بر روی مواد خام در کشور.
ایجاد ارزش افزوده؛ ارزش افزوده به‌عنوان عامل اصلی رونق و شکوفایی اقتصادی کشوری. تزریق این ارزش افزوده دررگ‌های اقتصادی سبب افزایش رونق اقتصادی خواهد شد.
کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی در مصارف جاری کشور و زمینه‌سازی سرمایه‌گذاری درآمدهای نفتی برای طرح‌های عمرانی و سرمایه‌گذاری‌های کلان.
کاهش قیمت تمام شده محصولات به‌واسطه تولید انبوه و نوسازی و بازسازی خطوط تولید و به‌روز شدن آنها.
کاهش نقش تصدی‌گری دولت بواسطه فعال شدن بخش‌های خصوصی و تعاونی و در نتیجه شکل‌گیری ساختارهای نظارتی دولت به‌عنوان وظیفه اصلی حوزه حاکمیت.
کاهش تورم به واسطه افزایش تولید و ایجاد تعادل در عرضه و تقاضا و همچنین کاهش تورم ناشی از کمبود عرضه به‌واسطه افزایش تولید بواسطه کاهش مشکلات مربوط به حمل‌ونقل و گمرک ناشی از واردات کالا.
امکان حضور واقعی در مناطق آزاد تجاری جهان به‌واسطه افزایش تولیدات داخلی و بالارفتن قدرت رقابت جهانی و تقویت صنایع دستی و بسترسازی جذب گردشگر خارجی.
بومی‌شدن علوم و تکنولوژی‌های مختلف در حوزه تولید از طریق آزمون و مهندسی معکوس و در نتیجه امکان تبدیل شدن دانش به ثروت و تجاری شدن علوم مختلف و نیز صادرات دانش بومی و توانمندی‌های تکنولوژیکی به سایر کشورها.
تقویت باورهای اسلامی- ایرانی و ملی و کاهش وابستگی‌های فرهنگی و اجتماعی به بیگانه و احساس همزادپنداری به‌واسطه مصرف کالاهای ایرانی در بین مردم.
مقابله با کسری تجاری کشور در مناسبات تجاری با سایر کشورها؛ با دستیابی به مازاد تجاری در مبادلات تجاری با سایر کشورها، قدرت کشور تثبیت می‌شود. با این سیاست دولت می‌تواند با ایجاد محدودیت‌هایی بر سر راه واردات کالاها و خدمات سایر کشورها مردم را از خرید کالاهای وارداتی باز داشته و با کاهش خروج ارز به خارج، منابع مالی لازم برای سایر فعالیت‌ها را فراهم کند.
محصولات تولید شده به دست مردم مسلمان کشور و بنابراین اطمینان به رعایت الزامات اعتقادی در فرآیندهای تولید که فقدان آنها می‌تواند اثرات وضعی نامطلوب بر مصرف‌کننده برجا گذارد.
کاهش آثار تحریم‌های جهانی در ابعاد فرهنگی، اجتماعی، روحی و روانی جامعه.
افزایش قدرت وام‌دهی به سایر کشورها بواسطه افزایش توان پولی.
دفع فرهنگ بیگانه و تأثیرگذاری بر فرهنگ بیگانه از طریق انتقال تکنولوژی و صادرات به کشورهای دیگر.
ارائه الگویی عینی و عملیاتی برای سایر کشورهای مسلمان جهان از طریق دستیابی به اهداف مختلف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بواسطه حمایت و مصرف تولیدات داخلی.
پیامدهای مصرف بی‌رویه کالاهای خارجی
آیت‌الله خامنه‌ای مصرف کالای خارجی را نشانه «فرهنگ غلط» و «یک بیماری» می‌دانند. این فرهنگ غلط می‌تواند خسارت‌های جبران‌ناپذیری براقتصاد کشور وارد کند و به تبع آن عرصه‌های مختلف سیاسی، امنیتی و فرهنگی را در سطح کلان تحت تأثیر قرار دهد.
برخی نتایج زیانبار مصرف کالای خارجی از نگاه رهبری:
مانع پيشرفت کشور
از آسیبهای مصرف کالای خارجی می‌توان به کاهش تولید ثروت ملی و ممانعت از شکوفایی استعدادها و ظرفیت‌های ایرانی و در نتیجه کاهش و یا رکود روند پیشرفت کشور اشاره کرد.
«اين فرهنگ غلطي است ـ كه متأسفانه در بخشهايي از ما حاكم است ـ كه مصنوعات خارجي را مصرف كنيم؛ اين به ضرر دنياي ماست، به ضرر پيشرفت ماست، به ضرر آينده ماست. همه مسئوليت دارند؛ دولت هم مسئوليت دارد، بايد از توليد ملي حمايت كند، توليد ملي را تقويت كند».
خسارت و بیکاری كارگر ايراني
«يك عده‌اي خوش‌شان مي‌آيد كه بگويند فلان نشان خارجي روي لباس‌شان هست يا روي وسيله خوراكي‌شان هست؛ اين يك بيماري است؛ اين بيماري را بايد علاج كرد. اين كار، توجه نكردن به اين است كه ما در اين مملكت داريم زندگي مي‌كنيم و از نعمت‌هاي الهي بر اين كشور داريم برخوردار مي‌شويم. آن وقت پولي را كه در اين كشور به دست مي‌آوريم، مي‌ريزيم توي جيب يك كارگر خارجي».
«ما به قيمت به كار واداشتنِ يك كارگر بيگانه كه توليد او را مصرف مي‌كنيم، يك كارگر داخل كشور را بيكار مي‌كنيم. همه مسئولين كشور، سياستگذاران كشور، مسئولان تبليغات كشور، خودِ كارآفرينان، خودِ كارگران، دولت، بخش‌هاي مربوطه به اين نكته بايد اهميت بدهند».
ورشكستگي كارخانههاي داخلي
«يك جنسي... نوع داخلياش هست، نوع خارجياش هم هست؛ يك مقداري به‌خاطر تبليغات خارجي، يك مقدار به‌خاطر پُزدادن به اينكه اين جنس خارجي است... شما آن را انتخاب مي‌كنيد... نتيجه، ورشكستگي كارخانه داخلي، بيكاري كارگر داخلي و در نهايت باعث نااميدي سرمايهگذار داخلي ميشود. بيكاري هم كه به‌دنبال خودش اعتياد، فساد و اختلافات خانوادگي ميآورد و به‌دنبال آن، حوادث سياسي و اجتماعي فراوان به‌وجود مي‌آيد».
«خب معلوم است وقتي كه جنس خارجي وارد شد... توليد داخلي مي‌خوابد. وقتي توليد داخلي خوابيد، ...جوان ما بيكار ميشود، اشتغال ما كم ميشود، ركود بر كشور حاكم ميشود، وضع زندگي و معيشت مردم دشوار ميشود».
تقويت سرمايه و سرمايه‌دار خارجي
یکی از آثار زیانبار مصرف کالای خارجی تقویت سرمایه‌های خارجی و تضعیف نیروی داخلی است: «شما مصنوعات خارجي را كه مصرف مي‌كنيد، در واقع كمك مي‌كنيد به اينكه حجم آن بنگاه خارجي، آن كارگر خارجي، آن سرمايه‌دار خارجي، مدام بيشتر بشود و توليد داخلي ضربه بخورد، شكست بخورد».
از دیگر آثار منفی مصرف کالای خارجی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
خروج ارز از کشور
محدود شدن تولید مؤسسات صنعتی داخلی و افزایش هزینه‌های آنها و در نتیجه افزایش قیمت محصولات داخلی؛
کاهش سرمایه‌گذاری در زمینه تولید و افزایش گرایش به واردات؛
از بین رفتن اعتماد به نفس و انگیزه تولید‌کنندگان داخلی برای تلاش در راه بهبود کیفیت و نوآوری و کاهش توان رقابتی آنها؛
کاهش تولید داخلی باعث کاهش تولید ناخالص ملی و داخلی به‌عنوان یکی از عوامل رشد اقتصادی.
موارد فوق نشان می‌دهد برای حمایت از تولید داخلی و کاهش مصرف کالای خارجی هرکس باید به وظیفه خویش در قبال آن عمل نماید؛ مسئولان، تولیدکننده و مصرف‌کننده. نکته پایانی اینکه حمایت از کالای ایرانی دارای مولفه‌ها و الزاماتی است که باید با چاشنی غیرت ایرانی به آنها ملتزم شد.
مهدی جبرائیلی تبریزی