سعید رضایی

بنابر آخرین خبری که توسط روابط عمومی جشنواره جهانی فیلم فجر منتشر شده است، سی‌وهشتمین دوره جشنواره جهانی فیلم فجر بناست از تاریخ ۵ تا ۱۲ خرداد ۱۴۰۰ در تهران برگزار می‌شود. این درحالی است که در همین ایام به دلیل شیوع ویروس کرونا، بسیاری از گردهمایی‌های مهم‌تر ازجمله راهپیمایی روز قدس لغو شده‌اند. این درحالی است که بخش جهانی جشنواره فیلم فجر که از سال 92 بطور مستقل از بخش ملی آن برگزار می‌شود، هنوز نتوانسته به یک جشنواره جریان‌ساز و تأثیرگذار در سطح بین‌المللی تبدیل شود! آن هم جشنواره‌ای که بودجه و هزینه بسیار زیادی را صرف می‌کند.
نکته قابل تأمل این است که دلیل تفکیک بخش بین‌الملل و ملی جشنواره فیلم فجر این بوده که در زمان برگزاری جشنواره در دهه فجر، توجه مردم، هنرمندان و رسانه‌ها به فیلم‌های ایرانی متمرکز بود و کمتر کسی به بخش بین‌الملل جشنواره، توجه می‌کرد. بنابراین، از سال 92 این بخش منفک شد تا بیشتر به چشم بیاید.
اما واقعیت این است که در این چند سالی که بخش بین‌الملل بطور مستقل برگزار می‌شود، اغلب رسانه‌ها و منتقدان برای تماشای فیلم‌های ایرانی پا به جشنواره می‌گذارند و باز هم به فیلم‌های خارجی توجهی نمی‌شود! حتی در بین اسامی ‌برگزیدگان این جشنواره نیز، اغلب اسامی‌فیلم‌ها و هنرمندان ایرانی دیده می‌شود! یعنی خود برگزارکنندگان جشنواره نیز، به آثار داخلی بیش از خارجی توجه دارند. آثاری که برخی از آنها از فیلم‌های بازمانده از جشنواره ملی فیلم فجر هستند! در این شرایط سؤال است که کجای این جشنواره، جهانی است؟ متأسفانه بسیاری از سینماگران و منتقدان و متخصصان، جشنواره جهانی فیلم فجر را چندان جدی نمی‌گیرند و حتی بسیاری از آنها، برای چند دقیقه هم که شده در محل جشنواره حاضر نمی‌شوند. چون انگیزه‌ای برای این کار نیست. اغلب منتقدان و خبرنگارانی هم که به جشنواره می‌روند، هدفشان دیدن فیلم‌های داخلی است.
در ادامه نظرات سه نفر از سینماگران در انتقاد از تصمیم به برگزاری جشنواره جهانی فیلم فجر را می‌خوانید:

جای خالی دیپلماسی عمومی
در آستانه برگزاری سی‌ونهمین جشنواره جهانی فیلم فجر، محمد دیندار، در گفت وگو با خبرنگار کیهان اظهار داشت: متأسفانه مدیران جشنواره جهانی فیلم فجر معنای دیپلماسی عمومی را به درستی درک نکرده‌اند و وقتی می‌پرسیم در زمینه دیپلماسی عمومی چه کرده‌اید، می‌گویند همین که تعدادی میهمان خارجی به ایران بیایند و ببینند خیابان‌های تهران امن است یعنی دیپلماسی عمومی! این نشان می‌دهد سقف‌ درک مدیران سینمایی کشور از دیپلماسی عمومی حداقلی است و‌گرنه اگر جشنواره جهانی فیلم فجر در دیپلماسی عمومی اندکی موفق بود باید میهمانان خارجی این جشنواره که با هزینه‌های ارزی گزاف در ایران پذیرایی شده یا در دارالفنون آموزش دیدند با ساخت فیلم و یا حداقل مصاحبه و بیانیه‌هایی تحریم‌های ضد بشری غرب بر علیه مردم ایران را محکوم می‌کردند که دیدیم هرگز چنین نشد.
وی افزود: از سازمان سینمایی کشور که بخشی از بدنه دولت است‌ و ادعای احترام به‌نظر اکثریت را دارد،به‌طور جدی می‌پرسیم چرا در حالی که اکثریت صنوف سینمایی و اهالی سینما و رسانه به شکل رسمی ‌و روشن، دوپاره کردن جشنواره فیلم فجر را یک اشتباه بزرگ دانسته و بارها و بارها خواهان یکپارچگی آن شده‌اند، اما به ‌نظرات این صنوف سینمایی و صاحب نظران این رشته، توجهی نشده و همچنان در مسیری اشتباه بار کج حمل می‌کنند.
دیندار تصریح کرد: متأسفانه در سال‌های گذشته هزینه‌های زیادی برای خرید فیلم‌های خارجی توسط این جشنواره شد که هرگز رنگ اکران عمومی بخود ندیدند، چه کسی پاسخگوی هدر رفت این بودجه‌های ارزی است. از مدیران سازمان سینمایی و جشنواره جهانی فیلم فجر صریح و روشن می‌پرسیم خروجی آن همه هزینه برای آموزش هنرجویان خارجی چه بود و کدام فیلم‌ها را برای معرفی فرهنگ غنی ایران و روشن شدن افکار عمومی به نفع مردم ایران ساخته و در جهان ‌نمایش دادند...
وی در پایان گفت: در شرایط کرونا میزان انتقاد به جشنواره به اصطلاح جهانی فیلم فجر افزایش یافته و سینماگران شاخص کشور معتقدند هزینه‌های این‌نوع جشنواره‌ها باید صرف مشکلات اهالی سینما در شرایط سخت کرونایی شود.
توکلی: برگزاری جشنواره با اهداف اقتصادی؟
هوشنگ توکلی بازیگر و کارگردان سینما و تلویزیون نیز با انتقاد از تصمیمات مدیران سینمایی و اصرار به برگزاری «شو» ی جشنواره جهانی فیلم فجر در بحران کرونا گفت: در تعجبم چطور راهپیمایی روز جهانی قدس به بهانه کرونا لغو می‌شود اما برخی درصدد برگزاری جشنواره جهانی هستند!؟؛ اگر کرونا خطر دارد چرا باید راهپیمایی در فضای باز لغو شود اما جشنواره در محیط سربسته برگزار گردد؟ این پرسشی است که مسئولان ستاد ملی مقابله با کرونا باید پاسخگوی آن باشند.
بازیگر فیلم‌های سینمایی «نفوذی» و «زیر سقف دودی» در گفت‌وگو با سینماپرس افزود: همه ما به خوبی آگاهیم که اصرار مدیران برای برگزاری جشنواره استفاده از پول‌های مانده در صندوق است! جشنواره‌ها بودجه‌های بسیار خوبی دارند که بخشی از آنها به‌دلیل کرونا راکد باقی مانده و این بهانه‌ای است که در این روزهای باقی مانده عمر دولت این پول‌ها را بهره‌برداری کنند.
توکلی با تأکید بر اینکه در حوزه مدیریتی سازمان سینمایی انسان‌های فرهیخته، فرهنگی، سینمایی و دلسوز هنر دیده نمی‌شوند تصریح کرد: در سازمان سینمایی یک مجموعه انسان‌هایی هستند که اصولاً بازدارنده‌اند، در حوزه تولید تنها به برخی افراد بها می‌دهند و برخوردار از رانت‌هایی هستند که از آن به نفع خود بهره‌برداری می‌کنند.
این سینماگر پیشکسوت متذکر شد: در معاونت هنری کمتر شاهد این قبیل مشکلات هستیم اما در سازمان سینمایی تفکر خاصی وجود دارد و آن این است که از موقعیت‌هایی که به‌خصوص در تبادلات اقتصادی تعریف می‌شود به بهترین شکل بهره‌برداری کنند که اصرار برای برگزاری جشنواره‌های بی‌خاصیت یکی از مصداق‌های بارز این مدعا است.
کارگردان سریال «مدرس» خطاب به مدیران سازمان سینمایی اظهار داشت: آقایان در شرایط کرونایی بهترین فرصت است که هزینه‌های خانواده سینما که بیکار هستند را با تغییر کدهای مالی جشنواره‌ها تأمین کند و بودجه ‌این رویدادها را به بخشی از سینماگران عاجز و درمانده اختصاص دهید.
وی در بخش دیگری از این گفت‌وگو خاطرنشان کرد: بنده معتقدم این دولت با جریان اصلی نظام تضاد داشته و خود را آرام‌آرام از نظام جدا کرده و می‌خواهد خود را متفاوت نشان دهد. آنها در این سال‌ها مجموعه‌های فرهنگی را یا تعطیل کردند یا منحرف و ما هیچ عملکرد مثبتی از ایشان شاهد نبودیم.
توکلی در پایان اظهاراتش تأکید کرد: ما فقط منتظریم این روزها زودتر بگذرد و اینها بروند تا ان‌شاءالله جریان جوان انقلابی جایگزین‌شان شود و آرام آرام بتوانیم از این کابوس‌های شوم و تلخ ۸ سال گذشته دور شویم.
پاک‌نیت: چرا پول بیت‌المال را هدر می‌دهید؟
«محمود پاک‌نیت» بازیگر سینما و تلویزیون با انتقاد شدید از تصمیم مدیران سینمایی و اصرار به برگزاری جشنواره جهانی فیلم فجر در بحران کرونا گفت: پرسش بنده از یکایک تصمیم‌گیران، سیاست‌گذاران و مدیران فرهنگی و سینمایی این است که وقتی بخش اعظمی‌ از اهالی سینما از تأمین معاش روزانه خود عاجزند، برگزاری جشن و جشنواره چه معنایی دارد؟ چرا ما همیشه اصل قضیه را فراموش می‌کنیم و به فرعیات می‌چسبیم؟ چرا باید پول‌های بیت‌المال را با برگزاری این جشنواره‌ها هدر بدهیم اما در کنارمان برخی هنرمندان صاحب نام را شاهد باشیم که به لقمه نانی نیاز دارند؟
بازیگر فیلم‌های سینمایی «پنجشنبه آخر ماه» و «سیب سرخ حوا» در گفت‌وگو با سینماپرس افزود: نیاز سینمای ایران امروز بیش از هر زمان دیگری رونق تولید است؛ مدیران باید در وهله اول به مسئله مهم تولید توجه داشته باشند؛ آنها باید بودجه جشنواره‌ها را صرف تولید آثار ارزنده کنند. سینمای ایران بایستی اول تولیدات شاخص داشته باشد تا بعد این تولیدات بتوانند در جشنواره‌های داخلی و خارجی بدرخشند و به سینمای ایران اعتبار بخشند. وی ادامه داد: بحث مهم دیگر توجه به زیرساخت‌های سینما است؛ ما در سینمای کشور با کمبود شدید سالن‌های سینمایی مواجهیم؛ پس بعد از توجه به مقوله مهم تولید باید بودجه‌های فرهنگی را صرف ساخت سالن‌های سینما در سراسر کشور و به‌ویژه استان محروم و دوردست کنیم.
پاک‌نیت با بیان اینکه جدا از همه این مسائل با توجه به وضعیت ویژه کنونی و همه‌گیری ویروس کرونا اگر همه چیزمان هم درست بود هرگز نباید فکری برای برگزاری جشنواره به ذهن‌مان خطور می‌کرد اظهار داشت: بنده بار دیگر تأکید می‌کنم در چنین وضعیتی که اغلب اهالی سینما بیکار هستند و درآمدی ندارند به برگزاری جشنواره‌ها هیچ نیازی نیست چون اولین چیزی که مهم است سلامتی اهالی سینما و مردم است.
این سینماگر تأکید کرد: همچنین معیشتی که سینماگران باید برای خانواده‌هایشان ببرند مهم است؛ وقتی سینماگران زندگی درستی ندارند جشن و جشنواره به چه کارشان می‌آید؟ جشنواره برای زمانی است که سینما و سینماگران هیچ مشکلی نداشته باشند و از همه جهت تأمین باشند.
بازیگر سریال «پدرسالار» افزود: من امیدوارم گوش شنوایی برای حرف‌های دلسوزانه ما وجود داشته باشد. من امیدوارم مدیران سینمایی برای یک‌بار هم که شده با دلسوزی نسبت به اهالی سینما نگاه کنند، دست از منافع شخصی‌شان بکشند و به جای برگزاری جشنواره آن هم در این بحران کرونایی تدبیری برای رفع معضلات زندگی سینماگران داشته باشند.