فاطمه قاسم آبادی

چند سالی می شود که با بیشتر شدن تنش بین دو کشور آمریکا و چین، تولیدات هالیوودی که در آن تمایل به تاثیر‌گذاری و اعمال قدرت روی چین باشد، زیادتر از قبل به چشم می‌خورد و در این بین، ساخته‌های مشترک زیادی توسط شبکه‌هایی مثل نت فلیکس و کمپانی‌های غربگرای چینی تولید شده است.
البته وقتی دولت آمریکا سال گذشته، پس از کشمکش‌های فراوان به سمت خط قرمز چین یا همان برتری اقتصادی‌اش رفت، بر خلاف گذشته با پاسخ قاطعانه چین روبرو شد که هنوز هم ادامه دارد...
این پاسخ با رقابت شدید تولیدات چینی در درجه‌های مختلف و حذف برنامه‌های آمریکایی شروع شد و با گسترش هر چه بیشتر شبکه‌های اجتماعی چینی مانند تیک تاک، یوکو، ویبو، کیوکو و.... ادامه دارد و در حال حاضر هم که چین دلار را از معاملات خود حذف کرده، به نظر می‌رسد به مسیر بی‌بازگشتی برای نشاندن آمریکا سر جای خودش، قدم گذاشته است.
انیمیشن «روی ماه» به کارگردانی «گلِن کین» ‌محصول مشترک آمریکا و یک کمپانی چینی است که با وجود ضعف‌های ساختاری بسیار، به خاطر سیاست‌های هالیوود، امسال یکی از نامزدهای بهترین انیمیشن گلدن گلوب شد و احتمالا نامزدی اسکار را هم از آن خودش می‌کند.
شروع داستان
داستان انیمیشن روی ماه، در مورد دختربچه کوچکی به نام «فی‌فی» است که در کنار پدر و مادر خود زندگی بسیار خوبی در چین دارد. مادر فی‌فی، داستان‌های افسانه‌ای چینی را برای فی‌فی تعریف می‌کند و او را با افسانه زنی به نام «چانگا» که در ماه زندگی می‌کند و از معشوق زمینی‌اش «هویی» جدا مانده، آشنا می‌کند؛ طبق این افسانه، چانگا تا ابد در انتظار معشوق خود که به او نرسید، در ماه باقی می‌ماند.
در این بین در خانواده فی‌فی اتفاق ناگواری می‌افتد و مادر فی‌فی می‌میرد. چند سال بعد از مرگ مادر فی‌فی، پدرش با زنی به نام «خانم ژانگ» آشنا می‌شود که پسر بچه 8 ساله‌ای به نام «چین» دارد... فی‌فی، برای اینکه پدرش با خانم ژانگ ازدواج نکند و افسانه چانگا را الگوی خود قرار دهد، تصمیم می‌گیرد به ماه سفر کند و با چانگا دیدار کند و این شروع داستان روی ماه است.... .

افسانه چینی یا آمریکایی؟!
هالیوود پیش از ساخت انیمیشن روی ماه هم به سمت ساخت انیمیشن‌هایی در مورد کشورهای شرقی رفته بود. انیمیشن «کوبو و دو تار» از این دست انیمیشن‌ها است که هر چند با استقبال مردمی آنچنانی روبرو نشد ولی می‌شود گفت، کیفیت ساخت قابل قبولی داشت. ولی در انیمیشن روی ماه، به هیچ کدام از نکات قوت انیمیشن‌سازی، که در گذشته برای ساخت انیمیشنی از فرهنگ دیگر رعایت می‌شد، توجه نشده است.
در انیمیشن روی ماه، مخاطب با یک خانواده چینی در شهری کوچک، روبرو است اما تصویری که می‌بیند، خانواده‌ای از قشر متوسط آمریکایی است که تنها چشم‌هایشان کمی تنگ‌تر شده است!
در انیمیشن روی ماه، تصویر رویاها و تربیت غربی به قدری مشخص است که اگر به خاطر نام شخصیت‌ها و چشم‌های بادامی‌شان نباشد، مخاطب احساس نمی‌کند که جغرافیای مورد نظر این انیمیشن چین است! مخصوصا که فضای داستان نه در یک شهر بزرگ ومدرن چین‌، که در شهری کوچک در حال وقوع است و همین علامت سوال بزرگتری را برای مخاطب ایجاد می‌کند.
هویت گم شده
در انیمیشن روی ماه، مخاطبین در ابتدای داستان یک الهه چینی را می‌بینند که سبک لباس و شخصیتش، کاملا بومی و متعلق به کشور چین است اما وقتی فی‌فی به ماه سفر می‌کند، به جای آن الهه، با یک ستاره پاپ آمریکایی چشم بادامی، برخورد می‌کند که روی استیج مانند خواننده‌های آمریکایی می‌رقصد و می‌خواند!
این نگاه پست و غیر قابل قبول، به افسانه‌های چینی و تبدیل آن به نسخه‌های بی‌رنگ و بوی غربی، کاملا نگاه حقارت‌آمیز کارگردان انیمیشن روی ماه را به فرهنگ چین و مردمش، نشان می‌دهد.
در انیمیشن روی ماه، مخاطبین مثلا با خانواده‌ای شیرینی‌فروش در یکی از شهرستان‌های کوچک چین روبرو است ولی نوع زندگی و امکانات دختر بچه شخصیت اصلی، بیشتر شبیه دختری متمول در ایالتی مانند کالیفرنیای آمریکاست... نوع برخورد شخصیت فی‌فی، با پدرش به هیچ‌وجه شباهتی به روابط یک پدر و دختر شرقی، آن هم از فرهنگی مانند چین که پدرها هنوز هم در این فرهنگ محترم هستند و حرفشان به اصطلاح، در خانواده برو دارد، نیست.
در انیمیشن روی ماه مخاطبین با شخصیت‌های شسته رفته و مصنوعی روبرو هستند که بسیار کلیشه‌ای و غیر قابل هم‌ذات ‌پنداری هستند. این شخصیت‌ها به هیچ وجه نمی‌توانند مخاطبین را درگیر داستان خود کنند و در ارتباط با مخاطبین بسیار ضعیف هستند.
جادوی ته کشیده
از چندین دهه گذشته، هالیوود و کمپانی‌های انیمیشن‌سازی‌اش توانستند، تاثیر بسیاری بر انیمیشن‌سازی دنیا بگذارند. این روند که در سه دهه اخیر به اوجش رسید، ولی در حال حاضر، آن درخشش و نبوغ در حال طی کردن روند نزولی است.
این مسئله با نگاه کردن به کیفیت و داستان‌پردازی چند سال اخیر در انیمیشن‌سازی، قابل رویت است؛ مخصوصا که در بیشتر انیمیشن‌های جدید آمریکایی، نویسندگان به ساخت ادامه انیمیشن‌های موفق قبلی پرداخته‌اند ولی در نسخه‌های بعدی، کیفیت هر روز از نظر جذابیت و داستان‌‌پردازی پایین‌تر آمده است.
انیمیشن روی ماه به نوعی با سبک شعرهایش مخاطبین را به یاد انیمیشن بسیار موفق «دیو و دلبر» می‌اندازد منتها این انیمیشن هیچ اعجاز قوی و عمیقی روی مخاطبینش نمی‌گذارد و به اصطلاح به هیچ‌وجه جادویی نیست.
ضعیف اما مورد توجه
تا بحال نقدهایی که منتقدین و سایت‌های معروفی مانند متاکریتیک، از انیمیشن روی ماه ارائه داده‌اند، روی این نکته تاکید دارند که این انیمیشن بسیار متوسط و حتی ضعیف است، البته مخاطبین هم در سایت‌های معتبر، رای پایینی به انیمیشن روی ماه داده‌اند و فروش این انیمیشن هم تا بحال با 860 هزار دلار، به نوعی یک شکست واقعی برای سازندگانش محسوب می‌شود ولی با تمام این تفاسیر، انیمیشن روی ماه توانست در بین لیست اسامی انیمیشن‌های برگزیده گلدن گلوب امسال، خود را جای بدهد و بعید هم نیست که با توجه به موضوعش بشود این انیمیشن را بین انیمیشن‌های برگزیده اسکار 2021 ببینیم.