آرش فهیم
 فضای مجازی، حالا همه پدیده‌های واقعی را به ساده‌ترین شکل در دسترس عموم مردم قرار‌داده است؛ حتی قمارخانه را!
سال‌هاست که با گسترش شبکه‌های اجتماعی و اینترنت، محافل قماربازی نیز در هزارتوهای دنیای مجازی برگزار می‌شود. مشکلات اقتصادی و بحران بیکاری و فقدان شغل مناسب نیز به آن دامن می‌زند. اما باز هم قبل از نهادها و مسئولان فرهنگی،برخی از سلبریتی‌ها و شاخ‌های مجازی بودند که با داغ کردن این محافل و حضورشان در خدمت قمارخانه‌ها، زنگ هشدار را به صدا درآوردند! بله؛ برخی از سلبریتی‌ها و شاخ‌های فضای مجازی که اغلب، در خط مقدم هر نوع کجروی و جریان منفی قرار دارند، پایشان به سایت‌ها و صفحات قماربازی در فضای مجازی هم باز شد و شهرت آنها باعث شد تا از برپا شدن این برنامه‌ها در فضای مجازی با خبر شوند.
در قمارخانه‌های مجازی، ارقام عجیبی رد و بدل می‌شود؛ از مبالغ چند صدهزار تومانی تا چند میلیونی؛ برخی از منابع حتی از به میان آمدن مبالغ 100 میلیونی خبر داده‌اند؛ اغلب شرکت کنندگان نیز شکست می‌خورند و پول‌های خود را می‌بازند! اما بحث قابل تامل درباره قماربازی از گذشته‌های دور تا به امروز این بوده که افراد را به خودش «معتاد» می‌کند. اعتیاد، سرگرمی و رویای رسیدن به ثروت بادآورده موجب می‌شود که افراد پا به این عرصه می‌گذارند، اما وقتی می‌فهمند در چه گردابی غرق شده‌اند که همه زندگی خود را باخته‌اند!
از فوتبال تا لس‌آنجلس!
اولین بار در سال 1394 بود که کمیسیون اصل 90 مجلس شورای اسلامی از فعالیت سایت‌های شرط بندی (به عنوان گونه‌ای از قمار) خبر داد. در این گزارش آمده بود: «شرط ‌بندی به دو روش سنتی و برخط (آنلاین) انجام می‌گیرد که در روش سنتی، شرط‌ بندی‌ها پاتوق‌هایی در نقاط مختلف شهر دارند که با تجمع، مبادرت به شرط ‌بندی با موضوعات نتیجه مسابقه، اولین کرنر، اولین گل، اولین پنالتی یا اولین اوت می‌کنند.
هر دو روش، باعث اعتیاد برخی خانواده‌ها به این امر، وارد آمدن لطمه به چرخه اقتصادی کشور، ورود لطمات مادی به قشر آسیب‌پذیر جامعه، خروج ارز از کشور و همچنین ایجاد فساد و تبانی در بدنه فوتبال و گسترش و تسری این موضوع به سایر رشته‌های ورزشی و تحصیل مال نامشروع می‌گردد. به طوری که در مواردی، عناصر پشت صحنه این شرط‌‌بندی‌ها برای نتیجه بُرد، وارد مذاکره با بازیکنان و داوران می‌شوند تا مطابق پیش‌بینی آنها برخی اقدامات در داخل زمینه مسابقه صورت گیرد را انجام دهند که خود یکی از دلایل مهم در ایجاد فساد در این ورزش بوده است.»
حتی پای نوعی از قمار که بیشتر با عنوان «بخت آزمایی» شناخته می‌شود به برخی از برنامه‌های تلویزیونی باز شد. به طور مشخص، یکی از سرمایه‌گذاران سینما که به برخورداری از پول‌های مشکوک شهرت دارد به عنوان حامی مالی مسابقه جنجالی «برنده باش» معرفی شد! اما اقدامات مالی وی وقتی بیشتر برملا شد که یکی از تارنماهای رصد‌کننده درگاه‌های پرداخت‌های مالی قمار و شرط بندی، طی بررسی‌های خود نشان داد که پرداخت‌های یک پایگاه شرط‌بندی مجازی در سال 98 از طریق درگاه پرداخت و فروشگاه آنلاینی جعلی انجام می‌گرفته که در نماد الکترونیکی آن، نام همین سرمایه‌گذار به عنوان ثبت‌کننده ذکر شده است. یک آگهی در روزنامه‌های رسمی همان زمان هم نشان می‌داد که از این شخص به جرم کلاهبرداری اینترنتی شکایت شده ولی دادگاه نتوانسته مکان وی را برای تحویل احضاریه پیدا کند!
البته در همان زمان، رهبر معظم انقلاب و برخی دیگر از مراجع عظام نسبت به پخش این برنامه که شائبه قماربازی و بخت آزمایی داشت هشدار دادند و این برنامه تعطیل شد.
رهبر معظم انقلاب چهارم اردیبهشت سال 98 در دیدار هزاران نفر از کارگران صنایع مختلف، به موضوع روش‌هایی شبیه به «بخت‌آزمایی» هم‌اشاره کردند.
حضرت امام خامنه‌ای در آن دیدار تأکید کردند: «توانایی‌های ملت ایران و جوانان پرتلاش و خوش استعداد میهن، بسیار فراتر از وضع فعلی است. باید فرهنگ کار و تولید و تلاش را ترویج دهیم و روحیه انتظار برای ثروت بادآورده را از بین ببریم و روش‌هایی شبیه بخت‌آزمایی را ترویج نکنیم که دستگاه‌های مختلف از جمله صداوسیما باید متوجه این معنا باشند.»
اما اوائل آذر امسال بود که انتشار خبری درباره راه‌اندازی سایت قماربازی توسط یک خواننده لس آنجلسی،
 توجه به این مسئله را به اوج رساند. حضور برخی از بازیگران سینما، ورزشکاران مشهور و اینفلوئنسرهای فضای مجازی به عنوان تبلیغاتچی قمارخانه‌های مجازی، باعث شد تا نهادهای مسئول، از خواب زمستانی خود در قبال این مراکز فساد اقتصادی و فرهنگی بیدار شوند و با شبکه‌های قمار و فعالان آن برخورد شود. حتی دستگاه قضایی اعلام کرد که 10 سلبریتی و ورزشکار به خاطر تبلیغ سایت‌های قماربازی بازداشت شدند.
آسیب‌های فرهنگی
سایت‌های قماربازی
تا به حال درباره جنبه‌های حقوقی و همچنین فعالیت نهادهای انتظامی و قضایی در مقابله با قماربازی در فضای مجازی، مطالب بسیاری منتشر شده است. اما درباره آسیب‌های فرهنگی، اجتماعی، خانوادگی و همچنین تأثیر منفی این مسئله بر اقتصاد کشورمان کمتر بحث شده است.
فرزاد میرحمیدی، کارشناس فرهنگی و اجتماعی در گفت وگو با گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: « قمار، نه تنها ثروت و دارایی شخص را که روح و روان و شخصیت وجودی او را نیز در معرض مصرف قرار می‌‌دهد و از همین روست که در غالب کشورهای اسلامی، هر نوع قمار و شرط‌‌‌ بندی مذموم دانسته و منع شده است. با این حال، با ظهور و بروز تکنولوژی در عرصه ارتباطات و به‌خصوص به واسطه اینترنت و شبکه‌‌های اجتماعی، شاهد گسترش و رواج روزافزون این پدیده مذموم در برخی کشورهای اسلامی همچون ایران و ترکیه هستیم. کشورهایی که علی‌رغم منع شرعی و قانونی، سایت‌‌های شرط‌‌ بندی در آنها فعالیت می‌‌کنند و عجیب آنکه از طریق سیستم بانکی همان کشور نیز فعالیت می‌‌کنند؛ یعنی در ایران تراکنش مالی به ریال دارند و انواع شرط‌‌ بندی در فوتبال و دیگر مسابقات ورزشی تا کازینوی آنلاین در آنها دیده می‌‌شود.»
 وی می‌افزاید: «با وجود هدایت و مدیریت در خارج از کشور، این سایت‌‌ها در ایران هر روز کاربران بیشتری را به خیال واهی درآمدهای میلیونی جذب خود می‌‌کنند و در این راه از همراهی خواننده‌‌های لس‌‌آنجلسی و شاخ‌‌های اینستاگرامی نیز مدد می‌‌جویند و با توجه به عدم نظارت و در نتیجه عدم امکان پیگیری قضایی در ایران، بستری مساعد برای فساد و انحرافات مالی برای خود فراهم می‌‌بینند؛ برای نمونه شخصی که در یکی از این سایت‌‌ها مبلغ زیادی را به زعم خود برده بود، ناگهان دسترسی خود را به سایت مسدود و برداشت پولش را ناممکن می‌‌بیند. امکان خالی کردن حساب بانکی، سوءاستفاده دیگری است که کاربران چنین سایت‌‌هایی را تهدید می‌‌کند. اما فساد مالی بزرگ‌‌تری که وجود چنین بستری در فضای تاریک و پر ابهام اینترنت جامعه را تهدید می‌‌کند؛ امکان پولشویی و پنهان کردن رد پول‌‌های کثیف- ناشی از قاچاق و اختلاس- است که پیش از این نیز شمه‌‌ای از آن را در کشور شاهد بودیم و دیدیم که تا به حال چه بر سر سینمای ایران آورده است.»
میرحمیدی درباره همکاری برخی سلبریتی‌ها با قماربازی مجازی می‌گوید: «عطف به حضور برخی چهره‌‌های شناخته شده یا به اصطلاح سلبریتی‌‌های سیاسی و فرهنگی در صفحات اینستاگرامی منسوب به این سایت‌‌ها، این خطر را در دیگر حوزه‌‌های اجتماعی کشور گوشزد می‌‌کند. با این همه، تمام این زمینه‌‌های فساد، در برابر تأثیر فرهنگی چنین سایت‌‌ها و صفحات مرتبط با آن‌‌، تقریباً هیچ است؛ القای سبک زندگی مصرفی و توهم یک شبه پولدار شدن، ترویج روحیه قمار و شرط‌‌بندی، تهییج احساسات جوانان و نوجوانان برای زندگی اشرافی و تجمل‌‌گرایی، دامن زدن به گسست‌‌های اجتماعی و اختلاف طبقاتی و در نهایت ابتذال فرهنگی و فروپاشی اخلاقی جامعه به‌واسطه قمار، همه و همه ابزار سلطه فرهنگی و سیاسی می‌‌شوند که جز یأُس، انفعال و از خود بیگانگی، دستاورد دیگری برای فرد و جامعه ندارد، مانند کازینوهای لاس‌‌وگاس و مانند کل جامعه سرمایه‌‌داری [آمریکا]، که به قول بودریار؛ برنده و بازنده آن در نهایت بازنده خواهند بود.»
زمینه‌ای برای بیماری روانی
 و فروپاشی خانواده
«ماجراهای زرد و مبتذل هفته‌های اخیر در فضای مجازی، بار دیگر اثبات کرد که کاربران فضای مجازی کشورمان خصوصاً در شبکه‌های اجتماعی عامه‌پسندی، مانند اینستاگرام که محل زیست مجازی میلیون‌ها ایرانی است، به شدت تحت تأثیر اخبار زرد و عمدتاً مبتذل هستند که این مسئله علاوه‌بر تأمین منابع درآمدی برای افراد سودجو و فرصت‌طلب، از جمله چهره‌های مبتذل و مافیای فساد و قمار پشت پرده آنها، در درازمدت آسیب‌های مادی و معنوی متعددی را متوجه کاربران فضای مجازی و به ویژه نسل آینده‌ساز کشورمان خواهد کرد، چرا که بی‌توجهی به این روندها می‌تواند «نسل مجازی زده آینده کشورمان» را با چالش‌های عمیق فرهنگی و اعتقادی روبه‌رو کرده و جامعه اسلامی کشورمان را به سوی انحطاط پیش ببرد.»
نوید کمالی، کارشناس رسانه و فضای مجازی در گفت وگو با گزارشگر روزنامه کیهان، با بیان مطلب فوق توضیح می‌دهد: « پدیده قمار تا کنون از جنبه‌های مختلفی بررسی شده است اما کمتر شاهد بوده‌ایم که این پدیده از جنبه آسیب‌های آن برای خود فرد قمارباز و اطرفیان او مورد بررسی قرار گیرد، لذا اگر بخواهیم به صورت خلاصه به مهم‌ترین آسیب‌های فردی و خانوادگی افراد قمارباز اشاره کنیم می‌توان به آثار رفتاری، مالی و عاطفی این پدیده نامیمون اشاره کرد.»
وی ادامه می‌دهد: «از جنبه رفتاری افراد قمار باز
همواره دچار اضطراب، نگرانی و عدم اعتماد به دیگران هستند و به همین دلیل هم تمرکزی بر روندها و رفتارهای خود در مسائل اجتماعی ندارند و به مرور از جامعه فاصله گرفته و از آن طرد می‌شوند که پیامد این طرد شدگی چیزی جز انحراف و انحطاط بیشتر فرد قمار باز نیست، غالباً هم انتهای مسیر زندگی این افراد به مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی و حتی مرگ ناشی از مصرف این دست مخدرها ختم می‌شود.»
این کارشناس فضای مجازی درباره تأثیر قمار بر زندگی افراد از جنبه آثار مالی و اقتصادی نیز می‌گوید:« افرادی که مرتکب قمار می‌شوند، به دلیل ماهیت این پدیده همیشه گرفتار تنش و بی‌ثباتی مالی و اقتصادی هستند لذا عمدتاً قماربازها امکان برنامه‌ریزی اقتصادی مناسب برای خود و خانواده شان را ندارند و در این زمینه گرفتار بحران‌های شدید اقتصادی می‌شوند که انتهای آن به فروپاشی نهاد خانواده ختم می‌شود. از جنبه خانوادگی نیز به دلیل بی‌ثبات بودن شخصیت و زندگی افراد قمارباز این دست افراد از اعتبار و منزلت اجتماعی پایینی در بین خانواده و اطرافیان خود برخوردارند، به همین دلیل نیز به مرور زمان عزت نفس و شخصیت افراد قمارباز از دست می‌رود. از این رو می‌توان پدیده قمار را یکی از مخرب‌ترین انواع سرگرمی‌های نامشروع در نظر گرفت چرا که علاوه‌بر آثار زیان بار اجتماعی آن، افراد مرتکب به آن نیز از پیامدهای نامطلوبش مصون نمی‌مانند وخود به قربانیان این پدیده بدل می‌گردند.»