براساس تعالیم قرآن، انسان باید مومن، متقی، عالم و عامل صالح شود، ولی این هدف نهایی از بهره‌مندی از کتب آسمانی از جمله قرآن نیست؛ زیرا همه اینها هدف میانی است؛ هدف غایی آن است که دل آدمی به نورانیت قرآن نورانی شود و ظلماتی که دل انسان بدان گرفتار است، از میان برود و نورانیت جایگزین آن شود؛ خدا به‌صراحت در بیان هدف نهایی از نزول قرآن می‌فرماید: کتابی است که خدا آن را فرو فرستاده تا تو به عنوان پیامبر(ص) مردمان را از ظلمات به سوی نور بیرون بری.(ابراهیم، آیه 1)
از این آیه به دست می‌آید که هدف از انزال قرآن از سوی خدا این است که توده‌های مردم از ظلمات به نور خارج شوند و نورانیت یابند.همچنین دانسته می‌شود که کتاب الله به تنهایی برای ایجاد چنین هدف بزرگی کفایت نمی‌کند و کسی که بگوید: کفانا کتاب الله؛ کتاب خدا ما را بس است، سخن خدا را تکذیب کرده است؛ پس چنین شخصی از مسلمانی خارج است؛ زیرا گرفتار «نُؤْمِنُ بِبَعْضٍ وَنَکْفُرُ بِبَعْضٍ» است(نساء، آیه 150)؛ چرا که به برخی قسمت‌های کتاب الله ایمان و نسبت به برخی دیگر کافر است. چنین ایمانی حتی اسلام نیست چه رسد که شخص را در جایگاه تصدیق به کتاب الله قرار دهد و به عنوان مومن مطرح سازد.
خدا در آیه نخست سوره ابراهیم به‌صراحت به این نکته توجه می‌دهد که کتاب قرآن زمانی می‌تواند توده‌های مردم را از ظلمات به سوی نور خارج سازد که این قرآن در اختیار پیامبر(ص) باشد و پیامبر(ص) با ابزاری به نام کتاب الله نورانیت را در دل‌های مردمان ایجاد کند؛ زیرا از نظر قرآن، تزکیه از کسی جز خدا (نور، آیه 21) و یا مظاهر اتم و اکملش یعنی معصومان(ع) بر نمی‌آید.(توبه، آیه 103؛ جمعه، آیه 2) در آیه واژه «لتخرج» خطاب به پیامبر(ص) نازل شده است تا معلوم شود که آنکه خارج می‌کند، پیامبر(ص) با نورانیت قرآنی است که به سویش انزال شده است؛ پس از نظر خدا، قرآن موجب خارج شدن از ظلمات نیست، چرا که اگر این گونه بود، به جای «لتخرج» واژه «لیخرج» به کار می‌رفت تا ضمیر غایب به قرآن بازگردد. همین شیوه در آیاتی دیگر از جمله در آیه 103 سوره توبه در پیش گرفته شده تا معلوم دارد که تطهیر و تزکیه به دست پیامبر(ص) انجام می‌شود.
بنابراین، دستیابی به نورانیتی که متوقف بر تزکیه معصومان(ع) با بهره‌گیری از نورانیت قرآن است، نمی‌تواند بدون «ثقلین» باشد. از این رو پیامبر(ص) به امت هشدار می‌دهد که برای کسب نورانیت به «ثقلین یعنی کتاب الله و عترتی» تمسک جویند تا از صراط مستقیم نورانیت جدا نشده و به کسب نورانیت برسند.(نگاه کنید: حدیث ثقلین)
 مرتضی هنردوست